|
جلسه 413
* متن
*
بسم الله الرحمن الرحيم.
موضوع درس: درس خارج فقه بحث طهارت.
شماره نوار: 413 آ
نام استاد: آيت الله تبريزى.
تهيه شده در سال 1368
توسط دفتر تبليغات حوزه علميه قم واحد صوت.
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم، بسم الله الرحمن الرحيم.
مىفرمايد يكى از مطهّرات تبعيّت است. و بعد موارد كسعهاى را در عبارت ذكر مىكند كه طهارت در اين موارد تسعه به تبعيّت است. معناى طهارت بالتّبعيه معنايش اين است آنى كه مطهّر نجس است بر اين نجس آن مطهّر وارد نشده است. اعم از اينكه نجاست، نجاست ذاتى باشد. چون كه بعضى از اين موارد تسعه مواردى است كه نجاست در آنها ذاتى است على ما سنذكر. چه نجاست در فعل نجاست عرضى باشد كه از او تعبير مىشود به متنجّس، آنى كه مطهّر است بر متنجّسات و مطهّر است در اعيان نجسه به خود اين...كه مىگوييم يطهر بالتّبعيه آن مطهّر وارد نيست. مع ذالك حكم مىكنيم به طهارتش كه اين هم پاك شده است. در طهارت طبع شىء آخر است. چون كه آن مطهر بر شىء آخر وارد شده است، اين هم به تبع او پاك مىشود. اينها موارد تبعيّت است. يك دفعه ديگر اين را مىگويم كه بعد مبتلا نشويد به عقده كه فرض اين است آن مطهّر بر خود اين شيئى كه مىگوييم يطهر بالتّبعيه وارد نشده است. و الاّ اگر بر خودش وارد بشود، او طهارتش به واسطه وقوع المطهّر عليه است. مطهّر بر شىء ديگر واقع شده است و آن مطهّر چون كه بر شىء ديگر واقع شده است حكم شده است كه اين هم پاك مىشود. عرض كرديم نه مورد را ذكر مىفرمايد در عروه كه بعضى از اينها از قبيل زوال نجاست ذاتى است. بعضى از اينها از قبيل زوال نجاست عرضى است كه غسل مىخواهد تا متنجّس پاك بشود. ولكن اين شىء بدون غسل پاك مىشود اين متنجّس. مورد اوّلى را كه ذكر مىكند، مورد اوّل قد تقدّم الكلام فيه. فولات الكافر است. كافر على الاطلاق بنا بر قول مشهور يا غير الكتاب بناعاً على ما اخترنا فى نجاست الكفّار كه آنى كه محكوم به نجاست است غير الكتابى من الكفّار است. و امّا اليهودى و النّصرانى و المجوسى ولو مجوسى را هم نگوييد كه اهل كتاب است، مع ذالك طهارت ذاتى دارد. مثل اهل الكتاب يهود و نصارا. اين را در بحث نجاست كافر اختيار كرديم. كسى كه كافر را على الاطلاق نجس مىداند يا غير كتابى را نجس مىداند وقتى كه اين كافر مسلمان شد، آن نجاست مرتفع مىشود. عنوان كافر از او منتفى مىشود. يا عنوان كافر غير كتابى از او مرتفع مىشود وقتى كه مسلمان شد. قهراً نجاست هم مىرود. اين رطوباتى كه از بدن اين شخص كافر بعد از اسلام خارجى مىشود، آنها جاى شك نيست كه پاك است. حيثٌ كه آنها رطوبات مسلم است. كلام در آن رطوباتى است كه از بدن اين قبل از اسلامش كه حال كفر است خارج شده بود. الان هم موجود است. مثل آن كثافت بينى كه در جلوى بينىاش الان هم خشك شده است و مانده است. قبل از اسلامش بود. اين بعد از اينكه مسلمان شد اين بزاقى كه قبلاً داشت و الان هم فرض بفرماييد بعد الاسلام خشك شده است و موجود است مثلاً در اطراف لبش و هكذا ساير فضلات، اينها محكوم به طهارت هستند. اينها پاك مىشود. لما ذكرنا ولو اينها نجس همان نجس العين هستند و موجود هستند و باقى هستند لما ذكرنا سابقاً اين سيره كه كفّار وقتى كه مسلمان مىشدند با اين فضلاتى كه از سابق در بدنشان موجود است با اينها معامله نجاست نمىشد حتّى با بدنشان كه مثلاً بزاقش افتاده است روى دستش بزاق حال الكفرى، بعد وقتى كه مسلمان شد با اينها معامله نجاست عرضى نمىكردند و معهود نيست كه يكى را بگويند از اين فضلات از اين عرقى كه از سابق از بدنش خارج شده است برو خودت را چون كه لا محال عرق خارج مىشود از
انسان. برو. و آن عرق هم كه جايى كه نمىرود. خصوصاً در آن زمان سابق كه مبدّل به كثافت مىشد. معهود نيست كه امر بشود به شستن اينها بدان جهت گفتيم لا بعد بر اين كه سيره قطعيه كه انسان ادّعا كند كه نسبت به آن نجاستى كه از خود بدن خارج شده است در حال الكفر كه آنها تبعات بدن گفته مىشود كه آنها نجاستشان تبعى بود. مثل دم غايط و بول نجاست مستقله بر آنها اعتبار نشده بود. نجاستشان تبعى بود وقتى كه مسلمان شد، طهارت آنها هم به تبع مىشود. و اين را سابقاً بحث كرديم فلا نعيد.
و امّا نجاسات خارجيه مثل بول يا فرض كنيد غايط كه با بدنش ملاقات كرده است عينش موجود بشود يا نشود و مثل الدّم گفتيم در طهارت اينها ما دليل نداريم. بدان جهت اينها بايد ازاله بشود. اين مورد اوّل بود كه ديگر سابقاً بحث شده است. اين جا جاى بحثش نيست. فقط تذكّر است.
سؤال؟ عرض مىكنم آنها هيچ كدام تمام نيست. و بعد هم مراجعه بفرماييد. آنها نقل است. عرض مىكنم بر اينكه اين معنا بود. بعد هم در ما نحن فيه كه هست، مورد ثانى را كه ذكر مىكند، مسأله، مسأله مهمى است. محلّ الابتلاء تمام مسلمين، فى عصرنا الحاضر ولكن توجّه مىخواهد. ايشان در عروه مىفرمايد دوّمين مورد از موارد تبعيّت در طهارت اولاد الكافر است. ولد الكافر است يعنى ولد صغير. اطفال الكّفار است. اطفال صغار. ايشان مىفرمايد اگر از كسى كه پدر و مادرش هر دو كافر بودند و اصل و نسبش كافر بود، ايشان مىفرمايد در اين صورت اگر يكى از پدر يا جد، پدر لازم نيست. جد هم باشد. يا مادر يا جدّه فرقى نمىكند جد لازم نيست. جدّه هم بوده باشد هر كدام از اين طرف آباء و اجداد هر كدام از اينها اسلام پيدا كنند، اين كه به واسطه اسلام نجاست خودش رفت، اين نجاست عرضى را هم از طفل هم مىبرد. طفل هم مىشود طاهر. آنى كه در عروه ذكر مىكند مىگويد ولد الكافر وقتى كه كافر مسلمان شد اعم از اينكه آن كافر مسلمان اب بوده باشد يا جد بوده باشد يا ام بوده باشد يا جدّه، ولد مسلمان مىشود. اين همان مسأله معروفه است كه ولد صغير تابع اشرف الابوين است. اشرف ابوين من حيث الدّين. اگر فرض كنيد يكى از ابوين، ابوين هم لازم نيست كه پدر و مادر بلاواسطه باشد. جد و جدّه هم همين جور است. اگر يكى از اينها مسلمان شد، ولو مادرِ مادرش مسلمان شده است بقيه من كافراً، اين ولد مسلمان مىشود. اين مسأله اين است كه ولد يعنى صغير تابع اشرف الابوين است. هر كدام از اينها مسلمان شد، مسلمان مىشود. روى اين اساس اگر آمديم يك اشيرهاى كه همهشان كافر هستند، يكى از آنها مسلمان شد، پدر مسلمان شد، يا مادر يا جد يا جدّه، آن ولد صغيرى كه هست، آن هم مىشود پاك. زوال نجاست از او مىشود. اين فتوايى است كه در عروه ذكر فرموده است. خوب اين را مىدانيد كه صحبت خيلى در طهارت و نجاست نيست. چون كه كافر اگر...باشد كه نجس گفتيم نيست فكيف به اولادش. ولكن در ترتيب ساير احكام اسلام، چون كه اسلام فقط منحصر نبود به طهارت و گفتيم كه طهارت اصلاً مال اسلام نيست. نجاست مال كفر است به آن بيانى كه گفتيم. ساير احكام اسلام كه توارث است، تناكح است، حقن الدّماء است، و غير ذالك كه از احكام است، ترتيب آنها و ترتّب آنها، آنها محلّ ابتلا است فى عصرنا الحاضر. بدان جهت ما بايد ان شاء الله بحول الله و قوّته اين مسأله را منقّح بكنيم. عرض مىكنم اين تبعيّت در دو مورد است. يك وقت اين است كه از اوّل طفل يكى از پدر و مادرش مسلمان است. ديگرى كافر. يكى از پدر و مادرش مسلمان است ديگرى كافر، مثل اين كه اگر گفتيم كه يجوز تزويج الكتابيه براى مسلمان. مسلمان مىتواند كتابيه را تزويج بكند. مطعتاً كانّ مشهور ما بين الاصحاب است كه الا جايز است او دائماً كما هو مقتضاى ادلّه است به نظر ما. نكاح كتابيات براى مسلم عيب ندارد منتهى شرط دارد. با آن شرطش عيبى ندارد. خوب الان شد يك ولد. مادر فرض بفرماييد كافر. ولكن پدر مسلمان. در اين صورت ولد محكوم به اسلام است كه از اوّل كه پدر و مادر يكى كافر شد، ولد محكوم به اسلام است. در اسلام عارضى هم مىخواهيم بگوييم همين جور است. اگر كافر كه پدر و مادر همه عشيره كافر است در اثناء كه طفل صغير است در حال صغر اگر يكى از پدر و مادر و جد و جدّه مسلمان شد يجرّ طفل عليه. در اسلام طفل را به طرف خودش جر مىكند. يعنى به طفل آثار اسلام به او بار مىشود. البتّه مراد از اين طفلى كه هست غير البالغ است. آنى كه هنوز بالغ نشده است و اگر بالغ شد يا قبل از بلوغ مميّز شد اظهار كفر كرد و گفت بر اينكه من يهودى هستم يا نصرانى هستم، او را نمىگوييم احكام اسلام را دارد. او حكمش را خواهيم گفت. آن طفلى كه هنوز در حال طفل است، چيزى نگفته است و بالغ هم نيست، كلام اين است كه او احكام اسلام را دارد. كما اينكه اگر آن طفل ديگر مميّز شد و گفت اشهد ان لا اله الاّ الله و شهادت داد، او مسلمان است. ديروز گفتيم. آنها محلّ كلام نيست. طفل چيزى نگفته است يا مميّز است چيزى نگفته است يا اصلاً مميّز نيست، در اين صورت يكى از پدر و مادر و جد و جدّه مسلمان شد، مسلمان مىشود. براى اينكه شما آشنا بشويد به اين حكم كانّ حكم تبعيّت لاشرف الابوين، اين حكم اگر متسالمٌ عليه هم نباشد كسى هم خدشه كرده باشد كه نقل نشده است از كسى از فقها خدشه كند، اين حكم مشهور ما بين الاصحاب است. قبل از اينكه وارد بشوم به مدرك اين حكم و تكلّم بكنم كه اين حكم همين جور است يا نه، يك مقدّمهاى را در خارج براى شما عرض مىكنم. و آن مقدّمه اين است كه بلا شبهةٍ در سيره متدينين، ولو آنهايى كه متديّن به دين اسلام نباشند و دينشان دين ديگرى بوده باشد با اولاد صغار معامله مىكنند تابع آبائشان مىدانند اولاد صغار را. معامله مىكنند با اولاد و با آن اطفال معاملة الآباء و الاجداد. همان معامله را مىكنند. بدان جهت اگر در شهرى، در يك محلّهاش همهاش يهودى است صحيح است كه بگوييد اين جا يك دانه مسلمان پيدا نمىشود. همهشان يهودى است. و حال اينكه اكثر آن طرف بچّهها هستند. بچّهها خصوصاً بچّههاى نابالغ. بيشتر از كبار مىشود. عادتاً اين جور است ديگر. اين معامله مىشود با آنها معاملة الكفّار. بچّهاى را اگر شما برويد جنسيه بگيريد، يعنى شناسنامه بگيريد در بعضى بلاد، در بعضى بلاد دينش را ضبط مىكنند آن بلادى كه دين مختلط است در آن جا. آن جا كه ضبط مىكنند، اين ولد را كه هست، مىپرسند چيست؟ مىنويسند آن جا مسلم. هنوز بچّه پريروز به دنيا آمده است اين را تابع پدر و مادر مىدانند. بدان جهت اين اگر بزرگ شد، آدم لايق و عالى شد كه حرام كاره شد، مىگويند فقط در جنسيه مسلمان است. اسلامش فقط در جنسيه يعنى در شناسنامه است. بدان جهت اين معامله معاملهاى است كه هر كس تتبّع بكند سيره متدينين را من المسلمين و غير المسلمين، سيره بر اين جارى است. و امّا اين سيره حد و قدّش معلوم نيست. آن جايى كه پدر و مادر هر دو كافر هستند، عشيره همه كافر هستند، پدر و مادر كافر هستند، آن جا اين ولد را ولد كافر مىگويند. و امّا آن جايى كه پدر و مادر مختلط شد از اوّل يا در اثناء، اين را ما نمىتوانيم گردن سيره بگذاريم. چرا؟ چون كه سيره محرز نيست. سيره آن جا بر ما محرز است كه همهشان كافر باشند يا هر دو مسلمان بوده باشند. بدان جهت اين جا آيا معامله اسلام مىشود يا نمىشود، اين را بايد از روايات استفاده كنيم. چون كه راهى نداريم كه. بعضى رواياتى گفته شده است كه از آن روايات اين معنا استفاده مىشود كه اگر يكى از پدر و مادر مسلمان شد يا يكى از آن جد و جدّه مسلمان شد در صورتى كه در طفلى كه پدر و مادر ندارد. در اين صورت يكى از اينها اگر مسلمان شد، اولاد هم اولاد مسلم مىشود. اولاد اسلام. همان سيره جر مىشود به آن موردى كه يكى از اينها مسلمان بشود. يكى از آن رواياتى كه مشهور است، به او تمسّك مىكنند در مقام، روايت حفص ابن قياس است.
روايت حفص ابن قياس در جلد 11، در باب 43، از ابواب جهاد العدو. همين جور بود ديگر. آن زمانى كه به كفّار حمله مىكردند و بعضىها مسلمان مىشدند و اولاد داشتند مسأله محلّ ابتلا آن زمان هم بود. در باب 43، روايت اوّلى است. محمد ابن الحسن باسناده عن الصّفار، شيخ قدس الله نفسه الشّريف اين را نقل مىكند در تهذيب نقل مىكند به سندش از صفّار، محمد ابن الحسن صفّار، و سندش به صفّار صحيح است عن على ابن محمد قاشانى، على ابن محمد ابن قاشانى همان ابن شيره است. عن الغاصب ابن محمد كه همان كاسولا است. اين قاسم ابن محمد و على ابن محمد قاشانى، اينها توثيقى ندارند. اين قاسم ابن محمد تضعيف هم دارد. علاوه بر اينكه توثيق ندارد نجاشى تضعيف كرده است عن سليمان ابن داوود المنقرى عن حفص ابن قياس. اين سليمان ابن داوود المنقرى، حفص ابن قياس اينها ثقات هستند. عيبى ندارد. عيبش در همان دو نفر است كه يكى توثيق ندارد، ديگرى تضعيف دارد. قال، سألت ابا عبد الله (ع) ان الرّجل من اهل الحرب مردى كه از كفّار حربى بود اذا اسلم فى دار الحرب قبل از اينكه مسلمانها به آن جا برسند و اينها، او خودش مسلمان شد آن جا. احتياط كرد. گفت مبادا اين جور بشود. مسلمانها بيايد. اين را من باب مثال مىگويم. ممكن است حقيقتاً هم داعىاش خوف من الله باشد. ان الرّجل من اهل الحرب اذا اسلم فى دار الحرب در دار الحرب قبل از اينكه مسلمانها برسند مسلمان شد. فظهر عليهم المسلمون ثمّ مسلمون به آنها غلبه كردند، وارد شدند، او را ثمّ ظهر عليهم مسلمون بعد ذالك فقال اسلامه اسلامٌ لنفسه و لولده الصّغار اسلام آن مرد اسلام است بر اولاد صغارش و هم احرارٌ خودشان هم احرار است. ديگر اينها را عبد نمىشود گرفت. قبلاً مسلمان شدهاند. و هم احرار و ولده و متاعه و رقيقه اگر خودش عبد داشت چون كه آن كفّار هم عبد داشتند، حرب مىكردند و اسير مىگرفتند. رقيق داشت. آنها همهاش مال خودش است. منتهى اموال منقولش مال خودش است. و امّا الولد الكبار فهم فىءٌ للمسلمين. چون كه اسلام پدر اسلام آنها نيست. آنها كفّار هستند، آنها فىء هستند. بعد از غلبه مسلمين داخل غنيمت مىشوند. الاّ ان يكونوا اسلم قبل ذالك. مگر آنها هم مثل آن مرد قبل از غلبه مسلمين خودشان مسلمان شده باشند. بعد مىفرمايد: و امّ الدّور و العرضون كه اموال غير ما لا ينقل است آنها از ملكشان خارج مىشود. آن داخل عرض اخراجيه مىشود. ملك جميع المسلمين است. اين روايت دلالت مىكند اسلام الشّخص اسلام رجل، اسلام لولده الصّغار است. به اين معنا دلالت مىكند. اين روايت اوّل اسلام پدر را مىگيرد. اگر خيلى كسى زور بزند كه بگويد نه جد را هم مىگيرد. در صورتى كه اب نداشته باشند آنها. جدّشان فرض كنيد صدق مىكند بر اينكه اذا اسلم ان الرّجل فى دار الحرب اذا اسلم فى دار الحرب فظهر عليهم المسلمون بعد ذالك فقال اسلامه اسلام لنفسه و لولده حتّى آن چيزى كه هست، جدّ مادرى او را هم مىگيرد. چون كه اينها ولد او هم هستند. اين روايت ممكن است ادّعا بشود كه اختصاص به اب ندارد. جدّ و اينها را هم مىگيرد. ولكن ديگر امّ و جدّه و اينها را ديگر نمىگيرد. و يك اشكالى كه اين روايت دارد كه عمده همان اشكال است من حيث السّند تمام نيست. و بما انّه من حيث السّند تمام نيست، ما بايد بگوييم كه نه، اين منجبر به عمل الاصحاب است. عمل اصحاب هم معلوم نيست به اين روايت باشد. چون كه اصحاب اوسع از اين روايت گفتهاند. اصحاب گفتهاند اشرف الابوين ولو با وجود پدر كافر جد مسلمان شده است. اين ولد صغيرى كه هست، حكم اسلام پيدا مىكند. اين جور مىگويند. اين تابع اشرف الابوين است. چون كه جد و جدّه هم از آباء حساب مىشوند. بدان جهت در ما نحن فيه اين فتواى وسيع مستندش اين روايت است، اين را نمىشود گفت. بدان جهت در ما نحن فيه اين روايت كه من حيث السند ضعيف است.
در ما نحن فيه يك روايت ديگرى هست من حيث السند صحيحه است. اين روايت صحيحه عبد الله ابن سنان است در جلد 14، از ابواب وسائل سابقاً كه ما مىنوشتيم اين را گفتيم كه اين حديث دلالت مىكند به اين معنا. ببينيد دلالت مىكند يا نمىكند. اين روايت در جلد 14، در اوّل باب، از ابواب ما يحرم بالكفر و نحوه آنى كه موجب حرمت النّكاح مىشود. عدم جواز النّكاح مىشود چه كفر باشد يا غير الكفر بوده باشد. يكى از اين روايتها صحيحه عبد الله ابن سنان است. روايت 5 است در باب 1. و عن على ابن ابراهيم، كلينى نقل مىكند عن على ابن ابراهيم عن ابيه از پدر على ابن ابراهيم عن محمد ابن ابى همير عن عبد الله ابن سنان از عبد الله ابن سنان عن ابى عبد الله (ع) فى حديثٍ امام صادق سلام الله عليه اين جور فرمود كه ما احبّ لرّجل المسلم من دوست ندارم كه تزويج كند براى مرد مسلمان ان يتزوّج اليهوديه و لنّصرانيه، برود زن نصرانيه يا يهوديه را بگيرد، من دوست ندارم. اين دوست ندارم تحريمى است يا كراهتى است، كراهت مصطلحى، اين بماند. اين بايد در باب نكاح بحث بشود. ما با او كار نداريم. ولكن امام مىفرمايد كه من دوست ندارم. كلام در تعليل است. مخافت ان يتهوّد ولده او يتنصّر چرا مكروه است و دوست ندارم؟ چون كه مىترسم اولادش يهودى بشود. لا ما احب الرّجل المسلم يتزوّج اليهوديه و لنّصرانيه مخافت ان يتهوّد ولده. لا احب الرّجل المسلم يتزوّج النّصرانيه مخافت ان يتنصرّ ولده. ولدشان نصرانى بشود. خوب همين جور است ديگر. مادر جذب مىكند اولاد را. اولاد رابطهشان با مادر نوعاً بيشتر از پدرشان مىشود. اين دليل است اين روايت بر اينكه اينها نصرانى نيستند، يهودى نيستند، يعنى تابع ام نيستند. مخافت كه بعد اين جور بشوند در عاقبت و آن سيره را منضم بكنيد كه سيره بر اين است كه معامله مىكنند با اطفال مسلمين، معاملة الآباء. ولد هم يا يهودى مىشود يا مسلمان مىشود. اين جور است در سيره. ولكن اين جا تعيين مىكند كه ولد يهودى نمىشود. ولد مسلمان مىشود. ظاهرش عبارت از اين است اين روايت. بعد از ملاحظه اين معنا كه اطفال را لا مسلمين هستند، لا كفّار، اين جور نيست. در سيره متدينين كما ذكرنا اين جور نيست. اولاد يا معامله تبعيّت للآباء است. منتهى سيره بر ما محرز نبود كه در آن مواردى كه يكى از آنها است يا نه، اين روايت دلالت مىكند كه انسان وقتى كه مسلمان شد خودش ولو زنش نصرانى باشد، ولد تابع اسلام است. اين يك روايت بود كه در ما نحن فيه ما سابقاً بحث مىكرديم و كتاب نكاح را مىنوشتيم اين روايت را پيدا كرديم. اين روايت به نظر ما دلالتش لا بعث بها است.
يك روايت ديگرى هم هست در ما نحن فيه كه از او هم مىشود استفاده كرد اين تبعيّت را و اين روايت ديگر در جلد 18، در باب 2، از ابواب حدّ المرتد است. يك مسألهاى را از خارج بگويم كه روشن بشويد كه محلّ ابتلا هم هست. پدر و مادر هر دو مسلمان بودند. پدر مسلمان، مادر مسلمان يك بچّهاى از آنها شد. خوب بچّه كه بچّه آنها بود ديگر. محكوم به اسلام بود. اين بچّه بزرگ شد و بزرگ شد تا به حدّ بلوغ رسيد. چيزى هم نمىگفت. بچّهاى كذا بود. لا ابالى بود. كارى هم نداشت. وقتى كه بزرگ شد رفت مدرسه و مدرسهاش هم مختلط بود آن جا نصرانى شد. آمد گفت كه بابا من نصرانى شدم. حكم اين ولدى كه قبل از اينكه توصيف كند اسلام را چيزى نگفته است. بعد از بلوغ توصيف اسلام نكرده است. چيزى نمىگفت. رفت و الان آمده است و مىگويد من نصرانى هستم حسابى. از آن نصرانىهاى گردن كلفت. اين را گفت. حكمش چيست؟ مرتد است ديگر. مرتد است. اين مرتد است ولكن اين را نمىكشند. معامله مرتد فطرى نمىكنند با اين. ولو مرتد فطرى است. ولكن رواياتى داريم. اصحاب فتوا دادهاند كه اگر پسر مسلمان اذا شبّ و او اختيار كفر بكند، او را فقط كتك مىزنند. كتك مىزنند كه برگرد مسلمان بشو. اگر توبه كرد برگشت مسلمان شد فهو راحت مىشود. تحويل جامعه مسلمين داده مىشود كه مسلمان شد. اگر مسلمان نشد آن وقت مىكشند. اين جور نيست مثل آن مرد مسلمانى كه بعد از بلوغ مسلمان بود، نطفهاش هم در اسلام بود، توصيف اسلام كرده است بعد رفت يهودى شد او يقتل. دمه مباحٌ لكلّ من سمع يا يجب ان يقتل كه او مرتد بود. و امّا در اطفال اين جور نيست. اطفال مسلمين اگر بزرگ شدند شبّ و اختيار كردند كفر را بعد از شباب منتهى قيد زدهاند كه اين قيد هم صحيح است يا نه اگر توصيف اسلام را نكنند اگر توصيف بكنند مثل او مرتد مىشوند. چون كه مرد است او مرتد احكامش مىگيرد كه يقتل و امّا قبل از توصيف اسلام كه قدر متيقّنش اين است اختيار كفر را بكنند كذا. اين كشته نمىشود بلكه يضرت حتّى توبه بكند. توبه نكرد آن وقت مىكشند. اين حكم اين ولد مسلمين است. اين حكم در جايى كه يكى از پدر و مادر مسلمان بشوند چه جور است؟ اين روايت او را مىگويد.
روايت 2 است در باب 2 از ابواب حدّ المرتد. اين روايت سند اوّلىاش اين است كلينى نقل مىكند عن حميد ابن زياد عن الحسن ابن محمد ابن سماعه، حسن ابن محمد ابن سماعه واقفى است ولكن ثقه است. عن غير واحد من اصحابه. غير واحد را هم كه آن روز كرّات و مرّات گفتهايم. غير واحد از روايات صحيحه بالاتر مىزند. چون كه غير واحد يعنى جماعت كثيره. جماعت كثيره همه فسقه و فجره نمىشوند. جماعت كثيره محدّثين است. عن ابان ابن عثمان هم كه معتبر است فقط عن بعض اصحابه عن ابى عبد الله (ع) اين روايت را هم صدوق نقل كرده است، هم شيخ نقل كرده است، هم كلينى. بنا بر نقل كلينى و شيخ اين روايت مرسله است كه عن ابان ابن عثمان عن بعض اصحابه عن ابى عبد الله (ع). ولكن صدوق عليه الرّحمه در من لا يحضر الفقيه اين روايت را كه نقل كرده است به سندش عن نذر ابن سويد از نذر ابن سويد نقل كرده است عن ابان عن ابى عبد الله (ع). ابان خودش بالمباشره از امام صادق سلام الله عليه نقل مىكند. مرسله نيست. ما سابقاً اين جور نوشتيم. الان هم همين جور مىگوييم. اين در نقلها اين منحصر به اين روايت نيست. همين جور اتّفاق مىافتد. ما در اين موارد ملتزم هستيم به تعدد النّقل. چون كه احتمال دارد ابان خودش از اصحاب امام صادق سلام الله عليه است. اين حكم را يك دفعه از ديگران شنيده بود. بدان جهت از بعض اصحابه شنيده بود نقل كرده است او را. دوباره وقتى كه فرصتى پيدا مىشد و يك وقتى توفيق پيدا مىكرد محضر امام مىرسيد دوباره خودش پرسيد اين را. امام (ع) همين را فرمود. اين را هم نقل كرد هم از بعض اصحابش و هم از ابى عبد الله (ع). اين تنافى چون كه محتمل است دو تا روايت حساب مىشود. جايى كه اين قبيل بوده باشد احتمال تعدد واقعه داده بشود ملتزم مىشود كه دو تا روايت است و ظاهر نقل صدوق بر ما حجّت است كه از آن روايتى كه به صدوق به ما نقل مىكند، به سندش مىگويد كه ابان از امام صادق سلام الله عليه نقل مىكرد. اخذ مىكنيم. آن روايت اين است. فى السّبيع اذا شبّ سبيع وقتى كه بزرگ شد فاختاراً النّصرانيه نصرانيت را اختيار كرد و احد ابويه نصرانىٌ او مسلمين در صورتى كه اين سبيع پدر و مادرش هر دو مسلمان بودند يا يكى نصرانى بود و يكى مسلمان بود. امام (ع) مىفرمايد لا يترك. اين همان حكم ولد مسلم است. لا يترك و لكن يضرب على الاسلام. همان زدن را. در اولاد كفّار اين ضرب نيست كه ما برويم ولد كافر را كه پدر و مادرش و آباء و اجدادش همه كافر هستند بگيريم يضرب على الاسلام اين جور نيست آنها. اين حكم مال ولد الاسلام است كه ولدى كه محكوم به اسلام است بعد از بزرگ شدن اين كار را مىكند. بعد از اينكه بزرگ شد كفر را اختيار مىكند. منتهى حمل شده است به قبل التّوصيف اسلام جمعاً كه آيا اين تقييد درست است يا نه، بحثش عرض كردم اين جا نيست. روى اين حساب اين روايت شامل مىشود بر اينكه پدر نصرانى است و مادر مسلمان است. و احد ابويه نصرانىٌ يكى از پدر و مادرش نصرانى است. مادرش مسلمان است، پدرش نصرانى است. تابع مادرش است. اشرف الابوين و هكذا اين روايت مىگيرد در صورتى كه ولد از اوّل اين جور بوده باشد، از اوّل پدر و مادرش مسلمان بود، يا اينكه در اثناء اين جور شده است خصوصاً بر اين كه گفتيم مسلمان نمىتواند نصرانيه را تزويج كند اين معنايش اين است كه در اثناء اين جور شده است. طفل صغير بود. پدر و مادر هر دو مسلمان شدهاند. يا يكى مسلمان شده است. مورد اين روايت اين مىشود يا خصوص اين مىشود. بنا بر اينكه بگوييم كه نمىشود مسلمان تزويج كند نصرانيه را. يكى از پدر و مادر اين شخص از اوّل نصرانى باشند. يا روايت لا اقل اطلاق دارد. اين اطلاق بر ما بس است. اين روايت دلالت مىكند بر اين كه ولد تابع اشرف الابوين است در اسلام. وقتى كه يكى از پدر و مادرش مسلمان شد اين مسلمان مىشود. امّا ديگر مال جد و جدّه را اين روايات بگيرد، اين را نمىتوانيم ديگر شامل بدهيم جد و جدّه را. چون كه آن روايتى هم كه شامل بود گفتيم من حيث السّند ضعيف است. بدان جهت به واسطه اين كه ديگر علماء فرق نگذاشتهاند ما بين پدر و مادر و جد و جدّه فرق نگذاشتهاند، اگر اين اجماع تمام شد كه ظاهراً هم تسالم است مطلب تمام مىشود. و الاّ اگر تمام نشد اقتصار مىشود به پدر و مادر. تابع اشرف الابوين مىشود. ولكن مع ذالك اين ولد تابع اشرف الابوين است در اسلام اين مسأله مربوط به مسأله نجاست و طهارت ولد كافر نيست. ما اگر آن جا لو فرض اگر اين قاعده را هم تمام ندانيم على الاطلاق در جد و جدّه تمام ندانيم يا اصلش را تمام ندانيم، بگوييم اين روايت دلالتى ندارد فرضاً. عرض كردم دلالت دارد. اگر فرضنا كسى هم اين جور گفت اين اولادى كه هست، اين ولد الكافر وقتى كه پدر يكى يا مادر يا جد و جدّه يكى از اينها مسلمان شد ولو آن ديگرىها هم موجود بوده باشد حكم به طهارت طفل مىشود. والوجه فى ذالك سابقاً ما در نجاست كفّار عرض كرديم عمده دليل بر نجاست كفّار تسالم است در غير الكتابى و الاّ يكى هم آن روايت ناصبى بود كه او مال مرد است. مال اولاد نيست. النّاصبلنا اهل البيت انجس من الكلب كه از اين تعدّى كرديم به آن كفّار حربى و امثال ذالك يكى هم اجماع و تسالم بود كه غير الكتابى مجمعٌ عليه است عند الاصحاب نجاست آنها. انّما الاختلاف بين الاصحاب در كتابى است كه مشهور ملتزم هستند به نجاست، غير مشهور به طهارت و ما گفتيم كه طهارتش استفاده مىشود از اخبار. آنى كه منشأ است اجماع است. در جايى كه ولد تابع پدر و مادر است ديگر. مىگوييم نجس است به جهت اجماع است. و الاّ دليل ما بر نجاست كافر بر پدرش هم اجماع است. دليل اجماع است. وقتى كه يكى از پدر و مادر يا يكى از جد و جدّه مسلمان شد بر نجاست اين تسالم نيست. چون كه گفتند اين تابع اشرف الابوين است ديگر. از كفر خارج مىشود. نجاست اين ديگر مورد تسالم نيست. بما انّه موردش تسالم نيست، مقتضاى...پاكى است. با به واسطه تسالم اصحاب مىگفتيم كافر نجس است. تسالم در اولاد هم بود كه اولاد مثل آباء نجس هستند در غير كتابى. بدان جهت در اين صورت يكى از اينها مسلمان شد ديگر ما دليلى نداريم. تسالمى نداريم و منهنا حكم مىشود به طهارت. و الحمد الله ربّ العالمين.
|