سوم: نيت[243]

اگر انسان ثابت قدم هم باشد، ممکن است کار را بدون روح آن يعني نيت انجام دهد و روح هر کاري را نيت آن تامين مي کند. بنابراين، نيت به منزله روح است و عمل به منزله تن و عمل بي روح، جسد سرد و مرده است و کاري از آن ساخته نيست. اين که رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمودند:
«فانما لکل امرء ما نوي» (1)
هر کسي به اندازه نيتي که دارد طرفي مي بندد، از همين باب است.
در باره مجاهدان و مهاجران الي الله وارد شده است که اگر کسي براي خدا هجرت کند، پاداشش لقاي حق و ثواب اوست، ولي کسي که وارد جبهه جنگ شود و جهاد کند تا غنيمتي ببرد، جهاد او به اندازه همان غنيمت مي ارزد و بيانگر ارزش همان شخص است؛ چون قيمت هر شخص به معرفت اوست و معرفت او را در هدفداري او بايد جستجو کرد.
از اين رو يکي از بهترين امور براي سالکان نيت است و در دوران امر بين نيت و عمل، نيت بي عمل از عمل بي نيت، بهتر است؛ مثلا، اگر کسي کاري را انجام مي دهد ولي نيت يعني قصد قربت نداشته باشد، اگر آن کار «توصلي» باشد از
[244]عقوبت ترک واجب مصون است و اگر عبادي باشد که مبتلا به عذاب ترک واجب مي شود؛ ولي اگر کسي به انجام کاري مصمم شود و نيت کند کار خيري را انجام دهد، ليکن وسيله و امکانات او را همراهي نکند، يقينا پاداش دارد؛ چون خود نيت، فعل عبادي قلبي است.
1. بحار، ج 67، ص 186.