دنياي ناپايدار

بهترين هنر براي انسان، فرزانگي و عقل اوست. در فضيلت عقل همين بس که حتي کساني که آن را ندارند مي کوشند خود را فرزانه و عاقل معرفي کنند. هيچ کسي غير از عقل آفرين، با حقيقت عقل، آشنا نيست. خداوند، هم عقل را معرفي و هم عاقل را به عنوان الگو ارائه کرده است؛ چنانکه هم جهل را معرفي کرده و هم جاهل را به منظور پرهيز از او به ما شناسانده است.
قرآن کريم که مفسر انسانيت انسانهاست مي گويد: عاقل کسي است که به موجود دايم و پايدار، دل مي بندد و براي آن جهاد مي کند و در راه آن از نثار و ايثار دريغي ندارد و از بذل نفس و نفيس، مسامحه نمي کند. در مقابل، جاهل کسي است که ناپايدار را اصيل مي پندارد و براي آن کوشش مي کند و نثار و ايثارش در راه امري زايل شدني است. آنگاه ذات اقدس اله خود را به عنوان اصلي ثابت و پايدار معرفي کرده، مي فرمايد:
«توکل علي الحي الذي لا يموت» (36).
بنابراين، خداوند کسي را که الهي مي انديشد و آنچه را که نزد خداست مي شناسد و همان را که
[141]
مي طلبد اثبات کرده و براي آن دفاع مي کند، عاقل معرفي کرده است و کسي را که از خدا و آنچه نزد اوست گريزان است و به غير خدا تکيه مي کند، جاهل مي داند.
خداي سبحان مي فرمايد:
«ما عندکم ينفد و ما عند الله باق» (37)
خدا و آنچه نزد خداست، ماندني و شما و آنچه نزد شماست، از بين رفتني هستيد. از اين رو عاقلان را به آخرت ترغيب کرده و فرموده است:
«و ما الحيوة الدنيا الا لعب و لهو و للدار الاخرة خير للذين يتقون افلا تعقلون» (38)
دنيا با همه زرق و برقش جز بازيچه، چيز ديگري نيست. بازي، مخصوص کودکان است، اما برخي خلق و خوي کودکي را تا سنين سالمندي حفظ مي کنند و اگر به هشتاد سالگي هم رسيده باشند در حقيقت، کودکي هشتاد ساله اند يعني، هشتاد سال بازي کرده اند.در گذر از کوي و برزن وقتي کودکان و نوسالاني را سرگرم خاک بازي يا سنگ بازي مي بينيم به کارشان، لبخندي مي زنيم که چه مي کنند؟ زيرا در پايان روز، سنگها را در کنار کوچه، رها مي کنند و دست و دامن مي تکانند و با دستي خالي، و بدني خسته، از بازي به منزل مي روند. عده اي هم از بالا به حال ما مي نگرند و به کار ما لبخند مي زنند که اينها براي ميز و پست و مقام چه مي کنند؟ در اواخر عمر، روز بازنشستگي و درماندگي، بايد ميز و پست را رها کرده، خسته و فرسوده بازنشست شوند!
36. سوره فرقان، آيه 58.37. سوره نحل، آيه 96.38. سوره انعام، آيه 32.