|
جلسه 134
* متن
*
بسم الله الرحمن الرحيم.
موضوع درس: درس خارج فقه بحث نجاسات
شماره نوار:134ب
نام استاد: آية الله تبريزى
تهيه شده در سال 1365 ه.ش
اعوذبالله من الشيطان الرجيم. بسم الله الرحمن الرحيم.
كلام در اين مسئله بود كه اگر شك كنيم حيوانى مأكول اللحم است يا غير مأكول الحم، شبهه، شبهه حكمى است. نمىدانيم شارع به اين حيوان عنوانى كه منطبق بر اين حيوان است حكم كرده است به اين حيوان كه يجوز اكل لحمه مع الزكات يا اين كه لا يجوز اكله. لا يجوز اكله مثل ارنب كه اگر يد ما از ادله اجتهاديه كوتاه شد و نفهميدم از ادله كه اين جايز است اكل لحمش ام لا؟ كلام در اين بود كه با بول و خرع اين حيوان معامله نجاست مىشود و حكم به نجاست مىشود؟ يا حكم به طهارت مىشود؟ اين شبهه، شبهه حكمى است و كذالك در حيوانى كه مردد است ما بين مأكول اللحم او غير مأكول اللحم، مثل شب تاريك بود حيوانى بولش اصابت به ثوب كرد. نمىداند اين حيوان شاط بود يا ذعب بود. كه اگر ذعب بوده باشد بولش نجس است، شاط باشد بولش پاك است. صاحب العروه در اين صور چه شبهه موضوعى بوده باشد، چه حكمى بوده باشد حكم كرد بر اين كه خرع و بول اين حيوان محكوم به طهارت است. و عرض كرديم رجوع كرده است به اصالت الاطهاره و قاعده طهارت الاشياء اين هم يكى از موارد اين قاعده است. ولكن در مقابل اين حرف كلامى بود. و آن كلام اين بود كه على القاعده مقتضاى اصل حكم به نجاست است. حيث اين كه شارع در ادله حكم فرموده است، در خطابات شرعيه به غسل ثياب و الجسد من كل بول. كه مطلقاتى داشتيم. صحيحه عبدالله ابى يعفور، حسنه حسين ابن اب العلا. صحيحه محمد ابن مسلم. امام عليه السلام حكم فرموده بود به غسل الثياب در دوتاى اينها و بصب الجسد بالماء مرتين در حسنه حسين ابن اب العلا از اصاب بول. و اين مقتضى اين بود كه هر بولى كه اصابت بكند به جسد يا به ثوب محكوم است به نجاست و به منجسيت. از اين مطلق و از اين عام فقط بول مأكول اللحم و روس او خارج شده است كه در آن صحيحه فرمود امام عليه السلام، لا بعث ببول و روس ما اكل لحم او خارج شده است از تحت اين مطلق و از تحت اين عام و من المقرر فى محل. اگر عامى وارد بشود، بعد به آن عام يك عنوان وجودى تخصيص بزند كل ماء اكل لحم فلا بعث بروسه و بوله. و ما در فردى شك كنيم كه آيا اين داخل در تحت العام است يا خارج است، داخل در عنوان مخصص است. اگر استسحاب در ناحيه عنوان
مخصص جارى شد، كه بگوييم اين بول خارجى كه بول الارنب است يا نمىدانيم شبهه موضوعى است، بول الشاط است يا بول الذعب. اين بول خارجى كه اصابت به ثوب كرد، اين يك وقتى، آن وقتى كه خودش نبود، منتصب به مأكول اللحم هم نبود. استسحاب عدم ازلى.
آن وقتى كه خودش نبود انتصابش به مأكول اللحم هم نبود. الان موجود شده است، احتمال مىدهم عدم انتصابش به مأكول اللحم سر جاى خودش بماند. چون كه عرض كرديم عدم الوصف احتياج به موصوف ندارد. وصف به وجوده احتياج به موضوع و موصوف دارد. پس آن وقتى كه خود اين بول نبود، انتصابش به مأكول اللحم هم نبود. الان كه خودش موجود شده است نمىدانم انتصاب به مأكول اللحم دارد يا نه؟ استسحاب مىگويد اين بول مأكول اللحم نبود، الان هم نيست. و آنى كه تحت العام است، هر بولى است كه منتصب به مأكول اللحم نباشد. اين بول است بالوجدان و منتصب به مأكول اللحم نيست بالاستسحاب، حكم به نجاست مىشود. همان استسحاب عدم ازلى كه همان در مثل عدم قرشيت المرئه جارى مىشود همان استسحاب است. در مقابل اين فرمايش يك جوابى ما عرض كرديم. عرض ما اين بود كه اگر، اگر در روايات امام عليه السلام ابتداعا فرموده بود كه ما اصابك من البول فاغسله. قبل از اين كه از امام عليه السلام سؤال بشود امام مىفرمود بر اين كه ما اصابك من البول فغسله. يا از امام عليه السلام سؤال مىشد از اصابه بول به ثوب يا جسد. امام عليه السلام در جواب مىفرمود بر اين كه البول ينجس اصابه. كبراى كلى مىفرمود. آنجا براى ما ممكن بود، يعنى متعين بود كه بگوييم اين كبراى كلى اصابه كل بول را شامل است ولو آنى كه غالبا اصابت به ثوب و جسد انسان مىكند بول الانسان و بعض الحيوانات است ولكن مطلق هم فرد غالب را مىگيرد هم فرد غير غالب را. ولكن در روايات ما اينجور نيست كه امام عليهالسلام ابتداعا بفرمايد كل ما اصابك من البول فغسلها، يا كل بول اصابك فغلسه. يا از امام عليهالسلام سؤال بفرمايند، امام در جواب بفرمايد كه كل بول اصابك فغسله يا ما اصابك من البول فغسله، عموم بفرمايد يا مطلق بفرمايد. بلكه در روايات ما اين است، سائل سؤال كرده است عن البول يصيب الجسد. امام در جواب فرموده است فغسله، ضمير است. برمىگردد به مورد سؤال. و عرض كرديم بما اين كه سؤال سائل منصرف به بول الانسان است. چون كه آنى كه محل ابتلاى انسان است بول الانسان و بول بعضى حيوانات آن هم آنهايى كه اهل حيوانات هستند يا مثلا محل ابتلائشان ربما مىشود. مىگفتيم اگر مراد اصابه بول طائر بود يا پرندهاى بود، يا گربهاى بود آن را ذكر مىكرد خصوصيت بول را در سؤال. كما اين كه در روايات بود كه از امام
عليهالسلام سؤال فرمود سألته بر اين كه بول حمير، بول الدواب يصيب الثوب كه خصوصيت را ذكر مىفرمايد، و هكذا سؤال فرموده بود از بول سنور كه يصيب الثوب. اگر غير بول انسان بود، سائل خصوصيت را ذكر مىكرد. چون كه محل ابتلاء خودش بول الانسان است. اگر غير او بود خصوصيتش را ذكر مىكرد. امام عليه السلام هم به او فرمود اغسله، يعنى آن ثوبى كه از من پرسيدى او را بشور. سؤال بما اين كه منصرف است به مورد ابتلاء خودش، بدان جهت اين اطلاق و عمومى در جواب نيست اين جواب اولى ما بود كه جواب، جواب صحيحى هم هست. انصراف هم نشود، نمىشود گفت كه اين سائل سؤال مىكند از بول روباه كه اصابت به ثوبش كرده است. روباه كجا بود؟ كه محل ابتلائش را از او سؤال كند. آنى كه ظاهرش اين است كه محل ابتلائش است، او را سؤال مىكند كه بفهمد او را چه جور بايد تطهير كند. پس اين جواب اولى ما بود. الان كه امروز كه روز شنبه است مىگوييم نه، بنا مىگذاريم كه عام است. كانّ امام عليه السلام ابتداعا فرموده است كه اغسل كل بول اصاب ثوبك يا بر اين كه آن سائل سؤال كرده است سألته عن بول اى بول اصاب ثوبى و جسدى، امام فرمود در جواب اغسل الثوب من البول مرتين. صب على الجسد مرتين، قبول كرديم ديگر، بيشتر از اين كه نمىتوانست.
درست توجه كنيد يك قاعدهاى مىخواهم بگويم امروز براى شما كه اين قاعده در باب اطلاق و تقييد و در باب عام و خاصى كه هست، در باب عام و خاص اين محل ابتلاى شما است و آنى كه عرض مىكنم من پيدا نكردم در كتب اصوليه يا فقهيه، متعرض بشوم ولكن قاعده اين است كه خدمت شما عرض مىكنم و آن قاعده اين است، ما كه در باب مطلق و مقيد و در باب عام و خاص بنا گذاشتهايم كه عنوان مخصص، آنى را كه خارج مىكند از تحت عام كه اگر مخصص عنوان وجودى باشد يك قيد سلبى مىدهد به عام، كه مىگويد عالمى باشد كه فاسق نباشد. اكرم كل عالم لا تكرم الفساق من العلما. يا اغسل كل بول، كه بولى كه مثلا بول مأكول اللحم نباشد، يك قيد سلبى مىدهد. اين درست است. ولكن در ما نحن فيه يك قاعده ديگرى هست و آن اين است كه در باب مطلق و مقيد اينجور گفتهاند حضرات، گفتهاند بر اين كه اگر يك مطلقى باشد و يك مقيدى بوده باشد هم مطلق حكمش انحلالى است و هم مقيدى كه هست حكمش انحلالى است. حكم، حكم واحد نيست. مثل اين كه فرض بفرماييد در روايتى گفته است اكرم العالم و در روايت اخرى گفته است اكرم العالم العادل. عالم عادل را اكرام بكن. بناعا بر اين كه وصف مفهوم ندارد كما اين كه بنا بر اين گذاشتهاند و گذاشتيم اين دو تا خطاب مطلق با مقيد با هم تنافى ندارند. اكرم العالم
مىگويد هر عالمى را اكرام بكن، اكرم العالم العادل مىگويد بر اين كه عالم عادل را اكرام بكن. خوب، هر عالمى يك استحباب الاكرام دارد. خوب هر عالمى يك استحباب الاكرام دارد. طلب دارد اكرام او. هم عالمى كه عادل است همين جور است، هر عالم عادل و هر عالمى كه ولو عادل نباشد، با آن تنافى ندارد. اينجا جاى حمل مطلق بر مقيد نيست. هم به خطاب مطلق اخذ مىكنيم و هم به خطاب مقيد اخذ مىكنيم.
بدان جهت در ما نحن فيه اگر قائل شديم وصف مفهوم دارد يك مدلول ديگر پيدا مىكند اكرم العالم العادل كه غير عادل را اكرام نكن از عالم. آن مخصص مىشود اكرم العالم را والاّ مقيّد مىشود. والاّ اگر مفهوم نداشته باشد به هر دو خطاب اخذ مىشود. اين كه مىگوييم، اين در باب مطلق و مقيد مىگوييم خطاب مطلق با مقيد هر دو اگر مثبتين بوده باشند مثال اين مثال، يا نافيين بوده باشند، يكى گفته است لا تكرم الفاسد، ديگرى گفته است لا تكرم الفاسق المبدع، آن فاسقى كه بدعت مىگذارد. به هر دو اخذ مىكنيم. هر دو ناحيين هستند. ولكن چون كه انحلالى هستند به مدلول خطابين اخذ مىكنيم. يكى مقيّد ديگرى نمىتواند بشود. اين تا اينجا در كلمات اصحاب هست. اين مسلمات است. آنى كه بعد از اين عرض مىكنم، مىگويم اينى كه در اين موارد مىگويند مطلق را بر مقيد حمل نمىكنند و مىگويند مطلق به اطلاقه باقى است. خطاب مقيّد هم به مدلولش اخذ مىكنند، مدلولش اين است كه آن عالم موصوف يا عالم مبدع اكرامش حرام است اين در صورتى است كه خطاب ثالثى در بين نبوده باشد كه آن خطاب ثالث ما بين اين مطلق و مقيّد تنافى بياندازد. اگر در بين خطاب ثالثى شد كه ما مطلق و مقيّد تنافى انداخت. ديگر نمىشود اطلاق و مطلق گرفت با آن خطاب. مثل چه؟ مثل اين كه فرض بفرماييد يك روايتى وارد شده است، يك خطابى وارد شده است بر اين كه اغسل ثوب من الدم. ثوبت را از دم بشور. اين معنايش است كه هر دمى بوده باشد، قليل باشد، كثير باشد، كمتر از درهم باشد يا بيشتر از درهم باشد همهاش را بشور. يك خطابى بيايد بر اين كه اغسل ثوبك من الدم الزايد على الدرهم. ثوبت را از دمى كه زايد بر درهم است بشور. يعنى براى صلات. اين گفته است اغسل ثوبك من الدم زايد على الدرهم. خوب با همديگر هيچ تنافى ندارد. مىگوييم اغسل ثوبك من الدم از هر دم بشور. كم باشد يا بيشتر باشد و اين هم گفته است اغسل الدم... با هم هيچ تنافى ندارد، چون وصف مفهوم ندارد. ولكن اگر خطاب ثالث شد. گفت لابعث بثوب اذا كان فيه الدم بمقدار درهم. ما بين اين خطابى كه اغسل ثوبك من الدرهم با اين خطابى كه مىگفت اغسل ثوبك زايد من الدرهم ما بينشان همان تنافى مىافتند چون كه نمىشود اطلاق و مطلق را به اطلاق گذاشت. چون كه آن
خطاب سوم گفته است لابعث بالدم اذا كان بمقدار درهم. يعنى به عبارت اخرى اين خطاب ثالث موجب مىشود كه خطاب دومى كه اغسل ثوبك من الدم زائد على الدرهم، باعث مىشود كه قرينه عرفيه بشود قرينه مطلق. كه آن مطلقى كه گفته بود اغسل الدم من ثوبك، يعنى اغسل الدم معنايش اين مىشود. اين كه ما مىگفتيم مطلق حمل بر مقيد نمىشود در اين مثبتين يا نافيين به جهت اين بود كه هر دو مدلول مستقلى داشتند مدلول انحلالى است. خطاب مقيد هم قرينه خطاب مطلق نيست. مطلق هم حكم دارد، مقيد هم حكم دارد. با هم تنافى ندارند. و اما وقتى كه خطاب ثالثى در بين شد، چون كه مطلق را نمىشود ديگر بر اطلاقش گذاشت با آن خطاب ثالث. قرينه مىشود كه مراد از اين مطلق مقيد است. تنافى به اين صورت يعنى مطلق را نمىشود به اطلاق گذاشت به اين حمل تمام مىشود. قرينه عرفيه مىشود. و المقام من هذا قبيل است. چون كه يك روايتى داريم كه اغسل الدم من ثوبك، اى دم. اطلاق. در مقابل يك خطابى داريم كه اغسل ثوبك من ابوال ما لا يأكل لحم. اينجور بود ديگر. ما بين اغسل ثوبك من ابوال ما لا يأكل لحم و ما بين اغسل من ثوبك با هم هيچ تنافى نبود. مىگفتيم اين خطاب هم درست هست، مثبتين هستند، انحلالى هم هستند. او مىگويد هر بولى كه اصابت به ثوبت كرد بشور، او هم مىگويد هر بول غير مأكول اللحم اصابت كرد ثوبت را بشور. با هم تنافى ندارد. وقتى كه خطاب آمد لا بعث بالبول و الروس من ما يأكل لحم اين قرينه مىشود كه مراد از خطاب مطلق اين خطاب مقيد است. يعنى اغسل ثوبك من ابوال ما لا يأكل لحم است. مورد، موردى مىشود كه در ما نحن فيه خطاب مطلق را اغسل الثوب است اين را بايد حمل كنيم به اغسل ثوبك من ابوال ما لا يأكل لحم. چون كه مطلق را نمىشود به اطلاق نگه داشت. وقتى كه اين را نگه داشت اين خطاب قرينهاش است كه مراد از آن مطلق اين است، آن وقت موضوع حكم مىشود البول من مالا يأكل لحم. ديگر ما عمومى نداريم كه يك عنوان وجودى از او خارج شده است. مراد در آنى كه ما داريم آن اغسل الثوبك من بول ما لا يأكل لحم است. اين است. و مفروض اين است كه اين بول در خارج موجود است نمىدانيم اين مايأكل است يا من ما لا يأكل استسحاب اين كه منتصب به مايأكل نيست اثبات نمىكند كه بول غير مأكول است. كه موضوع نجاست اين شد. چون كه اثبات نمىكند، چون كه اصل مثبت مىشود.
استسحاب عدم انتصاب اين بول به ما يأكل اثبات نمىكند كه اين بول غير مأكول اللحم است. بدان جهت، مجرا، مجراى قاعده طهارت مىشود. اين كبرايى كه خدمت شما عرض كردم اين شد، مطلق و مقيدى كه اينها انحلالين هستند، هر دو مثبتين هستند يا هر دو نافيين هستند، اين كه مىگفتيم ما بين
اينها تنافى نيست، يعنى خطاب مقيّد قرينه خطاب مطلق نيست اين در صورتى است كه اطلاق و مطلق را بتوانيم به اطلاق نگه بداريم كه خطاب ثالثى نباشد و اما اگر در بين خطاب آخرى بوده باشد، كه آن خطاب دلالت بكند بر اين كه آن بول ما يأكل لحم پاك است مطلق در اطلاقش ممكن نيست باقى بماند. اين بعد از قيام اين خطاب، اين خطاب اغسل ثوبك من ابوال ما لا يأكل لحم قرينه مىشود كه مراد از مطلق اين است. ابوال ما غير يأكل لحم است موضوع بول غير مأكول اللحم مىشود، و اينجا استسحاب تصحيح نمىكند مطلب را. اين جواب دومى است كه انتر است از جواب اولى. جواب اولى قاعدهاى نيست، دعواى انصراف بود. ممكن است كسى بگويد من قبول ندارم، مطلق است، سوال مطلق است. اين حرفى كه عرض مىكنم، اين روى قاعده است و ديگر، اين هم يك جواب.
اگر فرض كرديم اين دو جواب را صرف نظر كردهايم. گفتيم نه اينجور قاعده نداريم از شكمت درنياور اينجور قاعده را. آن انصراف هم درست نيست. آنها هم مطلقات هستند. در مقام يك جواب سومى فرمودهاند. در تنبيه هست. منتهى آن نحوى كه در تنبيه هست او احتياج به تقريب و توضيح دارد. يا توضيح ما يرضى صاحبه يا ما لا يرضى صاحبه بايد تطميم بشود. آن توضيح را عرض مىكنم خدمت شما به عنوان جواب سوم. غايت آن كه طاقتمان را كه صرف كرديم كه آن توجيح را تكميل كنيم. اين نحو تكميل مىشود. درست توجه بفرماييد. شما فرض بفرماييد شبه حكميه را فللا چون كه اوضح است. اين بولى كه در خارج اصابت به ثوب كرده است اين معلوم است كه بول، بول ارنب است. ما كه شك مىكنيم كه اين بول، بول مأكول اللحم است يا غير مأكول اللحم، شك در اين داريم در حقيقت كه ارنب مأكول اللحم است يا غير مأكول اللحم. چون كه انتصابش به ارنب، واضح است كه اين بول، بول ارنب است. بدان جهت شكى هم نداريم. فقط شك ما در اين است كه ارنب مأكول اللحم است يا غير مأكول اللحم. خوب در شبهه موضوعيه هم همين جور است. بگذاريد اين را بگويم، آن هم همين جور است. در شبهه موضوعيه ولو بولى كه به ثوب من اصابت كرده است نمىدانم بول گوسفند است، منتصب به گوسفند است يا منتصب به ذعب؟ ولكن انتصاب به حيوانش را مىدانم. منتصب به گوسفند بودن اثرى ندارد. گوسفند در طهارت بول موضوع حكم نيست. موضوع حكم بول بايد بول ما يأكل لحم باشد. چه گوسفند باشد، چه بقر باشد، چه حمير بوده باشد، كه گذشت ديگر. خصوصيتى ندارد گوسفند. اين است كه بول منتصب مأكول اللحم بوده باشد. منتصب بودن به گوسفند يا به ذبح در طهارت و نجاست بول مدخليت ندارد. منتهى چون كه گوسفند مأكول اللحم است بول، بول
مأكول اللحم مىشود آن وقت طاهر مىشود گوسفند. در ذعب هم ذعب مدخليتى ندارد بما اين كه ذعب لا يأكل لحم است. بول، بول غير مأكول اللحم مىشود.
پس در حقيقت انتصاب اين بول را به حيوان مىدانم شك در اين است حيوانى كه در تاريكى بولش را انداخت پريد به ثوب من فرار كرد او مأكول اللحم بود، يعنى اكل لحمش حلال بود يا اكل لحمش حرام بود؟ شك در حقيقت در همين است، نسبت در مقام. كه لحمش حلال بود يا حرام بود. در ما نحن فيه مدعا اين است كه استسحاب در ناحيه عدم حليت اكل ارنب، يا عدم اكل حليت آن لحم حيوانى كه بولش را در تاريكى انداخت و فرار كرد اين استسحاب جارى نمىشود. چرا آخر جارى نمىشود؟ آخر اگر جارى مىشد كانّ اين موضوع محرز مىشد. اين استسحاب جارى نمىشود. چرا جارى نمىشود؟ و لفظ حليت در دو مورد استعمال مىشود. يك وقت حليت و اباهه گفته مىشود در مقابل وجود استحباب كراهت و حرمت، كه مىگويند اباهه يكى از احكام تشريفيه است. اين اباهه و اين حليت كه در مقابل استحباب و كراهت و وجوب حرمت است يمكن كسى ادعا كند كه يكى از تكاليف خمسه است و اين را هم شارع جعل مىكند. اباهه، اباهه انشائى است. نه آن ترخيص و رضاى باطنى. او را نمىگوييم او از احكام نيست. اين اباهه، اباهه انشائيه در مقابل انشاء كه مىشود وجوبى كه انشاء مىشود، استحباب كه انشاء مىشود، كراهت كه انشاء مىشود يك قسم از حكم هم هست كه اباهه انشاء مىشود. خوب كسى اگر اين را ادعا بكند اين دعوا صحيح است يا نه؟ فرض مىكنيم صحيح، اين فعلا محل كلام ما نيست. اين اباهه به اين معنا. اباهه يك معناى دومى دارد، و حليت يك معناى دومى دارد كه اين حليت معناى عدم الحرمت است. حليت به معنا عدم الحرمت است. كه قسيم با حرمت است. نبود حرمت است. اين اباهه كه در كلمات هم تعبير مىكنند اباهه عامه اين به معنا عدم الحرمت است. اين در روايات استعمال مىشود كل شىء حلال، حتى تعرفانه حلال، اين حلال به معنا عدم الحرمت است.
اين اباهه به اين معنا است، در اين روايت هم كه بود شك لما اكل لحم يعنى ما يجوز اكل لحم، ما يباح اكل لحم، اين يجوز و مباح در مقابل عدم الحرمه بود. يعنى حرام نباشد، مراد اين است نه اباهه به معن الخاصه. وقتى كه اينجور شد به اين قائل اينجور عرض مىشود، به اين قائل كه تمسك به استسحاب مىكرد مىگفت مشكوكت تحت عام باقى است. به اين قائل گفته مىشود، شما كه استسحاب عدم اباهه را مىكنيد، يعنى استسحاب عدم، عدم المنع را مىكنيد. اينجور است ديگر. استسحاب عدم اباهه مىكند. اين
اباهه به معنا عدم المنع است. شما استسحاب مىكنيد عدم، عدم المنع را. عدم عدم المنع، منع مىشود ديگر. اين حالت سابقه ندارد، حرمت حالت سابقه ندارند. اين كه مىگويند اين اباهه مجهول نيست يعنى غير از نفى حرمت چيز ديگر نيست. اباهه به معنا عدم الحرمت است. اين قائل استسحاب مىكرد عدم اباهه را. يعنى عدم عدم حرمت را. اين حالت سابقه ندارد. آنى كه حالت سابقه دارد نبود حرمت است. نه نبود، نبود حرمت. يعنى آنى كه حالت سابقه دارد، عدم جعل حرمت است كه شارع بر اين حيوان يك وقتى جعل حرمت نكرده بود. بعد احتمال مىدهيم كه جعل حرمت كرده باشد. اما عدم، عدم جعل حرمت كه عدم، عدم المنع مىشود اين حالت سابقه ندارد. اين معنايش اين است كه حرمت حالت سابقه دارد. پس در ما نحن فيه اين اباهه كه به معنا عدم الحرمت است اين حالت سابقه عدميه ندارد تا ما او را استسحاب بكنيم. آنى كه حالت سابقه دارد در ما نحن فيه عدم جعل حرمت است و عدم جعل حرمت استسحابش در ما نحن فيه جارى مىشود ولكن در نسبت به بول اثرى ندارد.
اگر ما استسحاب بكنيم كه شارع يك وقتى بر اين حرمت را جعل نكرده بود بر اكل لحمش، قبل از اهل شريعت. الان نمىدانيم حرمت جعل كرده است كه اكل لحم الارنب حرام است؟ حتى مع التزكيه. تزكيه هم بشود غير مأكول باشد تزكيه اثرى ندارد. اكل لحمش حرام مىشود حتى مع التزكيه. نمىدانيم اين حرمت را جعل كرده است يا نه؟ استسحاب مىتوانيم بكنيم كه بعله حرمت اينجورى را جعل نكرده است. ولكن اثبات نمىكند بر اين كه اين بول، بول غير مأكول اللحم نيست. كه همان اگر يادتان باشد سابقا گفتيم استسحاب اين كه مال، مال الغير است، اثبات نمىكند كه اين تلف، تلف مال الغير است كه موجب ضمان است. اينجا هم در ما نحن فيه استسحاب اين كه اين حيوان جعل حرمت به لحمش نشده است، اثبات نمىكند كه بول، بول مأكول اللحم است. مأكول اللحم يعنى آنى كه حرام نيست اكل لحمش حتى بعد از تزكيه. اثبات اين معنا كه اين حيوان يك وقتى به او جعل حرمت اكل نشده بود، الان هم نشده است، اثبات نمىكند كه بولش، بول مأكول اللحم است اين را اثبات نمىكند، چون كه عصر مثبت است ديگر. بدان جهت شبهه موضوعى مىماند وقتى كه شبهه موضوعى شد تمسك به عام كه ممكن نشد، رجوع بايد بكنيم به كل شى طاهر حتى تعلم انه قذر. اين مطلبى كه به قدر وسع ما كه بيشتر از اين طاقت نداريم، مىتوانيم تقريب بكنيم كلام ايشان و جواب ايشان را اين است. ولكن اين جواب يك اشكال بيشتر ندارد. اشكالش هم يكى است. آن اشكال اين است كه آقا ما استسحاب را در حرمت و عدم حرمت جارى نمىكنيم. آن هم فرض... اين
نبود. فرض... استسحاب در ناحيه خود بول بود به استسحاب عدم ازلى. باز مىگوييم اين بولى كه در خارج هست، با استسحاب اكل لحم كارى نداريم ما. اين بول آن وقت، شارع احكام را در شريعت جمع كرده است. جعل هم تمام شده است. اين بول وقتى كه نبود، هنوز در مثانه ارنب بود، هنوز نيانداخته بود بيرون اين بول را. آن وقتى كه اين بول خودش در خارج نبود منتصب به مأكول اللحم نبود. به شبهه حكميه، آن وقتى كه نبود. ولو ارنبت مأكول اللحم هم بوده باشد، ولكن آن وقتى كه اين بول نبود، اين بول منتصب به غير مأكول اللحم نبود. الان احتمال مىدهم، الان كه اين بول آمد بيرون باز عدم انتصابش به ما لا يمن اكل، جواز هم به همان معنا، ابا هم به معنا عدم حرمت، احتمال مىدهم كه اين حرمت، اين بول كه منتصب به ملا يحرم اكله نبود، يك وقتى نبود قبل از وجودش. الان هم احتمال مىدهم كه منتصب به ما يحرم اكله نباشد. يا لم يمن اكل انتصاب نداشته باشد. استسحاب در ناحيه خود بول جارى است. كه اين بول آن وقتى كه نبود، يعنى در مثانه مادر بود يا آن حيوان بود اينجور بود. اين استسحاب عدم ازلى مربوط به استسحاب حليت اكل و عدم حليت اكل نيست. نسبت به آن عيب ندارد. اين حرف درست، اما به بول مربوط نيست. ما استسحاب را در خود بول جارى مىكنيم. آن شخص هم همين جور، استسحاب را در خود بول جارى مىكرد. و بدان جهت اين استسحاب در ناحيه بول جارى است. چه معناى يحل اكله، يعنى لم يمن اكله بوده باشد، چه نبوده باشد، فرقى نمىكند ما ملتزم مىشويم همه اينها را. اين استسحاب در ناحيه شما نگاه بكنيد به عبارت ايشان مىبينيد كه، اين از صبحت را از بول برده به اكل حيوان. نه ما نمىخواهيم با اكل حيوان كارى نداريم ما با بول كار داريم كه اين بول اين انتصاب را آن وقتى كه نبود نداشت، الان هم ندارد.
|