مبادي اخلاق در قرآن

تذکر چند نکته[15]

1 - انسان از منظر قرآن، مسافري است رهسپار لقاي خداوند سبحان: «يا ايها الانسان انک کادح الي ربک کدحا فملاقيه» (1)و در اين سير، عوالمي را پيموده تا سرانجام به عالم طبيعت و نشئه دنيا، که در بيان عارفان به کفش کن کاخ با عظمت آفرينش تعبير شده، رسيده است: «لقد خلقنا الانسان في احسن تقويم× ثم رددناه اسفل سافلين» (2)و عوالمي را پيش رو دارد تا به لقاي مهر و جمال يا قهر و جلال حضرت حق راه يابد.
سالک، که در اين سفر، سير به سوي «مکانت برتر» را طلب مي کند، به ره توشه اي علمي نيازمند است؛ او بايد موانع نظري و عملي سير و سلوک الي الله را به خوبي بشناسد و با راههاي مانع زدايي و مراحل اين سير آشنا شود و چون مجموعه اين شناختها را علم اخلاق بر عهده دارد و علم اخلاق نيز، خود داراي مبادي خاصي است، پيش از هر چيز، بايد با «مبادي اخلاق» آشنا شود.
اين مبادي، که اکنون به «فلسفه اخلاق» موسوم شده کاوشهاي علمي اخلاق شناسانه اي است که از بيرون به اين علم مي نگرد؛ از اين رو کتاب حاضر، عهده دار تبيين برخي از مبادي اخلاق از منظر وحي است و در بخش يکم، از رابطه جهان بيني و
[16]
اخلاق، در بخش دوم از رابطه انسان و اخلاق و در بخش سوم در باره اهميت و آثار اخلاق بحث مي کند. بخش پاياني کتاب نيز عنايت علمي و عملي فرزانگان بشري به اخلاق را مورد ارزيابي قرار مي دهد.

2 - مباحث ارزشمند اين کتاب، محصول درسهاي تفسير موضوعي حکيم متاله ومفسر ژرف انديش قرآن کريم، حضرت آية الله جوادي آملي (دامت برکاته العاليه) است که در جمع دانشجويان محترمي که از سراسر کشور براي ملاقات با ايشان در مرکزتحقيقاتي اسراء (در شهر مقدس قم) گرد مي آمدند، مطرح مي شد و سپس ازسيماي جمهوري اسلامي ايران پخش و مورد استفاده شيفتگان معارف و اسرار قرآن قرار مي گرفت و اکنون پس از تنظيم و ويرايش، توسط مرکز نشر اسراء منتشر مي شود.

3 - مباحث اين کتاب بخشي از بحثهاي «اخلاق در قرآن» است که هنگام تنظيم، به دو بخش تقسيم شد: بخشي که بيشتر صبغه مباحث «فلسفه اخلاق» و «فلسفه علم اخلاق» داشت، در همين جلد، با عنوان «مبادي اخلاق در قرآن» آمده و بخش ديگر که بيشتر صبغه مباحث اخلاقي داشت، با عنوان «مراحل اخلاق در قرآن» در جلد يازدهم گردآوري شده است.

4- بجز نکاتي که حضرت استاد (مد ظله العالي) در بازنگري، ذيل بعضي مباحث افزودند، ساير مباحث، اثر گفتاري معظم له است که در تنظيم و ويرايش کوشش شد تا از حالت گفتاري خارج گردد.

5 - در اغلب مباحث کتاب، زمينه غني سازي بحثها وجود داشت، ليکن براي اين که حجم مطالب از ميزان کنوني فراتر نرود و از دسترس فهم و استفاده عموم قرآن پژوهان محترم نيز خارج نگردد، اين کار صورت نپذيرفت و تنها، مباحث موجود آماده نشر گرديد. شيفتگان مباحث قرآني مي توانند در هر مبحث، به تفسير «تسنيم» (تفسير ترتيبي حضرت استاد مد ظله العالي) مراجعه کنند.
[17]

6 - شرح مختصري که همراه برخي آيات و روايات آمده، ترجمه خالص و دقيق آن نيست.

در پايان از زحمات و تلاش علمي جناب حجة الاسلام آقاي سيد رسول جعفري به منظور نزديک کردن مباحث و هماهنگي مطالب اين کتاب و همچنين جلد يازدهم تفسير موضوعي تقدير، و توفيق روزافزون ايشان را از ولي توفيق مسئلت مي کنيم.

ناشر
1. سوره انشقاق، آيه 6.2. سوره تين، آيات 4-5.