خاطرات شيطاني

قرآن براي تهذيب جان آدمي خاطرات روح را تحليل و راه افول و غروب، صدق و کذب و سود و زيان آنها را بازگو و نيز راه درمان آنها را ارائه داده کساني را که درمان شده اند و کساني را که بر بيماري خود افزوده و علاج نشده اند معرفي مي کند تا انسانها راه تهذيب روح را بشناسند و آن را بپيمايند.
يکي از خاطراتي که انسانها با آن روبرو هستند «وعده» و «وعيد» است. انسان به بعضي وعده ها دل مي بندد و از برخي وعيدها هراسناک و نگران مي شود.
[114]
مرعوب بودن انسان از چيزي که هراس و رعب آور است و اميدوار بودن او به چيزي که زمينه رفاه را فراهم مي کند، در هر کسي هست ولي همين اميد و ترس يا وعده و وعيد، به دو قسم تقسيم مي شود: وعده ها و وعيدهاي دروغ، وعده ها و وعيدهاي راست. اولي، سراب گونه انسان را به سوي خود فرا مي خواند و دومي، مانند چشمه اي زلال، انسان را به سمت خود دعوت مي کند.در قرآن کريم از هر دو قسم سخن به ميان آمده است. شيطان از بيرون و نفس اماره که ابزار دست شيطان است از درون، انسان را به اموري سراب گونه وعده مي دهند و از اموري که واقعيت ندارد مي ترسانند؛ اما ذات اقدس خداوند از راه وحي، رسالت انبيا، فرشته ها و نيز از راه عقل، وعده ها وعيدهاي درست را فراسوي انسان سالک نصب مي کند.
قرآن کريم درباره وعيد دروغين شيطان، مي فرمايد:
«الشيطان يعدکم الفقر و يامرکم بالفحشاء» (27)
شيطان شما را از تنگدستي مي ترساند و تهديد مي کند که اگر در راه خدا انفاق کنيد خود نيازمند خواهيد شد. از سوي ديگر، ذات اقدس اله وعده مي دهد که:
«يمحق الله الربا و يربي الصدقات» (28)
خداوند ربا را در محاق قرار داده و آن را محو مي کند و صدقه را مي پروراند يا مي فرمايد:
«و ما اتيتم من زکوة تريدون وجه الله فاولئک هم المضعفون» (29)
به صدقات، خيرات و نفقاتي که منظورتان از آن، تقرب به خداست دو چندان پاداش داده مي شود.
بنابراين، در باره انفاق، تعاون، انجام کار خير و ارائه خدمات به امت اسلامي، دو پيام در گوش انسان، طنين انداز است: پيام دروغين شيطان که مي گويد: اگر انفاق کنيد، خود، فقير مي شويد و پيام راستين احسان از ذات
[115]
اقدس خداوند که مي فرمايد: اگر با انفاق مشکل ديگران را بگشاييد خود، دوچندان استفاده مي کنيد. قرآن کريم درباره وعده هاي دروغين شيطان، از زبان وي مي گويد:
«و لاضلنهم و لامنينهم» (30)
من آنها را از راه تمني و آرزو فريب مي دهم. بنابراين، آنچه را که شيطان به عنوان وعده، به انسان ارائه مي کند نيرنگي بيش نيست و آنچه را که ذات اقدس اله وعده مي دهد واقعيتي مصون از هرگونه دروغ است. چون:
«و من اصدق من الله قيلا» (31):
چه کسي از خدا راستگوتر است؟
در قيامت، که ظرف ظهور همه حقايق است، شيطان مي گويد:
«ان الله وعدکم وعد الحق و وعدتکم فاخلفتکم» (32)
خدا به شما وعده داد و خلف وعده نکرد، ولي من به شما وعده دادم و خلف وعده کردم. بنابراين، اگر کسي خواست از امر هراسناکي بترسد بايد ببيند آيا عقل و وحي آن را به عنوان منشا مرعوب شدن مي پذيرند يا نه؟
قرآن کريم و روايات اهل بيت عصمت و طهارت (عليهم السلام) به ما مي گويند: از گناهتان بترسيد، و عقل مي گويد: نافرماني در برابر حق، قهرا کيفري دارد؛ زيرا محکمه و حسابرسي خدا حق است و از اين حسابرسي بايد هراسناک بود؛ ولي مي بينيم انسان تبهکار، گناهش را فراموش مي کند و ترسي از آن ندارد؛ اما نسبت به وعيدهاي دروغين شيطان در هراس است.
اميرالمؤمنين (عليه السلام) مي فرمايد:
«رحم الله امرء راقب ربه و خاف ذنبه» (33)
رحمت الهي و حيات طيب بهره انساني است که مراقب پروردگار خود باشد و از گناه خود بترسد.
27. سوره بقره، آيه 268.28. سوره بقره، آيه 276.29. سوره روم، آيه 39.30. سوره نساء، آيه 119.31. سوره نساء، آيه 122.32. سوره ابراهيم، آيه 22.33. نهج البلاغه، خطبه 76.