|
جلسه 874
* متن
*
موضوع درس: درس خارج فقه بحث طهارت.
شماره نوار:874
نام استاد: آيت الله تبريزى.
تاريخ:1373
توسط دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم واحد صوت.
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم، بسم الله الرحمن الرحيم.
كلام در مطلب ثالثى بود كه صاحب العروه قدس الله نفسه الشريف كالاصحاب در مقام ذكر كردهاند و آن امر ثالث اين بود اگر خونى را زن ببيند كه آن خون محكوم به حيض نيست، و شارع حكم نكرده است به حيضيت آن دم. و محرز است كه اين دم، دم قروح و جروح هم نيست كه زن در رحمش جرحى بوده باشد يا قرحى بوده باشد كه از او خارج بشود دم. زن، زن سالمى است. از او دمى خارج مىشود كه شارع حكم به حيضيت آن دم نكرده است. آن دم، دم استحاضه است. ولو آن دم شيئى از اوصاف استحاضه را نداشته باشد. اوصافى كه بر استحاضه گفتيم ولو آن دم شيئى از اوصاف استحاضه را نداشته باشد شارع وقتى كه حكم به حيضيت او نكرد و معلوم است كه از قروج و جروح نيست، ولعل عذره هم داخل جروح است، آن هم نيست معلوم است و مفروض هم اين است كه زن نزاييده است. دم نفاس احتمالش نيست. بعد از اينكه شارع حكم به حيضيت او نكرد آن دم، دم استحاضه است.
مراد ما اين نيست و هيچ وقت در صدد او هم نبودهايم كه بگوييم اين در مقام تكوين اين دم همان دم استحاضه است كه ذات صفات است. صفات استحاضه را دارد. او چه جور دم استحاضه است، اين هم آن دم استحاضه است. ما اين را در صدد اثباتش نيستيم. ما در صدد اين هستيم كه اين دم حكم آن دم استحاضه را دارد. چه جورى كه زنى كه دم استحاضه ديد قليله، متوسطه، كثيره، متوسطه، چه خواهد كرد، اين هم حكمش او است. اين يك نكته.
نكته ثانيه اين است كه اين كه مىگوييم دم استحاضه است، حكم ظاهرى نيست. نه اينكه دمى خارج شده است دم عذره نيست، قرح نيست، بكارت نيست، حيض هم كه نشد، ظاهرا حكم بكنيم كه استحاضه است. اين نيست. حكم واقعى است. فى علم الله حكم واقعىاش استحاضه است. اگر استحاضه تكوينيه است فهو. اگر آن دم استحاضه تكوينيه نيست شارع الحاق كرده است. سابقا عرض كرديم اگر يادتان بوده باشد در تكلم اوصاف الحيض اين اوصاف در دم حيض هست، ولكن اينجور نيست كه اين صفات، صفات دائمى باشد. يعنى در هر دم حيض بايد اين صفات باشد. اينجور نيست. شارع ربما دمى كه اين اوصاف را ندارد لاحق به حيض مىكند. و ربما دمى كه اين اوصاف را دارد لاحق به استحاضه مىكند. اين لحوق، لحوق واقعى است. يعنى لحوق به حسب حكم واقعى است. كشف خلاف ندارد. مدعاى ما در اين قاعده كليه اين است، هر دمى كه شارع حكم به حيضيت او نكرده است، و حكم نكرده است كه اين حيض است به حسب حكم واقعى. حكم نكرده است به حيضيت او و دم عذره و هكذا قرح و جرح نيست او حكم كرده است واقعا كه حكم عدم استحاضه است. نمىخواهيم بگوييم تكوينا دم استحاضه ذات الوصف اين او است. شايد او نباشد. ولكن لاحق به او است. به حسب حكم واقعى لاحق به او است. خوب وقتى كه اينجور شد، اين دليل مىخواهد. در جايى كه احتمال مىدهيم تكوينا زن دم ديگرى هم دارد، كه شارع به حسب حكم واقعى لاحق به دم استحاضه كرده است دليلش چيست؟ بدان جهت در مقام سه صورت ذكر مىكنيم. الصورت الاولى. الصورت اولى اين است كه زن حائض بشود و دم حيض را داشته باشد. و دم حيض چه ذات العاده بوده باشد چه غير ذات العاده بوده باشد، ذات الوصف بوده باشد يا نبوده باشد اين دمش مستمر بشود الى ما بعد العشر كه ديروز مىگفتيم هر وقت پنبه را برمىدارد مىبيند كه خون خورده است. دم مستمر باشد. لازم نيست استمرار اينكه خارج بشود همين جور
بيايد. نه، به همان استمرارى كه ديروز گفتيم.
زن، زن ذات العادتى است بعد از انقضاء ايام عادتش دمش مستمر شده است در فضاء الرحم الى اينكه ده روز را گذشته است. و اين دمى هم كه ده روز را گذشته است به عادتش رجوع مىكند. ذات العادت است. ايام عادتش حيض است. آن ايام عادتش را حيض قرار مىدهد ما بقى استحاضه است. ولو در اين دم بعد از ايام عاده شيئى از اوصاف استحاضه نباشد. همهاش اوصاف دم حيض را دارد. ولو اوصاف دم حيض را دارد مع ذالك به حسب دم واقعى دم استحاضه است. و هكذا زنى كه مضطربه است يا مبتدعه است. خون ديده است. عادت ندارد. مضطربه است. يا اول بسم الله بود مبتدعه بود. خونى را ديد و اين خون از ده روز تجاوز كرد. اكثر الحيض را تجاوز كرد و تمييز هم ندارد. يعنى دمش يك رنگ است همهاش. در ما نحن فيه اين مبتدعه و مضطربه رجوع مىكند به همان عدد مبتدعه به اقاربش رجوع مىكند به همان نحوى كه گفتيم اول. نباشد اقارب يا مختلفه باشد به عدد. رجوع به عدد كرد. آن عدد را كه حيض قرار داد بقيه استحاضه است واقعا. يعنى به حسب حكم ظاهرى نيست. واقعا استحاضه است. و اگر يادتان بوده باشد گفتيم اين تحيض و هكذا بعد از حيض استحاضه بودن اين تحيض است. يعنى شارع حيض واقعى را اختيارش را به يد زن داده است. گفته است بر اينكه، يعنى بر حيث العدد مىتوانى شش روز يا هفت روز مىتوانى، منتهى از اول دم گفتيم در جايى كه دم يكسان است كه فرض كلام آنجا است. آنى كه از اول رؤيت دمش تا شش روز، هفت روز حيض است بقيه واقعا استحاضه است. اين حكم تحيض، تحيض واقعى است و استحاضه، استحاضه واقعى است. منتهى فى علم تكوين... گفتهاند بر اينكه بابا آن اولى هم مثل دومى است. دومى هم مثل اولى است، اين علم طب با حرف ما منافات ندارد. شايد همين جور بشود. اين الحاق است. الحاق، الحاق واقعى است. چه جورى كه شارع مقيم عشرة ايام را در مسافر است قصد اقامه بكند ان الله حاضر كرده است اين لحوق، لحوق واقعى است. نه اينكه مسافر حاضر است. يعنى در حكم شريك هستند. دو تا يك حكم دارد. اينجا هم اگر در ما نحن فيه اين دم به حسب علم الله يعنى به حسب تكوين از همان دمى، ادامه همان دمى باشد كه از اول خارج مىشد مع ذالك اينجور هم بوده باشد نه الحاق كرده است و اين هم منافات ندارد، اينكه در روايات است كه استحاضه از عرق عازل خارج مىشود، موضعش جاى ديگر است. اينها را يادآورى مىكنم، سابقا گفته بودم. اينها منافات ندارد. آن به حسب آن استحاضه تكوينى غالبا همين جور است كه آن اجزاء ديگر خارج مىشود. دم حيض از جاى ديگر. ولكن در موارد الحاق ديگر به آنها نگاه نمىشود. اينها الحاق است. و اگر در واقع هم به حسب التكوين از موضع ديگرى خارج مىشود و دم آخر است الحاق است ديگر به آنها نگاه نمىشود. اين دعواى ما است كه اين دم وقتى كه متجاوز على العشره شد در بقا استحاضه است بعد از ايام العاده و بعد از انقضاء عدد. آن عددى كه مكلف است تحيض كند بقيهاش استحاضه است. ولو اينى را كه استحاضه قرار مىدهد شيئى از اوصاف استحاضه را كه سابقا گفته بوديم وصفى را نداشته باشد. خوب اين دليلش چيست؟ اين دليلش، عمده دليلى بر اين معنا يكى همان مرسله يونس طويل است. در اين مرسله امام عليه السلام مشكلات باب حيض را حل فرمود. و فرمود براى كسى كه تفهم كند در اين مرسله يعنى در اين كلام، كلامى كه از رسول الله نقل فرمود و بفهمد او را براى او ديگر مجالى و مشكلى نمىماند. آنجا اينجور فرمود بر اينكه در سنت اولى، سه سنت فرمود در آنجا.
در سنت اولى فرمود بر اينكه، آنجا اينجور فرمود، فالتدع الصلاة ايام اقرائها، ذات العادت است. سنت اولى مال ذات العادت بود. عادت وقتيه و عدديه داشت. فالتدع الصلاة ايام اقرائها ثم تغتسل و تتوضء لكل صلاة. اين تتوضء لكل صلاة يعنى مستحاضه است. چونكه اگر مستحاضه نبود كه لك صلاة كه توضء نمىخواست. منتهى استحاضه قليله است و ذيلش هم استحاضه كثيره كه خواهيم گفت. همين جور اين حكم واقعىاش است. اين لغايت حكمى واقعى، يك چيزى بگويم يادتان باشد، كه انشاء الله خيلىها متذكر به اين هستند. خطاب حكم واقعى آنى است كه در او علم و جهل اخذ نكرده است. علم و جهل به حكم. بدان جهت رسول الله (ص) در سنت اولى فرمود كه ذات العاده در ايام عادتش صلاتش را ترك مىكند بعدش وضو مىگيرد. مستحاضه است، متسمرة الدم است. براى هر صلاتى يك وضو مىگيرد. منتهى اين حكم واقعى ديگر تفسير ندارد كه ثم تتوضء لكل صلاة ان كان دمه اصفر يا ان كان رقيق. اوصاف استحاضه را اينها را نفرمود. مقتضاى اطلاقش عبارت از اين است كه نه همين جور بوده باشد. حكم واقعىاش عبارت از اين است و ما هم ملتزم مىشويم كه اين حكم واقعىاش همين است. منتهى اين به حسب حكم واقعى آن حكم وظيفهاش اين است كه وضو بگيرد اما در واقع دم از دو موضع مىشود يا نمىشود؟ آنها ربطى به ما ندارد.
باز در سنت ثالثه. در سنت ثالثه كه سنت ثالثه مال مرئهاى بود كه مبتدعه بود تمييز نداشت يا مضطربهاى بود كه تمييز نداشت. سابقا كه خوانديم اينجور بود. در آن سنت ثالثه اينجور فرمود، فرمود بر اينكه رسول الله (ص) به آن شخصى كه همه نبود و اين دم را ديده بود، مورد ابتلا بود به او فرمود كه تلجّم و تحيضى فى كل شهر علم الله ستة ايام او سبعة ايام. يعنى در ابتداء دم ثم الغتسل. ثم الغتسل قرينه است يعنى در ابتداء دم. از ابتداء دم شش روز يا هفت روز را حيض قرار مىدهى ثم الغتسلى غسلا و صومى ثلاث و عشرين يوما او اربع و عشرين يوما در ماه مبارك باشد و الاغتسلى للفضل غسلا و اخرى لظهر اين هم مستحاضه كثيره است. چونكه گفت اسجه سجا، مىريزم خون را. فرض كرد آنجا فرمود بر اينكه و اغتسلى للفجر غسلا و اخرى الظهر و عجلى العصر، چونكه سابقا مفصل مىخواندند. ظهر را آخر وقت فضيلتش بگذار عصر را هم در اول وقت فضيلتش بخوان كه به يك غسل بخوانى. چونكه اگر تفريع بكند به هر يكى يك غسل بايد بكند. وقتى كه جمع كرد بين الصلاتين يك غسل كافى است. بعد هم فرمود بر اينكه واغتسلى غسلا، يك غسل ديگر را هم بكن، چونكه مغرب و عشا غسل دارد و اخرى المغرب و عجل العشاء. مغرب هم وقت فضيلت دارد به آخرش بگذار اول وقت فضيلت عشا بخوان كه دو تا را به يك غسل بخوانى. خوب نفرمود كه ان كان دمك اصفر او مثلا رقيقا او بارد. اين قيدها را نفرمود. مطلقا فرمود بر اينكه وظيفه اين است. بدان جهت در ما نحن فيه مقتضاى اطلاق اينها اين است.
بلكه در اين روايت قرينه است كه اين اطلاق نيست. بلكه ظهور است كانّ تصريع است. بر اينكه وظيفهاش اين است كه آن دم ثانى استحاضه است ولو بارد نباشد ولو حار بوده باشد. چرا؟ چونكه در اولش فرمود به آن كسى كه فهميد و نگاه كرد. فرمود انّ رسول الله (ص) سنّ فى الحيض ثلاث سنن بين فيها لكل مشكل لمن سمعها و فهمها حتى لم تدع لاحد مقالا فيه برا. خوب همين معنايش اين است كه احكام زنى كه حائض شده است احكامش يكى از اين سنن است. اين كالصريح است. آن زنى كه حائض شده است، البته زن متعارف. كه قرح ندارد، جرح ندارد، بچه نزاييده است. حيض است. زنى كه حيض شده است او اگر حيضش منقضى شد، ديگر نشد و حكم به حيض بشود. يكى از اين سنن است بايد عمل كند. بدان جهت در ما نحن فيه در اين صورت اولى الظاهر و الله العالم كسى مخالفتى ندارد بعله، مناقشه كرده است صاحب المدارك كه چرا وصف معتبر نباشد؟ آن مناقشهاى كه بعد خواهيم گفت و متعرض خواهيم شد. اين صورت متسالم عليه است و اگر كسى مناقشه هم بكند لا قيمت... آن مناقشه ملغى است. اين روايت تمام است.
بعضىها در ما نحن فيه از اين روايت استفاده فرمودهاند كه اصل استحاضه در لغت همان است، استمرار حيض است. مستحاضه يعنى زن حائض بشود به آن دم حيض. آن دمى كه در حيض ديده است قطع نشود، معناى مستحاضه همين است. نه مستحاضه اصطلاحى كه فعلا در مقابل حيض مىگوييم. يك فصلى در حيض مىنويسيم، يك فصلى در استحاضه، يك فصلى در نفاس. اين معنا، معناى اصطلاحى است. بلكه در لغت و به حسب عرف آن زمان استحاضه يعنى كثرة الحيض است. دم حيض خيلى بشود. يعنى به حسب زمان طولانى بشود. از اين مرسله اين را هم استفاده كردهاند كه معناى استحاضه همين است. از كجا استفاده كردهاند؟ در آن قسم ثانى كه بعد از ذات العادت است در سنت ثانيه در آن قضيه فاطمه بنت حبيش يا در آنجا رسول الله (ص) اينجور فرمود. او عرض كرد به رسول الله (ص) كه يا رسول الله چكار كنم، انى استحاض فلا اطهر. من حيض مىشود پاك نمىشوم؟! استحاض يعنى حيض مىشوم. فلا تطهر، پاك نمىشوم. فقال له النبى (ص) ليس ذالك بحيض. اين پس معلوم مىشود كه مىگويد استحاض يعنى حيض مىشود من بايد لا اطهر نماز نخوانم. يعنى خود اين استمرار دم الحيض را استحاضه مىگفتند. استحاضه معنايش اين است. خود ايام حيضى كه ادامه پيدا كرده است، همهاش اسمش استحاضه است. استحاض فلا اطهر يعنى دم حيض را خيلى مىبينم به حسب ايام پاك نمىشوم. رسول الله فرمود در مقام جواب كه اين دم حيض نيست. اين ادامهاش دم حيض نيست و اين حكم آخر دارد كه آن حكم آخر را بيان فرمود. رسول الله در جوابش فرمود بر اينكه ليس ذالك بحيض فانما هو اظهر. درست نفهميدهايم كه معنايش چه بوده باشد. رسول الله در جواب اينجور فرموده است كه يعنى حكم حيض را ندارد على كل تقدير. اين آن خون نيست. آن خون حيض تمام شده است.
ولو از بعضى روايات استفاده مىشود كه در زمان خود ائمه عليهم السلام خود مستحاضه در مقابل حيض بود. اينكه گفتيم استحاضه يعنى حائضى كه خيلى دم مىبيند. يعنى استمرار الحيض. كثيرا به حسب الايام. ولكن از بعضى روايات ظاهر مىشود كه نه اين معناى دومى كه معناى اصطلاحى مىگويند در خود زمان ائمه عليهم السلام بود. چه جور؟ روايت نهمى در باب يك از ابواب الاستحاضه و باسناد الشيخ عن الحسين ابن سعيد كه ديروز خواندم عن محمد ابن الخالد العشرى عن ابن بكير عن زراره، عن ابى جعفر عليه السلام قال سألته عن التامض، تامض يعنى حائض. تقعد بعدد ايامها كيف تصنع؟ يعنى خونش قطع نمىشود چكار كند؟ قال، تستظهر بيوم، او يومين ثم هى مستحاضة. مستحاضه يعنى از اول مستحاضه نبود. يعنى كثير الحيض نيست، مستحاضه در معناى ثانى در مقابل حيض است. ثم مستحاضة فالتغتسل و تستوسق من نفسها و تصلى كل صلاة بوضوء كه همان احكام استحاضه است. بدان جهت اين حمل بر ما، اين هم و غم نيست كه مستحاضه معناى اصطلاحىاش آن وقت بود يا نبود. نه، بود. و الحاق، الحاق حكمى است. على كل تقدير سابق است. يك روايت ديگرى هم در ما نحن فيه هست كه اينها را، يعنى روايات ديگرى هست كه متعرض مىشويم منتهى در صورت ثانيه. اين صورت اولى كلام تمام نشده است. يك مسئله مانده است اين طلب شما. و آن اين است كه مثل صاحب مدارك كسى جلو بيايد بگويد بر اينكه خوب اين مرسله تمام. مثل آنى كه موثقه زراره خوانديم ولكن آن رواياتى كه مىگويد دم الاستحاضة باردٌ، اصفرٌ، اذا كان الدم كذالك مثلا آن دم حيض آنجور است، آن حيض است، اين استحاضه است اين روايات تقييد مىكند كه اين هم بايد صفرة داشته باشد. اين اطلاقات آنها را تقييد مىكند. چه جورى كه مرسله در بعضى موارد اطلاقش تقييد شده است، مرسله طويله، يادتان باشد در مبتدعه تقييدش كرديم چونكه در مرسله اين بود كه مبتدعه رجوع مىكند به عدد. تقييد كرديم كه نه، رجوع مىكند مبتدعه به اقارب اولا. نباشد به عدد رجوع مىكند. عددش هم ده است در ماه اول. تقييد كرديم. پس مرسله قابل تقييد است. رواياتى كه وارد شده است دم الاستحاضه كذا و كذا، آنها چرا تقييد نكنند. اين طلب شما. اين را در صورت ثانيه اين اشكال را عنوان مىكنم جواب مىدهم چونكه مطلب صاف بشود در هر دو صورت.
اما صورت ثانيه، صورت ثانيه اين است كه شارع حكم نكرده است به حيضيت دمى كه خارج مىشود. ولكن مثل اولى به جهت اين نيست كه اكثر الحيض را تجاوز كرده است دم. از آن جهت نيست. بلكه به جهت اين است كه آن شرطى كه در حيض بود، كمتر از سه روز نباشد، يا ما بين اين دم و حيض سابق ده طهر اقل الطهر فاصله بشود، چونكه اين دم با حيض سابق اقل الطهر ندارد فاصله يا نه، دم سه روز مستمر نيست، حكم به حيض نكرده است. يعنى حكم كرده است كه حيض نيست. آن وقت اين دم استحاضه مىشود. احكام استحاضه پيدا مىكند ولو شيئى از اوصاف استحاضه را نداشته باشد. مثل در حامل اتفاق پيدا مىكند كه زن حامل دو روز خون ديده است، تمام اوصاف حيض را دارد ولكن روز دومى قطع شد در آخر روز دومى. يا در اثناء روز سومى قطع شد. سه روز مستمر نشد. چه ميگوييم؟ مىگوييم حيض نيست، چونكه حيض اقلش سه روز است. اين سه روز نشد. وقتى كه سه روز نشد استحاضه است ولو اوصاف حيض را دارد. مسئله محل ابتلا فى يومنا هذا كه زنهاى مسلمين و مؤمنين مبتلا هستند. نه ايام عادتش است، جلو است، فردا عادتش شروع مىشود. شب حب مىخورد. ماه رمضان است حب مىخورد كه عادت نشود روزه بگيرد. حب خورد، خون نيامد. شب دوم يادش رفت بخورد. صبح ديد كه بعله، اينجور شده است. شب سوم خورد قطع شد. اين استحاضه است. احكام استحاضه را بايد بار بكند. نه حكم ظاهرى است اين الحاق واقعى است. وقتى كه صورت ثانيه اين است، وقتى كه دمى كه ديده مىشود مستمر نشد سه روز آن شرط را نداشت يا ما بين اين دم و دم سابق اقل الطهر فاصله نشد آن وقت در اين صورت احكام استحاضه بار مىشود. در صورتى كه ذات قرح و ذات جرح و اينها آن مسئلهاش نبوده باشد كه فرض كلام آنجا است. اين به چه دليل؟
سؤال؟ ايجاد بكند يا نكند. ايجاد هم بكند آن حيض نيست. سوال؟ عرض مىكنم حيض آن دمى است كه سه روز استمرار داشته باشد، بگذاريد يك قاعدهاى بگويم تحت قاعده حرف بزنم تا در ساير جاها به دردتان بخورد. مىدانيد كه هر عنوانى كه در خطاب اخذ بشود قيدا ظاهر او فعليت القيد است كه قيد بايد فعلى بشود. قيد شأنى به درد نمىخورد. و منهنا گفتهايم كه امام عليه السلام كه فرمود الماء اذا تغير تنجس، تغيرش بايد فعلى بشود. هوا خيلى سرد است اين حيوان به اين ميته نجس افتاد هوا چونكه خيلى سرد است آبها كم مىماند كه يخ بندد بدان جهت بو نگرفت اين آب. ولكن اگر فصل سرما مانع شد كه بود نگرفت والاّ اگر سرما نبود بو مىگرفت. اين آب نجس است يا پاك؟ مىگوييم پاك است چونكه تغير فعلى ندارد. الماء اذا تغير تنجس ظهورش فعلى است. بدان جهت امام عليه السلام فرمود اذا الاستمر الدم ثلاثة ايام. يعنى استمرار فعلى داشته باشد. بدان جهت وقتى كه استمرار فعلى پيدا نكرد ولو به فعل خود زن حب خورده است يا مثلا كار ديگرى كرده است خدا مىداند دم نيامد، مستمر نشد ليس بحيض. بدان جهت اين قاعده كليه را نگه داريد فقهاى آتيه. بدان جهت در ما نحن فيه اينها هم كه گفتهاند اين حيض نيست ولو حب بخورد روى همين قاعده است، آنهايى كه اهلش هستند. روى همين اصل در ما نحن فيه مىگوييم كه اين حامل دو روز خون ديد به اوصاف الحيض، روز سوم قطع شد، مىگوييم كه حيض نيست اين دو روز استحاضه است. يا اينكه اقل الطهر فاصله نشد، مىگوييم دم ثانى دم استحاضه است. دم حيض نيست. اين دليلش چيست؟ دليلش صحيحه صفوان است. يكى از دليلش صحيحه صفوان در باب اول از ابواب الاستحاضه. آنجا دارد حديث سومى كلينى قدس الله نفسه الشريف، عنه يعنى عن اسماعيل، عن الفضل يعنى عن فضل ابن شازان عن صفوان ابن يحيى عن اب الحسن عليه السلام قال قلت له اذا مكث المرئه عشرة ايام ترَ الدم. ده روز صبر كرد، خون مىديد. ثم طهرة پاك شد در ده روز. فمكث ثلاثة ايام طاهرا سه روز هم كه هيچ چيز نداشت، پاك، پاك بود. يعنى طاهر بود يعنى نقاع از دم داشت. اين طهر سابقا گفتيم كه معنايش اين است. ثم رأة الدم. دوباره شروع كرد دم ديدن. اتمسك عن الصلاة؟ خوب مفروض اين است كه اين دم كه اوصاف حيض را دارد اوصاف استحاضه ندارد اصلا، فرض كلام آنجا است. اتمسك عن الصلاة، قال لا هذه مستحاضة. تعمل تغتسل و تستدخل قطنة و تجمع بين الصلاتين بغسل كه همان احكام استحاضه است. مىبينيد كه شارع وقتى كه دم ثانى، آن شرط را كه ما بين او و ما بين دم سابق اقل الطهر فاصله بشود نداشته باشد حكم استحاضه كرده است. نفرمود كه دم چه جور است وصفش. بلكه ظاهرش اين است كه وصف استحاضه ندارد دم ثانى. امام عليه السلام فرمود كه حكم استحاضه را دارد.
و هكذا رواياتى كه در حامل وارد است. از آن روايات يكى صحيحه اب المعجا است. چونكه اين روايت يك مشكلهاى دارد بدان جهت اين روايت را مىخوانم. آن روايت همين جور است بر اينكه روايت پنجمى است در باب سى از ابواب الحيض. محمد ابن حسن شيخ الطايفه باسناده، عنه يعنى عن حسين ابن سعيد عن فضالة ابن ايوب عن الاب المقراء قال سألت ابا عبد الله عليه السلام، روايت من حيث السند صحيحه است. قال سألت ابا عبد الله عليه السلام عن الحبلا قد استبان حملها، حملش هم كه معلوم شده است شكم بالا آمده است. كما ترى الحائض من الدم. به اوصاف حيض دم مىبيند. قال تلك الحراق اين دم ريختن است بيرون، ان كان دما كثيرا فلا تصلى. اگر دم كثيرى بوده باشد، نماز نخواند و ان كان قليلا، اگر قليل بوده باشد فالتغتسل عند كل صلاة. سابقا هم يك دفعه گفتهايم. اينكه و ان كان دما كثيرا نه كثير يعنى عند الخروج زياد باشد. عند الخروج عن الفرج. كثيرا يعنى به حسب الايام استمرار داشته باشد تا سه روز. مراد او است. و ان كان قليلا يعنى به حسب الايام كم باشد. نه اينكه عند الخروج كم است. چرا اين را مىگوييم؟ به قرينهاى كه و ان كان قليلا فالتغتسل عند كل صلاة. مستحاضه كثيره است. دم خيلى است. مستحاضه كثيره مثل همان حائض قوى خون مىبيند. اين كه مىگويد فالتغتسل عند كل صلاة يعنى مستمر نبوده باشد ثلاثة ايام. خوب اين هم اگر شرط ثلاثة ايام موجود است حيض است. كثير است يعنى به حسب الايام. والاّ به حسب الايام مستمر نيست اين استحاضه است. اين نفرماييد كه معارض است با موثقه اسحاق ابن عمار. موثقه اسحاق ابن عمار هم روايت ششمى است. باز از اين حسين ابن سعيد رحمة الله از او نقل مىكند محمد ابن الحسن باسناده عنه، يعنى عن حسين ابن سعيد عن فضالة ابن ايوب عن اب المغرا حميد ابن مثنى را وليد است يادم رفت نگفتم. هر كدام باشد عيبى ندارد شخص جليلى است. عن اسحاق ابن عمار قال سألت ابا عبد الله عليه السلام، عن المرئة حبلا ترَ الدم اليوم و اليومين. قال ان كان دما ابيط وصف الحيض فلا تصلى ذيلك اليومين و ان كان صفرة فالتغتسل عند كل صلاتين. نفرماييد كه اين با آن اولى منافات دارد. سابقا هم گفتيم كه منافات ندارد. اين روايت دومى در بيان حكم ظاهرى است. يعنى آن وقتى كه زن شروع كرد به دم ديدن وظيفهاش چيست؟ اگر ديد كه اوصاف حيض دارد ترك كند صلاة را ولو حامل است. اگر ديد كه اوصاف استحاضه را دارد نمازش را بخواند. اين روايت در مقام بيان اين حكم ظاهرى است. خوب ولكن حكم واقعى اين است كه اگر مستمر شد اين دم فى ما بعد كه وصف دارد حيض است، مستمر نشد قطع شد، استحاضه است. كما اينكه گفتيم در روايت قبلى اين حكم ظاهرى است. خوب كسى پرسيد شما از كجا وحى آمد كه اين حكم ظاهرى است؟ آخر شما بايد روى حساب حرف بزنيد. مىگوييم روى حساب حرف مىزنيم. قرينهاش اين است، آن كه گفتيم حكم واقعى است، او قرينهاش را گفتيم كه مراد فالتغتسل لكل صلاة معلوم مىشود مراد كثرة من حيث الايام است. اين هم قرينهاش را مىگوييم و ان كان صفرة اين قبلش فرمود ان كان دما ابيط فلا تصلى ذيلك اليومين. اين فلا تصلى قبل از تمام شدن آن دو روز است. نهى در آن دو روز است. فلا تصلى يعنى در آن دو روز نماز نخواند. خوب در آن دو روز كه دم ابيط مىبيند نماز نمىخواند حكم ظاهرى مىشود يا واقعى؟ حكم واقعى بعد كشف مىشود.
اگر مىفرمود امام عليه السلام بر اينكه فلا تقضى ذيلك اليومين مىگفتيم اين منافات دارد با آنيكه گفته است سه روز بايد دم حيض مستمر بشود. اين با قضا كارى ندارد. اين به قرينهاى كه فلا تصلى ذيلك اليومين آن دو روز را نماز نخواند. اين حكم ظاهرى است. خوب اين منافات با آن مىشود حكم واقعى را بيان مىكند ندارد. اين هم از روايتى كه دلالت مىكند اگر شرط حيض كه استمرار ثلاثة ايام است نباشد حكمش اين است. يك روايت ديگرى هم استدلال فرمودهاند. آن را هم بخواند. قضايايش بماند انشاء الله براى فردا. آن هم در روايت حامل است. در آن روايت حامل اينجور دارد، حسنه حسين ابن نعيم صحاف است. روايت سومى است. و عنه عن احمد ابن محمد. كلينى نقل مىكند عن محمد ابن يحيى العطار عن احمد ابن محمد، عيسى باشد يا خالد كه ظاهرا هم عيسى است، عن حسن ابن محبوب نقل مىكند كه عيسى است، عن الحسين ابن نعيم صحاف هم لا بعث به است. قال قلت لابى عبد الله عليه السلام انّ ام ولى ترَ الدم و هى الحامل. من كنيزى دارم كه ام ولد شده است بر من انشاء الله. ولدم را مىزايد. اين ترَ الدم و هى حامل. اين حيض مىبيند. كيف تصنع لصلاة؟ چكار كند صلاة را؟ قال فقال لى اذا رأة الحامل الدم بعد ما يمضى عشرين من الوقت الذى كان ترى فيه الدم من الشهر الذى كان تقعد فيه اگردر آن ماهى كه معلوم مىشود كه از اين خيلى ديدن شكايت مىكرد. امام فرمود اگر در آن شهرى كه ايامش حائض شده است بعد از اينكه بيست روز از او بگذرد دوباره خون ديد، امرئة البعد ما يمضى عشرون يوما من الوقت الذى كان ترَ فيه الدم كان تقعد فيه فان ذالك ليس من الدم. من الرحم و من التمس. اين دم حيض نيست. سابقا در باب حيض گفتيم كه حامل اگر در غير ايام عادتش خون ببيند بعد از اينكه بيست روز بگذرد از آن ايام عادت دوباره خون ببيند آن دومى حيض نيست. اين روايتش اين بود. صاحب العروه احتياط كرد و ما گفتيم روايتش همين است. خوب مىگويد حيض نيست. خوب چه بكند حيض نشد؟ چه مىشود؟ مىفرمايد فليس من الحيض، فالتتوضء و تحشى بكرسف. فالتتوضء يعنى همان وضوء مستحاضه را. اگر حيض نباشد استحاضه نباشد، چرا وضو بگيرد. زن اگر در فرجش يك زخمى پيدا شد خون آمد وضوئش را بگيرد؟ وضو را نقض نمىكند او را. اينكه امام عليه السلام مىفرمايد وضو بگيرد يعنى مستحاضه است. اين هم از رواياتى است كه اگر شرط الحيض منتفى شد و شارع حكم كرد به انتفاع الحيض حكم مىشود بالاستحاضة واقعه. آن وقت كلام مىرسد به آن اشكال معروف كه روايات اعتبار الوصف با اين اطلاقات معارضه مىكنند كه انشاء الله فى ما بعد.
|