اصلاح دروني

عمده آن است که انسان، اصلاح را از درون خود شروع کند. انبيا و اوليا که اصلاح را از درون شروع کرده بودند در محيطهايي زندگي مي کردند که همه عناصر ياد شده عليه آنها بود. البته آنان از مزاج معتدل و سالم برخوردار بودند، پدران و مادران موحد داشتند از اصلاب طاهره و ارحام مطهره بدنيا آمدند؛ اما چنين نبود که محيط خانواده، کار، زيست و نظام حاکم بر آنان صالح باشد؛ در عين حال آنان اصلاح را از درون خويش، شروع کردند و آنگاه جامعه را هم پروراندند و ديگران را به پيمودن راهي تشويق کردند که خودشان رفتند و آن همان مبارزه با خواسته هاي دروني است.
با وجود مشکلات و تنگناهاي ياد شده، اصلاح دروني کاري ممکن است. قرآن کريم نمونه هايي را ذکر مي کند تا دريابيم که در هر شرايطي مي توان به اخلاق الهي، متخلق شد. کساني مانند آسيه، همسر فرعون، با اين که در بارگاه کفر فرعوني زندگي مي کرد و محيط خانواده، کار، زندگي و نظام حاکم آن عصر بر خلاف مسير حق بود، به طهارت روح باريافت و با اين حال به خدا عرض کرد: «رب ابن لي عندک بيتا في الجنة و نجني من فرعون و عمله» (13).
پس راه فلاح با ناهماهنگي عوامل بيروني، رفتني است؛ چنانکه عده زيادي رفتند و اصولا انبيا و اوحدي از انسانها که پرچمداران سير و سلوکند، چنين هستند.
------------------------------
13. سوره تحريم، آيه 11.