تهذيب روح در قرآن و سنت

انبيا (عليهم السلام) کوشيدند، هم با سنت و سيرت خود، مسئله تهذيب روح را ارائه دهند و هم با نقل سنت و سيرت آموزنده مردان صالح و سالک آن راه، دستيابي به مدينه فاضله را گوشزد کنند؛ و قرآن کريم، گذشته از اين که سنت و سيرت انبيا و اوليا و مردان صالح را طرح مي کند، قصص امتهاي مترقي و منحط و سبب ترقي و روش امت مترقي و نيز علت انحطاط ملتهاي فرومايه را هم گوشزد مي کند.
کمتر آيه اي در قرآن تلاوت مي شود که در صدر يا وسط يا ذيل آن، مسئله تقوا و اخلاق، بازگو نشود. در بيانات نوراني اميرالمؤمنين علي (عليه السلام) آمده است:«التقي رئيس الاخلاق» (103):ريشه، ساقه و ثمره هر فضيلت خلقي، تقواست؛ يعني بعضي از مراحل تقوا ريشه، بعضي از مراحلش ساقه و تنه، بعضي از مراحلش شاخه و بخشي از مراحلش هم ميوه است. قرآن کريم، اهميت مدينه فاضله را تنها در سايه نزاهت روح افراد آن مدينه مي داند؛ زيرا مدينه فاضله را انسانهاي آزاده مي سازند؛ و انسان در بند، توان ساختن جامعه مدني را نخواهد داشت. به همين جهت قرآن، رقيت و حريت را وسيله بسياري از مسائل اخلاقي مي شمارد و رقيت را نتيجه فرومايگي افراد مي داند.
103. نهج البلاغه، حکمت 410.