تخلق خليفه خدا به صفات الهي

بعد از اين که روشن شد خدا «مستخلف عنه» است و اين اوصاف را دارد، خليفه خدا نيز بايد به اين امور متصف باشد. سعي خليفه خدا اين است که مردم، خدا را عبادت کنند؛ چنانکه در جبهه هاي جنگ، شعاري که مسلمانان به دستور رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم مي دادند اين بود: ما ماموريت پيدا کرده ايم شما را از عبادت بتها به عبادت «الله» و از ذلت به عزت منتقل کنيم» (14). پس بعثت انبيا، ولايت اوليا و امامت امامان (عليهم السلام) براي اين است که مردم بنده خدا باشند و براساس:«يعلمهم الکتاب و الحکمة و يزکيهم» (15)
آنان معلم، مربي و مزکي مردمند.
همان طور که خدا براي تعليم جوامع بشري، سفره هستي را گسترده و انس و جن را براي عبادت آفريده، خلفاي الهي نيز اين دو کار را، «خلافتا» و «نيابتا» و «مظهرا» دارند و همان طور که ذات اقدس اله در افاضه، غرض مادي ندارد آنان نيز در امتثال ماموريت الهي غرض مادي ندارند و سخن همه آنان اين است که:
«و ما اسئلکم عليه من اجر ان اجري الا علي رب العالمين» (16)
ما از شما چيزي نمي طلبيم. اگر رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم مودت عترت طاهرين (صلوات الله و سلامه عليهم اجمعين) را به عنوان اجرت خواست و فرمود: «لا اسئلکم عليه اجرا الا المودة في القربي» (17)اين اجر هم در حقيقت، صراط مستقيمي است که پيمودن آن به سود خود انسان است.
آنان گرچه نسبت به خدا فقير صرفند؛ اما نسبت به مادون او غني و از همه چيز بي نياز هستند. سخن آنها در سوره «انسان» اين است که: «انما نطعمکم لوجه الله» (18)اطعام، تنها اين نيست که اهل بيت (عليهم السلام) نان افطاري را به مسکين،يتيم و اسير مرحمت کردند؛ زيرا در ذيل آيه «فلينظر الانسان الي طعامه» (19)از امام صادق (صلوات الله و سلامه عليه) رسيده است که انسان بايد نگاه کند ببيند علمش را از چه کسي مي گيرد(20). آنچه در ذيل اين آيه وارد شده، نشانه آن است که همه آياتي که درباره طعام انسان نا زل شده، اگر قرينه بر اختصاص به طعام مادي نداشته باشد هم ناظر به طعام مادي است و هم ناظر به طعام معنوي.
اگر اين آيه شامل دو قسم طعام است، آيات ديگر هم شامل اين دو قسم مي شود؛ مانند آب که بر دو قسم است: آبي که از چشمه و چاه مي جوشد يا از آسمان نازل مي شود؛ و آبي که آب زندگاني يعني علم و معرفت است. زمين، براي طعام مادي و زمينه و استعداد، براي طعام معنوي است. بنابراين، طعام به استناد اين روايت بر دو قسم است: طعام ظاهر و طعام باطن؛ و اطعام کننده ها، که عترت طاهرين (صلوات الله و سلامه عليهم اجمعين) هستند هم طعام ظاهر مي دهند؛ چنان که در باره مسکين، يتيم و اسير اين کار را کردند و هم طعام باطن را عطا مي کنند که علوم و معارف است.
14. اميرالمؤمنين (عليه السلام) به بخشي از اين اهداف اشاره مي کند: (نهج البلاغه، خطبه 147) .15. سوره بقره، آيه 129.16. سوره شعراء، آيه 109.17. سوره شوري، آيه 23.18. سوره انسان، آيه 9.19. سوره عبس، آيه 24.20. تفسير برهان، ج 4، ص 429، ح 1.