مؤمن، فرزند نور و رحمت

حضرت امام رضا (عليه السلام) مي فرمايد:
«فالمؤمن... ابوه النور و امه الرحمة» (33)
مؤمن، فرزند نور و رحمت است. نور که روشنگر است ناظر به علم و عقل نظري است و رحمت، از آن نظر که جنبه گرايش، عاطفه، مهرباني، گذشت و لطف و[238]صفا دارد، به عقل عملي برمي گردد و جوهره انسان را هم همين دو گوهر مي سازد. مؤمن با ديد ايماني مي نگرد و ديد ايماني، اشتباه بردار نيست، چون تاثير از آن عقل نظري و تاثر از آن عقل عملي است و عواطف از افکار متاثر است. از اين رو، نور به عنوان پدر، و حمت به عنوان مادر ياد شد.
اين که قرآن کريم مي فرمايد:
«و اتقو الله و يعلمکم الله» (34)
و تعليم را در کنار تقوا قرار مي دهد و به صورت شرط و جزا بيان نمي کند؛ بلکه جمله اي را بر جمله ديگر عطف مي کند، ناظر به ارتباط بين تعليم و تقواست، يعني، مردان و زنان باتقوا توفيق تعلم در محضر الهي را دارند و اين که مي فرمايد:
«اتقوا الله و يعلمکم الله»
يک زمينه است تا صورت شرط و جزا در سوره «انفال» ، روشن بشود که مي فرمايد:
«ان تتقوا الله يجعل لکم فرقانا» (35).
در ذيل همين روايت آمده است:
«فاتقوا فراسة المؤمن، فانه ينظر بنور الله الذي خلق منه» .
قدرت فرقان بين حق و باطل که به مؤمن داده شده، اشتباه بردار نيست و مؤمن با آن قدرت مي نگرد. از اين رو هم حق مي بيند و هم حق را مي بيند و چنين کسي اشتباه نمي کند و چون مؤمن با نور الهي مي بيند، از اين رو به ما دستور داده شد که از فراست مؤمن بپرهيزد؛ زيرا او درون بين و دوربين و تيزبين است و به همين جهت نمي شود او را فريب داد.
33. بحار، ج 64، ص 75؛ محاسن برقي، ج 1، ص 223.34. سوره بقره، آيه 282.35. سوره انفال، آيه 29.