کمال در گرو احساس خطر

کسي که مي داند خطري تهديدش مي کند و او را در بين راه، گرسنه و تشنه مي گذارد، در فکر علاج خطر بر مي آيد. جهنمي ها در عين حال که غذاهاي فراواني مي خورند و آبهاي فراواني مي نوشند، هميشه گرسنه و تشنه اند؛ زيرا غذايشان «غسلين» و «ضريع» است: «فليس له اليوم هيهنا حميم و لا طعام الا من غسلين» (14)
و «غسلين» همان چرکابه است،
«ليس لهم طعام الا من ضريع» (15)
و «ضريع» يعني تيغ. چون آنان، در دنيا به طور مرتب به اين و آن نيش مي زدند و خار راه بودند. زخم زبان و زبانه قلم، بدگويي و سلب حيثيت از اين و آن در حقيقت، تيغي است که به جان ديگران فرو مي رود و همين تيغها در قيامت، ظهور مي کند و به بوته تيغ تبديل مي شود که آن را به تيغ زن مي خورانند.
انسان در دنيا هر شبانه روز، دو يا سه وعده غذا مي خورد و سير مي شود. مگر انسان طماع که شبانه روز غذا مي خورد، شب به اميد صبح بر مي خيزد و صبح به اميد شب مي کوشد؛ ولي هرگز سير نمي شود. غذاي دوزخيان دايمي است و مدام بايد غسلين وضريع بخورند. اين گونه از پي آمدهاي تلخ، ناله و استغفار دارد و بدون آن، کمال ممکن نيست و سخن خدا هم سخني مانند «سبعه معلقه» و دواوين شعراي جاهلي نيست تا از باب «احسنه اکذبه» ، مبالغه و اغراق در آن راه داشته باشد، بلکه صدق محض است.
قرآن کريم در جاي ديگر مي فرمايد:
«و نادي اصحاب النار اصحاب الجنة ان افيضوا علينا من الماء او مما رزقکم الله» (16).
چون اهل جهنم گرسنه و تشنه اند، به بهشتي ها مي گويند از آب و غذاي بهشت، چيزي به ما بدهيد؛ زيرا شما سيراب و سير و ما تشنه و گرسنه ايم؛ ولي آنها در جواب مي گويند:«ان الله حرمهما علي الکافرين» (17):
خداوند آب و نان بهشت را بر کافران حرام کرده است؛ چنان که ذات
اقدس اله مي فرمايد:
«انه من يشرک بالله فقد حرم الله عليه الجنة و ماواه النار» (18):
اگر کسي به خدا شرک ورزد، از آب و نان حلال بهشتيان محروم است؛ چون خود را در دنيا محروم کرده است.
حاصل آنکه: تهذيب روح به تکميل آن و تکميل آن فقط در سايه تحصيل همين امور است.
14. سوره حاقه، آيات 35 36.15. سوره غاشيه، آيه 6.16. سوره اعراف، آيه 50.17. همان.18. سوره مائده، آيه 72.