|
جلسه 176
* متن
*
بسم الله الرحمن الرحيم.
موضوع درس: درس خارج فقه بحث نجاسات
شماره نوار:176 آ
نام استاد: آية الله تبريزى
تهيه شده در سال 1366 ه.ش
توسط دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم واحد صوت.
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم. بسم الله الرحمن الرحيم.
سيّد در عروه مىفرمايد اگر سوزنى را انسان داخل بدن خودش بكند يا چاقويى را داخل بدن خودش يا بدن ديگرى يا حيوانى بكند، طهارتاً نمىداند بر اينكه اين سوزن يا چاقو ملاقات كرده است داخل بدن دم را. در اين صورت اين سوزن و اين چاقو كه در مىآيد و بما اينكه نظيف است، آلوده به دم نيست و ملاقاتش با دم را نمىداند حكم مىشود بر اينكه اين ابره يا اين چاقويى كه هست، پاك است. و امّا اگر بداند كه اين سوزن در جوف ملاقات با دم كرده است يا اين چاقو ملاقات با دم كرده است ولو نظيفاً خارج شده است، آلوده به دم نيست...انّه اين ملاقات به دم حاصل شده است. اگر اين جور بوده باشد والاحوط و الاجتناب. احوط اين است كه آن سوزن يا چاقو را بايد آب بكشد احتياطاً. اين همان مسألهاى است كه سابقاً در شيشة الاحتقان فرمود. فرمود، اگر شيشه احتقان داخل جوف بشود و بداند كه ملاقات با غايط كرده است ولو نظيفاً خارج شده است، احتياط اين است كه او آب كشيده شود. احتياط، احتياط وجوبى است.
عرض كرديم در آن مسأله و در اين مسأله اجمالش را تكرار مىكنيم. اين فرمايش ايشان چه به صورت احتياط بشود و چه به صورت فتوى بشود، موقوف در صورت امرين است. اين دو امر اگر ثابت شد، ملتزم شد بما التزم قدس الله سرّه يكى اين است كه ملتزم بشويم دم مادامى كه در جوف است بول غايط مادامى كه در جوف هستند، مثل آن دم و بول و غايطى است كه خارج هستند در حكم به نجاست و از اعيان نجسه هستند. بلافرقٍ بين اينكه در جوف باشند يا در خارج باشند. اين امر اوّل.
امر دوّم اين است كه ملتزم بشويم شيئى كه طاهر است و شىء خارجى است اگر ملاقات كند با نجس داخلى و با نجس جوفى اين ملاقات موجب تنجّس است. چه جور شىء طاهر خارجى با شىء نجاست داخلى ملاقات كند مع الرّطوبه نجس مىشود شىء طاهر، نجاست باطنى هم همين جور است. اگر شىء طاهر خارجى ملاقات كرد با آن نجاست جوفى مع الرّطوبه كه فرض اين است شىء طاهر نجس مىشود. ولكن كه در امرين هيچ كدام ثابت نشده است. چرا؟ براى اينكه اين نجاست اشياء كما ذكرنا، ثابت شده است از اوامرى كه در روايات است، امر شده است به غسل آنى كه خارج شود از بول و ملاقات مىكند بدن را يا ثوب را امر شده است به غسل البدن و الثّوب. يا غير ذالك من الاشياء الطّاهره كه ملاقات مىكند اعيان بول، غائط، دم، منى و امثال ذالك امر شده است كه آن اشياء را بشوريد از اين بول، از اين منى، از اين غايط و هكذا. از اين امر به غسل استفاده مىكرديم كه اين اشياء متنجّس مىشود به واسطه اثابت آنها و وجهى تنجّس نيست الاّ اينكه خود آن اشياء نجس بشود. خود بول و منى و دم و غايط نجس بشود. ما از اينها استفاده كرديم. اين روايات مواردشان و مداليلشان نجاست خارجى است كه دم بعد از خروج از بدن اصابت به بشره مىكند يا به بدن مىكند يا به ثوب مىكند و هكذا المنى و هكذا الدّم و امّا مادامى كه دم در باطن است و لم يخرج، بول در باطن است و در جوف است لم يخرج، منى هم كذالك اينها نجس هستند مادامى كه در باطن هستند، اين را از كجا بگوييم؟ از كدام دليل استفاده بكنيم؟ و اطلاقاتى هم اگر يادتان باشد نداشتيم كه بول على الاطلاق نجس است كسى به تمسّك
و اطلاقش بكند. امر به غسل بول بود كه اصابت كرده بود بول خارجى به ثوب بدن. اغسل ثوبك من من اموال ما لا يعكل لحم و هكذا و هكذا.
و در دم هم كه همين جور است. خوانديم رواياتشان را كه موردشان آن دمى است كه در خارج بوده باشد. در منقار الدّير بوده باشد يا در جسد و در بدن بوده باشد. پس اصل اين اشياء نجس هستند در جوف به حيثٌ كه اگر شيئى ملاقات كرد با آنها ملاقات با نجس كرده است اين اوّل كلام است.
و ثانى كلام اين است كه قبول كرديم فرضنا اوّل را و گفتيم نه اين اشياء مادامى كه در جوف هستند مثل اين است كه در خارج هستند و نجس هستند. بدن انسان پر از نجاست است. فقط بشرهاش پاك است و الاّ بواطين يا ملاقات با دم دارند يا با چيزهاى ديگر. بدن نجس است. آن پر از نجاست است. دليل نداريم كه شىء طاهر خارجى ملاقات كرد با آن نجس در جوف ملاقات كرد، اين موجب مىشود كه شىء طاهر متنجّس بشود. يك وقت آلوده مىآيد بيرون آن عيب ندارد. نجاست، نجاست خارجى مىشود. آن وقتى كه شىء احتقان آمد بيرون، آلوده به غايط بود، غايط خارجى است كه شيشه ملاقات با او مىكند. او نجس است. نظيف خارج شده است. مثل سوزنى كه به بدن فرو مىرود و بيرون مىآيد لا محال با دم ملاقات مىكند. اين وقتى كه در نظيف در آمد، دليل نداريم كه اين نجس شد، ملاقات با دم كرد در جوف. يفرض دم هم نجس، امّا به اين ملاقات نجس شد دليلش چيست؟ دليل اشاره كرديم كه آن روايات است. آن روايات مال جايى است كه شىء خارجى با نجس خارجى ملاقات كند. و امّا شىء خارجى با نجس باطنى ملاقات كند يا شىء باطنى با نجس خارجى ملاقات كند، شىء طاهر باطنى با نجس خارجى ملاقات كند مثل آن دمى كه دوباره به جوف حيوان باز مىگشت دم مغسوه به واسطه ردّ النّفس كه عند الذّبح كه دم خارج شده بود نجس شد دم خارج شد. دوباره به ردّ النّفس به جوف اين حيوان بر مىگشت. گفتيم دليل نداريم كه جوف حيوان نجس مىشود به اين رد. چون كه دليل نداريم كه شىء باطنى به ملاقات آن نجس خارجى، نجس مىشود.
پس على هذا اين ابره شىء خارجى است، طاهر خارجى است. افرض ملاقات كرده است با نجس در باطن، چرا نجس شده است؟ به چه دليل؟ دليل نداريم. بدان جهت در ما نحن فيه استسحاب عدم جعل نجاست بر اين ابره اگر شك كرد و كسى احتمال داد كه اين موجب تنجّس بشود، استسحاب عدم جعل نجاست لااقل قاعده طهارت محكّم است. وجهى بر اين احتياط وجوبى نيست. اگر انسان يك كمى تأمّل بكند مىبيند وجه بر احتياط استحبابى هم نيست. على هذا اين مسأله را فارغ شديم.
بعد ايشان در عروه يك مسأله ديگرى را بيان مىفرمايد. مىفرمايد كه مسأله عام الابتلا است. مىگويد اگر از لثه انسان كه بين الاسنان است، دمى خارج بشود و آن دم در آن آب دهان مستهلك بشود. آنهايى كه آب دهانشان خيلى است خوب مىدانند كه كمى كه مكث كرد، چون كه دم قليل است مستهلك مىشود. ايشان مىفرمايد بر اينكه در اين صورت كه دم مستهلك در آب دهان شد، در ما نحن فيه دهان و آب دهان نجس نمىشود به اين دمى كه از آن لثه خارج شده است بلكه جايز است آن دمى كه مستهلك شد، آنرا نوش جان كند. بلع كند آن ريق را و آن دم را بخورد.
وامّا اگر دمى از خارج داخل دهان شد، و اين دم كه ملاقات با دهان مىكند اين مىگويد بر اينكه مزمزه كند و دهانش را كانّ آب بكشد. كانّ در ما نحن فيه مورد، مورد احتياط است. امّا مىتواند بلع كند يا نه، ظاهرش اين است كه بلع هم نمىتواند بكند. ولو بعد مستهلك بشود كه فرق مىگذارد ما بين دم خارجى كه داخل دهان مىشود و دم لثه كه خارج من بين الاسنان مىشود. امّا آن دمى كه از اثنان خارج مىشود، از لثه خارج مىشود، آن دم، دم باطنى است. چون كه دم باطنى است، خودش را اصلاً دليل نداريم كه نجس است. افرض كسى گفت آن نجس است، دم ظاهرى است و ديده مىشود، چون كه ديده مىشود، انسان حرف مىزند دهانش را باز مىكند يا لبش يك كمى كوتاه است و آن دم
ديده مىشود، اين دم شد دم ظاهرى نجس است. نجس بود. خوب به ملاقات اين دهان كه جوف است، شىء طاهر باطنى است به ملاقات اين دهان، دهان نجس مىشود كه دليل نداريم. بدان جهت دهان در ما نحن فيه نجس نمىشود. وقتى كه كانّ ايشان اين جور حساب مىكند. وقتى كه دم مستهلك شد در آن آب دهان به واسطه استهلاك موضوع از بين رفت. اكل و دم حرام است. وقتى كه مستهلك شد، موضوع رفته است. دم منهدم شده است. بدان جهت آن ريق را بكشد پائين و بلع كند، اكل دم هم نكرده است. عيبى ندارد.
پس على هذا الاساس آن صورت اين جور است. به خلاف جايى كه دم از خارج داخل شود كانّ اين آب دهان در ما نحن فيه نجس مىشود به ملاقات آن دم يا احتياطاً يا فتواياً. و دهان نجس مىشود. بايد در ما نحن فيه مزمزه بكند و مزمزه كانّ پاك بكند. معلوم مىشود كه اگر آب دهان هم نجس بوده باشد، اين را ديگر نمىشود بلع كرد. چون كه اكل نجس مىشود. ولو دم مستهلك بشود. چون كه ريق در ما نحن فيه متنجّس است و او را خوردن و بلعيدن اكل نجس مىشود. اين فرمايشى كه ايشان مىفرمايد، اين فرمايش را هم نمىشود قبول كرد. چرا؟ براى اينكه عرض كرديم اين دم خارجى نجس است، رفت به دهان و دهان نجس مىشود. به چه دليل؟ گفتيم ادلّهاى كه ما داريم در تنجّس مال شىء خارجى است كه نجاست هم خارجى بشود، شىء طاهرى كه ملاقات با نجس كند، آن هم بايد شىء خارجى بشود. دهان و ريق، اينها جوف هستند. بدان جهت است بر اينكه در باب وضو و غسل و هكذا و غير ذالك من الموارد شستنش لازم نيست. با انّما عليكم ظاهر من الوجه. اين ظاهر نيست. بدان جهت در ما نحن فيه جوف و دهان نجس مىشود، اين دليلى نداريم. وقتى كه دليلى نداشتيم نه دهان نجس مىشود و نه آب دهان نجس مىشود. امّا فرض بفرماييد اين مستهلك شد، بلعيدنش چه جور است؟ بلعيدنش جايز نيست. چرا؟ چون كه اكل دم است.
ما سابقاً گفتيم استهلاك اعدام موضوع نيست. استهلاك تبعيّت شيئى است به شىء آخر در حكم. مثلاً بولى كه به آب كر ريخته مىشود بول هم حكم ماء كر را پيدا مىكند. اين احتياج به دليل دارد. خلاف القاعده است. هر جا قاعده دليل قائل شد ملتزم مىشويم. والاّ تا مادامى كه دليل قائل نشده است، شىء تابع بشود به حكم شىء آخر دليل مىخواهد. اصل عدمش است.
پس در ما نحن فيه اين دم بالوجدان موجود است. اين قطره دمى كه رفت به دهان، كجا رفت؟ به آسمان پريد؟ مىگويند در دهان است منتهى قاطى شده است با آب دهان و ديده نمىشود. معناى استهلاك اين است. وقتى كه اين شد اين اگر آب دهان را ببلعد مىگويند همان قطره را هم خورد. آن قطره با آن آب دهان قاطى بود رفت جوف. اكل دم است. اكل دم حرام است. ولو نجس نمىكند جوف را. ريق را نجس نمىكند. ولكن اكلش حرام است. و منهنا هم همين جور است. در فرض اوّل هم همين جور است. در فرض اوّل كه دم از بين الاسنان خارج شد، مستهلك شد، نمىشود آن را قورت داد. چرا؟ چون كه اكل دم است. اطلاقاتى كه در محرّمات دم است بعضى رواياتش كه من حيث السّند هم تمام است. اكل دم حرام است، اين اكل را هم مىگيرد.
بدان جهت فرقى ما بين آن صورتى كه از لثه خارج بشود يا از خارج داخل بشود، در حرمت اكل فرقى نيست. آنى كه ما ملتزم شديم فقط در موارد استهلاك به نار است. در موارد استهلاك دم طاهر به نار گفتيم عيبى ندارد. آن دم را مىشود خورد. روايت داشت كه آن دو صحيحهاى كه ديروز خوانديم. كه اگر دم طاهر مستهلك شد به نار در ماء و نحو الماء، او را مىشود خورد. آن روايت مىگفت وامّا اگر استهلاك به غير نار بشود مثل ما نحن فيه، آنجا هم اكل و دم عيبى ندارد. از اطلاقات اكل و دم رفعيّت بكنيم نمىشود. بدان جهت بعضى از مشايخ ما خدا رحمتش كند، آنجا اينجور مىگفت، مىگفت اگر بنا بوده باشد اين حرف صحيح بوده باشد، چون كه باطن نجس نمىشود. اين حرف مسلّم است. يعنى به حسب مدارك احكام. ريق هم، آن آب دهان هم نجس نمىشود. ايشان كه خدا رحمتش كند مىفرمود اين جور، اگر
نمىفرمود هم ما عرض مىكرديم. اين را به جهت تقويت اذهان عرض مىكند. مىگفت اگر بنا بوده باشد كه در صورت استهلاك انسان اين آب دهان را قورت بدهد مىتواند انسان يك كاسه دم را بخورد در عرض يك مدّت طويلى كه يك شبانه روز است و هيچ اشكالى هم نداشته باشد. يك كاسه دم نجس را گذاشته جلويش قطره قطره مىاندازد در دهانش، آب دهانش هم خيلى است مستهلك مىكند و قورت مىدهد و هكذا تا دم تمام بشود. آيا كسى توهّم مىكند كه ادلّهاى كه دلالت كرده است اكل دم حرام است، اين صورت را نگيرد؟
سؤال؟ عرض كرديم دم نجس باشد يا طاهر باشد خوردنش حرام است. دم ولو دم متخلّف بشود دم، دم طاهر است. خوردن دم خودش از محرّمات است. اشيائى كه از ذبيحه حرام شده است كه گفتيم بحثش گذشت سابقاً. دم طاهر كه متخلّف در جوف است، گفتيم اصل ادلّهاى كه مىگويد چند شىء از ذبيحه حرام است، قدر متيقّنش آن دم در جوف است كه آن دم جوفى كه لازمه اكل لحم نيست. آن است. چون كه آنى كه جزء ذبيحه است، دم متخلّف است. آن كه...است و نجس است و خارج ريخته شده است، او از ذبيحه نيست. او از حيوان است. آن دمى كه از ذبيحه بوده باشد، چند شىء از ذبيحه حرام است مثل طهال كه جزء ذبيحه است يكى هم دمش بود. دم طاهر ولو طاهر هم بوده باشد خوردنش حرام است. ولو دمى كه از لثه خارج مىشود طاهر است ولو خوردنش حرام است. اين حرف ما بود. بعد ايشان مسأله اخيرهاى را در مباحث دم در مسائل دم ذكر مىكند و مسائل دم را فاتحهاش را مىخواند. آن مسأله اخيره اين است كه اين مسأله عام الابتلا است. ربّما زير ناخن يا جاى ديگر بدن ولكن زير ناخن خيلى مىشود مثلاً چكشّى خورده است به ناخنش و خون در زير ناخن منجمد مىشود. خون، خون منجمد است. خون، خون منجمد شد، تا مادامى كه اين خون منجمد به ظاهر نيامده است، اشكالى ندارد. انسان وضو مىگيرد، غسل مىكند، هيچ اشكالى هم ندارد. چون كه در باطن است ديگر. زير ناخن است.
وامّا ربّما به مرور اين ناخن سوراخ مىشود يا خون مىآيد جلو با ناخن اين خون ظاهر مىشود اين خون منجمد. اين خون، خون منجمد است ديگر وقتى كه ناخن سوراخ شد يا خود خون آمد با ناخن جلوتر، اين خون، خون ظاهر مىشود. دم ظاهر مىشود. دم ظاهر محكوم به نجاست است. ايشان در اين صورت مىگويد كه ديگر وضو گرفتن و غسل كردن بر اين آدم مشكل مىشود. چرا؟ اگر حرجى نباشد كه خون را بر دارد كه ديگر خون را كنار بزند با سر چاقويى يا چيزى جرّاحى كند و خون را در آورد به نحوى كه ازاله بشود، اشكالى ندارد آن اگر ممكن باشد. و ربّما نه اين ممكن نمىشود. حرجى مىشود يا اصلاً نمىشود اين كار را كرد. در او احتمال ضرر است در اين صورت ايشان مىفرمايد كه در وضو و غسلش اشكال دارد اين. وجه اشكال كانّ چيست؟ وجه اشكال اين است كه اين خون حايل است ما بين بشرهاى كه بايد شسته بشود و ما بين آن بشره و ما بين آن آب حايل است. چون كه سوراخ شد اين زير اين كه بشره است او ظاهر مىشود. او را بايد در وضو و غسل بشورد. اين خون كه خون منجمد است حايل است ما بين آن بشره و ما بين آب و اين حايل را كه نمىتواند حرجى است رفع كند. يا احتمال ضرر دارد. اين چكار بكند؟ مىگويد اينجا جبيره براى خودش درست كند. اين ناخنش را يا سر انگشتش را هر جورى كه ممكن شد ملافه درست كند برايش. بپيچد. يك جبيرهاى درست كند و روى آن جبيره مسح كند در وضو يا روى آن جبيره مسح كند در غسل، آن وقت غسلش كانّ صحيح مىشود.
مىبينيد وجه اشكال اين است كه زير اين خون را ايشان از ظواهر حساب مىكند. اين وقتى كه سوراخ شد اين ناخن مادامى كه سوراخ نشده است، يا مادامى كه خون جلوتر نيامده است، زيرش را از ظواهر حساب نمىكند. ناخن است. ظواهر شسته مىشود. خون هم كه زير ناخن است وقتى كه سوراخ شد ناخن يا خون جلو آمد با ناخن ظاهر شد، آن وقت زير آن خون مىشود از ظواهر. بايد شسته بشود. و حايل دارد نمىتواند حايل را رفع كند بدان جهت جبيره
درست مىكند. ما يك احتمالى دادهايم. نمىدانم كسانى هم دادهاند يا نه؟ احتمال داده است كه نه. اين خون وقتى كه ظاهر شد، خون سياه مرده، زيرش را چه كسى گفته است از ظواهر است؟ ظاهر خود خون است. ظاهر خود خون منجمد است كه اين ظاهر است. والاّ زيرش از بواطن است. بدان جهت ظاهر اين خون بايد بشورد. ظاهر خون را هم شستن عيبى ندارد. در آب كر مىشورد. در آب جارى مىشورد. در زير اين لولهها مىشورد. به نحوى كه آن آب وضو و غسل نجس نشود. بعد نجس بشود آن عيبى ندارد، آن اشكالى ندارد. امّا حين وضو گرفتن و غسل كردن نجس نشود. خوب اين كار را بكند. بدان جهت ما اين احتمال را داديم كه اين جور بشود.
على هذا الاساس اگر ممكن بوده باشد. آن رفع اين خون را بكند بايد آن خون را رفع كند تا احراز كند بر اينكه بشره را شست. چون كه محتمل است كه بشره بوده باشد اين. وامّا ممكن نبوده باشد اين بايد سه كار بكند. آن جبيرهاى كه مرحوم سيّد مىفرمايد، او دليل ندارد. چرا؟ چون كه آن رواياتى كه وارد شده است...آن جبيرهاى را مىگيرد كه براى خود آن جرح يا خود آن كثرى كه در عضو پيدا شده است، جبيره براى او محيّا شده است. كه لازمه زخم است كه خوب بكند يا لازمه كثر است كه او را بايد ببندند تا خوب بشود. وامّا آن بستنى كه براى وضو و غسل تنها است مثل المقام او را ادلّه نمىگيرد. روايات اين را نمىگيرد. بدان جهت چون كه روايات جبيره نمىگيرد، مىماند علم اجمالى ما اين است طرفش يا بايد بر اينكه آن جبيرهاى كه سيّد مىفرمايد آن كار را بكند. يا خود خون را آن نحوى كه عرض كرديم بشورد. به طورى كه متنجّس نشود. بايد يك وضو بگيرد به نحو آن جبيره، يك وضو بگيرد به نحو ما ذكرنا، يك تيمّم هم بايد بكند. چرا؟ براى اينكه احتمال مىدهيم وظيفه در اين صورت تيمّم بوده باشد. چون كه آن بشره است و چون كه خود بشره را نمىتواند بشورد، فلم تجدوا ماءاً مىشود. يعنى متمكّن از وضو و غسل نمىشود. امر فتيمّموا مىشود كه بايد تيمّم بكند. بدان جهت هم بايد آن وضو را بگيرد، هم وضو ما ذكرنا، هم ظن به تيمّم را بكند تا احراز كند صلاتى كه مىخواند مع الطّهارت است. تا انتصال امر احراز بشود به مقتضاى امر اجمالى. اين ظن به تيمّم منظن كردن به تيمّم در صورتى است كه منظن كردن تيمّم در صورتى است كه آن خون كه همين جور در آمده است در اعضاى تيمّم نبوده باشد. مثلاً در جايى است كه اعضاى تيمّم نيست، عضو تيمّم نيست فرض بفرماييد، مثل اينكه در اين جا است كه نه در تيمّم مسح مىشود نه ضرب على الارض مىشود. هيچ كدامش نيست. اين نمىخورد نه به زمين نه مسح مىشود.
وامّا اگر اين در اعضاى تيمّم بوده باشد آن مثالى كه زير ناخن است يا سر انگشت است آن سرى كه تا آنجا مسح مىشود در تيمّم، اين جور بوده باشد احتياج به ظن به تيمّم نيست. چرا؟ براى اينكه در ما نحن فيه چه جورى كه وضو يا غسل كه احتمال دارد متمكّن از او نباشد، از تيمّم تام هم متمكّن نيست. بدان جهت در ما نحن فيه كه هست، ما اين جور كانّ اين جور ما علم داريم كه اگر اين مانع نباشد، از وضو و غسل هم مانع نيست. وضو و غسل هم مانع نيست. وضو و غسل هم گرفته است. اگر مانع باشد از تيمّم هم مانع است. پس تيمّم گرفتن بيخود است. مانع باشد وضو و غسل تيمّم بكند بيخود است چون كه مانع از تيمّم است. كما اينكه مانع از وضو و غسل است. اگر مانع نيست وضو و غسلش صحيح است. بدان جهت اين جور تفصير دادهايم در تعليقه. گفتهايم اگر اين معنا و اين مانع در اعضاء تيمّم نبوده باشد، احوط ظن به تيمّم است. تيمّم بايد منظن بشود. و امّا اگر در اجزاى تيمّم هم باشد، وضو و غسل به آن نحوى كه عرض كرديم كافى است. احتياج به ظن تيمّم ندارد. بقيهاش والله العالم. آنى كه در ذهن ما است. هذا كلّه فى نجاست الدّم.
وامّا مىرسيم به نجاست كلب و خنزير كه سادس و سابع از نجاسات است. اين را بدانيد كه مشهور ما بين اصحاب ما اين است كه كلب برّى و خنزير برّى هر دو تا نجس هستند. هم كلب و هم خنزير. و كانّ در خنزير خلافى هم نيست كه
خنزير برّى فروع جملاً از اعيان نجسه است. منتهى على الجمله حتّى شعرش يا عضمش و اينها را نمىگفت فى الجمله. فى الجمله خنزير نجاستش از مسلّمات است. و امّا الكلب فى الجمله او مشهور ما بين الاصحاب است. آنى كه در مسأله حكايت شده است مخالف صدوق عليه الرّحمه است. از صدوق عليه الرّحمه نقل شده است كه ايشان فرموده است كلب صيداز اعيان نجسه نيست. آنى كه از اعيان نجسه است غير كلب صيداست. اين را به اين عبارت نفرموده است. عبارتى كه مرحوم صدوق دارد اين است. فرموده است بر اينكه اگر كلبى اصابت كرد به ثوب الانسان، اگر اين اصابتش جافّاً بود رطوبت مسريه نداشت در اين صورت مكلّف عليه ان يرشّ الماء وظيفهاش اين است كه به آن ثوبش آب بپاشد. اين را بعد بحث مىكنيم. در مواردى در روايات است.
وامّا اگر رطوبت داشته باشد، در آن صورت آن ثوب را بايد بشورد كه معناى تنجّس ثوب است. ثوب بايد شسته بشود. فرموده است هذا فى غير كلب و الصّيد. وامّا اگر در كلب صيداگر جافّاً مماسّه كند، چيزى نيست. اگر رطباً مماسّه كند يرّش الثّوب الماء به ثوب آب مىپاشد. يعنى شستنش لازم نيست. از اين استفاده شده است كه ايشان كلب صيدرا طاهر مىداند غير از صدوق مخالف ديگرى در نجاست فى الجمله كلب معروف نيست كه ايشان در كلب صيدفرمودهاند و كيف ما كان دلالت مىكند بر نجاست كلب عدّة من الرّوايات كه آن عدّة من الرّوايات من حيث السّند هم تام هستند و تمام هستند. در بعضى آنها هستند كه كلبى كه هست، رجسٌ در بعضىها هست كه انّه نجسٌ او نجس است. در بعضىها هم امر شده است كه اگر اصابت كرد ثوبت را كلب بشور. در بعضىها دارد كه كلب اگر خورد آبى را نجس مىشود. نمىشود او را خورد و وضو گرفت. انائى كه كلب از او آب خورده است، اغسله بتّراب اوّل مرّ ثمّ بالماء كه نجس مىشود و از اعيان نجسه مىشود.
از اين روايات يك مقدار از رواياتى است كه در باب اسعار وارد است. در باب اسعار جلد اوّل باب 1 از ابواب الاسعار، آنجا اين جور است كه صحيحه فضل ابن ابى العبّاس است. صحيحه فضل ابى العبّاس البقباق، روايت 4 است. و باسناد شيخ عن الحسين ابن سعيد عن حمّاد عن حريض عن الفضل ابى العبّاس. قال، سألت ابا عبد الله (ع) عن فرّ حرّة و الشّات و العبر و الحمار و الخيل و البقال و الوحش والسّباع فلم اترك الاّ شيئاً سألته عنه كه اينها سعرشان چه جور است. قال، لا بعث به حتّى ان تعيط الى الكلب فقال رجسٌ نجس لا يتوضء بالفضله...وصبب ذالك الماء بينداز. آب نجس شده است. و اغسل بتّراب اوّل مرّ ثمّ بالماء ثمّ بالماء. اين روايت دلالت مىكند بر اينكه اين همين جور است كلبى كه هست، كلب نجس است. در آن صحيحه دوّمى دارد اين فضل ابن ابى البقباق. آنجا اين جور دارد بر اينكه روايت اوّلى است در اين باب. محمّد ابن الحسن باسناده عن الحسين ابن سعيد عن حمّاد عن حريض عن الفضل قال، قال ابى عبد الله (ع) اذا اصاب ثوبك من الكلب رطوبةٌ فغسله. رطوبت ولو نفسش بوده باشد. آن رطوبت ولو فرض كنيد كه بخار دهانش بوده باشد، برسد بر تو فغسله بشور. و ان مسّحه جافّاً فصبب عليه الماء اگر مسح كرد او را جافّاً بر او آب بريز كه اين حمل بر استحباب مىشود.
سؤال؟ رجس را نمىگوييم نجس را مىگوييم. رجس هم دارد. رجس يعنى نجس است. بدان جهت وصبب ذالك الماء توضيح مىدهد، يك تفريح مىكند. يك كلمهاى بگويم اينجا بگذرم. در اين روايت كه داشت فاصبب عليك مسّحه جافّاً فاصبب عليك الماء اين يك ذيلى دارد. ذيلش اين است كه قلت و لم سار بهذا المنزله اين جناب كلب چرا به اين منزلت پيدا شد ما بين حيوانات؟ قال لانّ النّبى صلّ الله عليه و آله امر بقتلها. رسول الله صلى الله عليه و آله و السلّم امر به قتلش كرده است كانّ صدوق والله العالم از اينجا استفاده كرده است كه اين مال اين تعليل مقتضايش غير كلب صيدرا مىگيرد. چون كه كلب صيدرا كه نمىشود كشت. جايز نيست كشتنش. ضمان هم دارد. اين معلوم مىشود كه غير كلب صيد است. ولكن اين را همين جا تمام كنم ديگر. اوّلاً بر اينكه اگر اين بوده باشد مدرك اين كلب صيد تنها
نمىشود. كلب مائش است. كلب ماشيه، زرع و امثال ذالك همهاش را مىگيرد. و لعلّم صدوق قدس الله نفسه الشّريف مرادش همه است. چون كه همه اينها را صيد مىكنند. شايد مرادش اين جور بوده باشد ولكن يك اشكال ديگر اين است كه اين نسخه ثابت نيست. در بعضى نسخ است كه لان النبى صل الله عليه و آله عمر بغسلها. اين جور است كه اذا اصاب ثوبك من الكلب مع رطوبةٌ فغسله و ان مسّحه جافّاً فاصبب عليه الماء قلت و لم سار بهذا المنزله. قال ان نبى امر بغسلها يعنى به غسل رطوبه ضمير كه مؤنّث آورده است ظاهرش اين است كه نسخه صحيح همين است. والاّ اگر ضمير به كلب بوده باشد، ضمير چرا مؤنّث بشود؟ كلب كه مؤنّث نيست. يعنى مؤنّث لفظى. ممكن است مؤنّث حقيقى بشود يك قسم از كلب. انثى بشود. ولكن لان النّبى (ص) امر به غسل رطوبه كه آن رطوبت شسته بشود. شايد اين بوده باشد. بدان جهت در ما نحن فيه نمىشود از اين روايت استفاده كرد. اوّلاً كلب صيد اختصاص به او ندارد و ثانياً اين نسخه ثابت نيست. نسخه ديگرى هست. كه در آن نسخه نقل شده است لان النّبى (ص) امر بغسلها. در ذهن هم اگر شخص اديب بوده باشد مىگويد اين نسخه صحيح است. آن اشتباه است. چرا؟ چون كه لانّه امر بقتلها معنى ندارد. بايد به غسلها باشد كه ضمير به رطوبت بر گردد. كه آن رطوبت شسته شود. يك تكّه حرف صدوق رفت. ماند يك تكّه ديگرش كه، يك دليل ديگرى كه بعد خواهيم گفت.
روايات متعدّد است كه اينها را خواندم. يك روايت ديگرى دارد كه روايت 3 است، در باب 12 از ابواب النّجاسات در جلد دوّم و عن الحسين ابن سعيد عن حمّاد عن حريض عن محمّد ابن مسلم عن ابى عبد الله (ع) سألته عن الكلب يشرب من الاناء. قال، اغسل الاناء. اناء را بايد بشورى. صحيحه محمّد ابن مسلم روايت 4 در باب 12. و عن الحسين ابن سعيد عن حمّاد عن حريض عن محمّد ابن مسلم سألت ابا عبد الله (ع) عن الكلب يصيب شيئاً من جسد الرّجل. كلب شيئى از جسد رجل را اصابت مىكند قال، تغسل المكان الّذى اصاب آنجايى را كه اصابت كرده است آنجا را بشورد. روايات ديگرى والله انّه نجسٌ تكرار ولو در اين سند اين معاوية ابن شريع است كه توثيق ندارد. در تمام و مقابل اين روايات يك روايتى است كه مىگويد نه كلب پاك است. كلب هم مثل ساير حيوانات است و پاك است. آن روايت كدام روايت است؟ وقت تمام شد.
|