|
جلسه 756
* متن
*
بسم الله الرحمن الرحيم.
موضوع درس: خارج فقه بحث طهارت.
شماره نوار:756 ب
نام استاد: آيت الله تبريزى.
تاريخ:1371
توسط دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم واحد صوت.
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم. بسم الله الرحمن الرحيم.
صاحب العروه قدس الله نفسه الشّريف مىفرمايد اگر شخصى جنب شد بالانزال و بعداً غسل كرد و بعد الغسل بللى خارج شد. نمىداند آيا قبل از غسل استبراء به بول كرد و بعد غسل كرد يا اين كه استبراء به بول نكرد و غسل را قبل از استبراء بالبول موجود كرد. قهراً آن بللى كه فعلاً خارج شده است، محكوم به منى است. مىفرمايد در اين صورت حكم مىشود به آن بلل، به كونه منيّاً غسلش را بايد اعاده بكند. و احتياط مستحبى اين است بر اين كه وضو هم بگيرد. اين احتياط، احتياط مستحبى است. عرض مىكنم شما مىدانيد بنا گذاشتيم بللى كه خارج بشود بعد الغسل و مكلّف بول نكرده باشد قبل الاغتسال آن بلل جنابت جديده است. غسل سابقى صحيح بود و به خروج البلل جنابت جديدى حادث مىشود. موضوع اين جنابت جديده در روايات امرين بود.
يكى اين است كه شخص يعنى شخص جنب بوده باشد. در شخص جنب موضوع جنابت جديده امرين بود. شخصى كه جنب است بالانزال اگر دو تا امر در او موجود شد، يكى اين است كه غسل كرد.
و امر ديگر اين بود كه قبل الاغتسال بول نكرد، اين امرين موجود شدند، شارع حكم كرد بر اين كه اين بلل جنابت جديده است. فاليغتسل از اين جنابت جديده. موضوع اين بود و اين را هم كه مىدانيد در بحث اصول منقّه است اگر موضوع حكمى كه مركّب از امرين است، يكى بالوجدان محرز شد و ديگرى به اصل محرز شد، آن موضوع تمام مىشود. و در ما نحن فيه شخص جنب بالانزال دو امر اگر در او جمع شد يكى اين است كه غسل بكند و يكى هم قبل الاغتسال بول نكند. اين دو تا امر وقتى كه جمع شد جنابت جديده است. موضوع اين دو تا امر است در جنب بالانزال. شخص جنب بالانزال بود يقيناً و غسل هم كرده است يقيناً. نمىداند قبل از آن غسل بول كرد يا نكرد. يك وقتى بول نكرده بود قبل از آن غسل. مثل اين كه آن وقتى كه از انزال تازه دقيقه اول است فارغ شده است. آن وقت كه بول نكرده بود. بعد نمىداند بول كرد يا نكرد. استسحاب مىگويد بول نكردهاى. اغتسالش وجدانى است. وجداناً غسل كرده است و قبل از آن اغتسال يك زمانى بود بول نكرده بود. استسحاب مىگويد نكردى كه نكردى كه نكردى. موضوع تمام مىشود. درست توجّه كنيد. موضوع، موضوع جنابت جديده اغتسال قبل البول نيست. اغتسال خاص نيست. اغتسال خاص يعنى اغتسال قبل البول كه اغتسال خاصّى است، اين موضوع حكم نيست. موضوع اغتسال است، و عدم البول قبله است. اغتسال محرز است بالوجدان و عدم الاغتسال قبله بالاصل. موضوع حكم تمام مىشود. محرز مىشود موضوع دو تا حكم. مثلاً روايات را ملاحظه بفرماييد.
يكى روايت صحيحه حلبى بود. روايت اولى بود در باب 36. ان الرّجل يغتسل ثمّ يجد بعد ذالك بللاً بعد از اغتسال بلل را پيدا مىكند. و قد كان بال قبل ان يغتسل بول هم كرده بود. قال يتوضء. حكمش وضو است اين. چون كه بول كرده است و ان لم يكن بال قبل الغسل يعنى غسل بكند و قبل از آن غسل بول نكند. فعليه الغسل. غسل را بايد اعاده كند. در ما نحن فيه موضوع جنابت جديده عنوان بسيط نيست كه عنوان غسل قبل البول شخصى كه جنب است، غسل قبل البول را موجود كرد، بعد بلل خارج شد، آن وقت جنابت، جنابت جديده مىشود. امر واحد بسيط عنوان
انتزاعى كه الغسل قبل البول اين غسل خاص اين موضوع جنابت جديده نيست. اگر اين بود با استسحاب احراز نمىشد. استسحاب عدم البول نمىگفت كه اين غسل تو غسل قبل البول است. اين را اثبات نمىكرد. مثبت مىشد. ولكن موضوع به حسب الادلّه الاغتسال كه جنب بالانزال يغتسل و لم يبل قبل قبل از غسل بول نكند. دو تا امر است موضوع جنابت جديده. غسل كردنش محرز است، آن ديگرى هم بالاصل محرز است. چون كه آن وقتى كه هنوز غسل نكرده بود و انزال نشده بود يك وقتى بول نكرده بود. آن آنى كه از انزال پا شد. بعد نمىداند بول كرد يا نكرد. غسل كرده است. استسحاب مىگويد بول نكردى. موضوع جنابت جديده محرز مىشود و حكم مىشود اين جنب است. بدان جهت غسل كند. توهّم اصل مثبت در ما نحن فيه مجرا ندارد. امر واحد كه عنوان غسلى كه عنوان قبل البول داشته باشد غسل معوّن به اين عنوان كه غسل قبل البول است، اين موضوع حكم نيست. اين اگر بود مثبت بود. ولكن در ما نحن فيه موضوع جنابت جديده ان يغتسل و لم يبل قبله قبل از او بول نكند. يكى بالوجدان محرز است و ديگرى هم به اصل محرز مىشود. و جنابت جديده حادث مىشود. ولكن بما انّه واقعاً احتمال مىدهد كه بول كرده است در واقع. احتمال مىدهد اين بلل چون كه استبرا به خرطات نكرده است بول بوده باشد اين بلل. اين احتمال را مىدهد. محكوم به بوليت باشد احتياط مستحبى اين مىشود كه وضو را منضم كند. هذا كلّه فى هذه المسأله.
بعد سيّد قدس الله نفسه الشّريف مسأله ديگرى را مىگويد و آن مسأله ديگر اين است مىدانيد كه ربّما شخصى انزال مىكند. جنابت بر او حاصل مىشود و بول نكرده غسل مىكند، و بعد بلل خارج مىشود. ربّما آن بلل را مىتواند اختبار كند. بفهمد كه چه چيز است. نگاه بكند روشن است. هواى روشن است. چشم خوبى دارد. نگاه بكند مىبيند كه بله تكّه منى است. چون كه بول اين جور نمىشود يا بلل ديگر اين جور نمىشود. اين منى است. تكّهاى است خارج شده است،...و سفيد و بوى منى را هم دارد. يك وقت اختبار ممكن مىشود. يك وقت اختبار ممكن نمىشود. مثل چه چيز؟ مثل اين كه نه فهميد يك رطوبتى خارج شد از او، بعد هم نگاه كرد. چيزى نفهميد. چون كه رطوبت كم بود. چسبيده بود به آن رأس الحشفه يعنى تَر بود رأس الحشفه. معلوم بود چيزى خارج شده است. امّا چه بود خارج شد، منى بود خارج شد، بول بود نمىداند. در آن صورتى كه اختبار ممكن نيست، چون كه بلل، بللى است كه مبدّل شده است به رطوبت على رأس الحشفه و نمىتواند تشخيص بدهد، آن جا بلااشكال اگر غسل كرده است و بول نكرده است قبلاً منى است. اگر بول كرده است، غسل كرده است قبل از خرطات غسل كرده است اين بلل بول است و اگر نه هم بول كرده است و هم استبراء به خرطات كرده است حكمش آن است كه گذشت. پيش مشهور جمع بين الوضو و الغسل آنى هم كه پيش ما بود گفتيم. يك وقت اين است كه عدم امكان اختبار به جهت مانع است. انسان نمىتواند آنى كه از حشفهاش خارج شده است از مجراى بول او را اختبار كند. مثل اين كه آن شخص نابينا است. ببيند يا نبيند نمىتواند ببيند. يا شب برقها رفته است. تاريك است. چيزى ندارد. اگر روشن بود مىفهميد. شايد مىفهميد. ولكن نه شب تاريك است. ايشان مىفرمايد قدس الله نفسه الشّريف اين كه بلل مشتبه قبل البول محكوم به منى است، و بعد البول و قبل الخرطات محكوم به بول است، فرقى نمىكند. كه انسان فحص كند و بعد الفحص نتواند علم پيدا كند، تشخيص بدهد. چون كه ديد چسبيده است به رأس الحشفه. نتوانست تشخيص بدهد كه چه بود. از ذرّات منى بود يا ذرّه بلل آخر بود. مثل المذى يا غير ذالك. يا نه، فرقى نيست ما بين اين كه فحص كند و اختبار ممكن باشد مع ذالك تشخيص ندهد، يا اصلاً اختبار ممكن نباشد. چون كه فرض كنيد كه اختبار ممكن نيست ولو لمانعٍ چشمش فرض كنيد نمىبيند. هوا تاريك است. ديده نمىشود. در هر دو صورت حكم مىشود كه بلل غسل كرده باشد قبل البول است و منى است. بول كرده باشد قبل الغسل استبراء به خرطات نكرده باشد بول است. فرقى نمىكند. اين جا بعضىها فرمودهاند كه منحصر به آن صورت نيست. اصل فحص لازم نيست. انسان وقتى كه غسل كرد و احساس كرد كه بلل خارج شده است، اگر قبل از غسل بول نكرده است او محكوم به منى است. غسل را بايد اعاده كند. ولو اگر فحص كند مىتواند تشخيص بدهد. نگاه كند مىتواند تشخيص بدهد كه منى است يا منى نيست. مع ذالك با وجود اين كه فحص ممكن است، عمداً و اختياراً فحص را ترك مىكند مع ذالك در اين صورت حكم مىشود به بلل و انّه منىٌّ. چرا؟ لاطلاق الاخبار. اخبارى كه خوانديم امام (ع) در روايت اين جور فرمود. يكىاش را خوانديم. ساير روايات هم همين جور است. ان الرّجل يغتسل ثمّ يجد بعد ذالك بللاً و قد كان بال قبل ان يغتسل قال يتوضء فحص ممكن باشد يا نباشد كه بفهمد كه بول است يا بول نيست و ان لم يكن بال قبل الغسل فاليعد الغسل. غسل را اعاده كند. چه فحص ممكن بوده باشد يا ممكن نبوده باشد. فرمودهاند و منهم از سيّد الحكيم قدس الله سرّه. فرموده است بر اين كه روايات مطلق است و روايات مطلق هم صورتى را كه بتواند فحص كند و لعلّ به فحص كردن تشخيص بدهد، آن صورت را هم مىگيرد. يا بالاتر از اين اگر فحص كند مىتواند تشخيص بدهد. آن صورت را هم مىگيرد. فحص ممكن بوده باشد يا ممكن نبوده باشد. اين كه روايات اطلاق دارد، در بدو نظر اين جور به ذهن مىآيد كه بله همين جور است. روايات اطلاق دارد. الاّ انّه بما اين كه اين روايات و سؤال در اين روايات و جواب در اين روايات مال بللى است كه مشتبه باشد. نتواند شخص تشخيص بدهد كه منى است. در صورت عدم تشخيص حكمش چيست. و الاّ بداند بر اين كه اين كه خارج شده است، استبراء به خرطات كرده بود. استبراء خارج شد باز علم پيدا كند كه اين بول است. آن حكم را اين روايت نمىگويد. اين روايت بلل چه جور صورت علم را نمىگيرد، صورتى كه انسان نگاه كند مىداند چيست، آن صورت را نمىگيرد. اين مال بللى است كه لا يدرى در بعضى روايات خرج منه شيئاً. شىء را مبهم ذكر كرده بود. شيئاً كه نمىداند حكمش چيست اين شىء. اين سؤال از اين شده بود بللى كه مشتبه بوده باشد بدان جهت آن بللى كه اگر اختبار بكند، مىفهمد او چه چيز است، روايات از اين منصرف است. نمىخواهيم بگوييم قيد دارد. روايات از اين منصرف است و آنى كه از روايات فهميده مىشود به فهم عرفى، بللى كه شخص نمىداند چه حكم دارد بفهمد بول است مىداند بول حكمش چيست. نمىتواند حكمش را بداند از او مىپرسد. اگر فحص كند مىداند بول است آن حكمش را مىداند كه بول است ديگر. فحص كند مىداند حكمش آن است. آن جايى كه فحص هم بكند نمىداند بولش حكمش چيست، تشخيص نمىتواند بدهد، آن جا را ائمه (ع) حكمش را بيان كردهاند و در روايات سؤال شده است. اين مسأله را هم گذشتيم.
سؤال؟ عرض كردم ديگر. روايات منصرف است ديگر. اگر بداند كه فحص كند كه مىداند روايت از اين منصرف است. روايات از آن صورتى كه فحص كند مىداند منصرف است. در ما نحن فيه مىماند مسأله اخرايى و آن مسأله اخرى اين است. آين كه گفتيم انسان غسل بكند و قبل الغسل بول نكند كه جنابتش بالانزال بوده باشد او منى است، بول بكند آن رطوبت مشبته كه بعد مىآيد جنابت جديده نيست بلكه حدث اصغر است بايد وضو بكند، اين حكمى است مختص بالرّجال. رجال اين حكم را دارند و امّا مرئه ولو جنابتش فى الانزال بوده باشد كه قد تقدّم سابقاً انزال در مرئه متصوّر مىشود هم در جايى كه دخول بشود به او و هم به مثل الاحتلام و نحو الاحتلام. انزال محقق مىشود و آن انزال موجب جنابت است. يعنى وقتى كه منى بيرون آمد يعنى به خارج فرج آمد، اين موجب جنابت او مىشود، و بايد غسل جنابت بكند على ما تقدّم بحثش. روى اين اساس مرئه مىدانست بر اين كه انزال كرده بود عند دخول المرئه بها يا نه محتلم شده بود و يا يك كار ديگرى كرده بود كه انزال كرده بود...خودش مىداند چه كرده بود. اين انزال كرده بود بعد غسل كرد. بعد از انزال رفت غسل كرد و بعد الغسل بللى از او خارج شد. بول هم كرده يا نكرده است، اين على كلّ تقديرٍ حكم مىشود بانّه ليس منىٍ چون كه شك مىكند آن وقتى كه غسل كرد، منى كه در خارج فرجش نيامده بود. آن آنى كه غسل تمام شد نيامده بود. الان نمىداند بر اين كه منى خارج فرج شده است يا نه، استسحاب اين است كه خارج نشده است. كما اين كه استسحاب اين است كه بول خارج نشده است. هيچ حكمى ندارد. برود نمازش را بخواند. خاطر جمع. آن هم پاك است آن بللى كه خارج مىشود. چرا؟ چون كه مقتضاى قاعده اولى اين است. بعد از اين كه روايات وارده مختص به رجال شد و زن را شامل نمىشود، زن على القاعدة الاوليه باقى مىماند. و قاعده اوليه در بلل مشتبه آن جايى كه محتمل باشد كه يا منى است، يا بول است يا مايع طاهر است، قاعده اوليه اين است كه نه منى است و نه بول است. مايع طاهر را نمىخواهيم اثبات بكنيم كه مذى خارج شده است. نه آنها موضوع حكم نيستند. بول موضوع حكم است خروجش كه بايد وضو بگيرد. منى موضوع حكم است كه بايد جنب بشود و آن بلل نجس است. وقتى كه استسحاب گفت نه بلل بول است، نه بول خارج شده است، نه منى خارج شده است، حكم مىشود به بلل بر اين كه پاك است. چون كه كلّ شىءٍ طاهر. اصل اين است كه بول نيست، منى هم نيست. لا اقل اصالة الطّهاره و بول هم خارج نشده است و منى هم خارج نشده است و جنب هم نيست. لا حكم لها. بدان جهت در مرئه فرقى نمىكند غسلش قبل البول بشود يا بعد البول بشود استبراء به خرطات كرده باشد، نكرده باشد اينها حساب نيست در مرئه. همين كه بلل مردد شد ما بين البول و المنى و المايع طاهر، آن جا حكمش اين است. بله در يك صورتى اگر علم پيدا كرد كه يا اين منى خودش است خارج شده است. منى خودش نه منى مرد. علم پيدا كرد كه يا منى خودش است يا بول است و چيز ديگرى نيست، او يجمع بين الوضو و الغسل على المسلك المعروف كه مىگفتند جمع بكند ما بين الوضو و الغسل جايى كه بلل خارج شد مردداً بين البول و المنى بعد الاغتسال و بعد الطّهارت شخص از حدثين بايد جمع بكند، بنا بر آن مسلك بايد جمع بكند.
بنا بر ما ذكرنا حكم همان وضو است. چون كه اين بلل وقتى كه مردد بين البول و المنى شد ناقض الوضو است. ناقض الوضو از اين شخص صادر شده است قبل از صلاة و اصل هم مىگويد جنب نيست. وظيفهاش غسل كردن است. و ان كنتم جنباً فاطّهروا و ان كنتم خطاب بر عامّة المكلّفين است ولو به صورت به رجال خطاب است. ولكن حكم يكى است در اين حال. خوب آن وقت اين جور مىشود كه در آيه اگر حكم يكى است يا در ساير موارد خطاب با وجود اين كه بر رجال است، نساء هم آن حكم را در او شريك مىشوند، پس چرا در اين روايات استبراء نساء شريك با رجال نشدهاند؟ ولو اين روايات استبراء به بول اينها يا استبراء به بول قبل الاغتسال مال رجل است، الرّجل جنب مىشود و بعد امام (ع) مىفرمايد بعد از اين كه از رجل بلل خارج شد اين جور است. بعد الغسل و قبل البول. چرا اين روايات را تعدّى به نساء نكرديد؟ به قانون اشتراك در تكليف كه نساء با رجال شريك هستند. خوب معلوم است چرا تعدّى نكرديم. چون كه نساء با رجال كه حكم تعدّى مىشوند، در آن جاهايى كه قطع و يقين است بر اين كه آنى را كه مكلّف است رجال به او نساء هم به او مكلّف هستند. جنب باشند بايد غسل كنند بر صلاتشان. مكلّف به صلاة هستند. محدث بالاصغر باشند بايد وضو بگيرند. در اين مواردى كه قطع و يقين است يا لااقل اطمينان است اقل مرتبهاش كه حكم مختص به رجال نيست و حكم، حكم عام است، آن جاها تعدّى مىشود. و امّا در جايى كه در بين خصوصيتى شد، كه اصل اطمينان بر خلاف پيدا شد كه اشتراك نيست. خرط ما بين مقعدته و اصل...ثمّ...اين مال نساء نمىتواند باشد كه. و از آن طرف هم مىدانيد نساء خصوصيتى دارند و رجال خصوصيت ديگرى دارند. و آن رجال خصوصيتشان اين است كه مجرا البول و المنى در رجال يكى است ولكن مجرا البول و المنى در نساء اين جور نيست. منى از رحم خارج مىشود در آنها. انزال الى الرّحم مىشود ابتداعاً. وقتى كه اين جور شد خوب امام (ع) در اين روايت فرمود لانّ البول لم يدع شيئاً. در مجرا چيزى نگذاشت. اين در حقّ نساء وارد نمىشود كه. در حقّ نساء صدق نمىكند. نساء مجرايشان، مجراى بول و منى جدا است. بما انّه در ما نحن فيه اطمينان اگر كسى ادّعا نكند كه يقين بر خلاف است، اطمينان بر خلاف است. اين حكمى كه در اين جا فرموده است اطمينان هم نباشد همين جور است. بايد اطمينان به اشتراك داشته باشيم. در ما نحن فيه چون كه اين جور تعليلى هست در استبراء به بول لانّ البول لم يدع شيئاً.
و امّا در استبراء بالخرطات اصل آن استبراء بالخرطات معنا ندارد در نساء. با وجود اين، بدان جهت ما نمىتوانيم تعدّى كنيم. اين قياس نمىشود يا ايّها الذّين آمنوا اذا قمت من الصّلاة فاغسلوا وجوهكم بعد مىفرمايد و ان كنتم جنباً فاطّهروا. ضرورت است كه نساء و رجال در تكليف صلاتى شريك هستند. در طهور در...الصّلاتين شرط است. شارع فرموده است جنب طهورش غسل است. غير جنب هم طهورش وضو است. اين موارد ربطى به ما نحن فيه قياس به مورد نمىشود. بدان جهت در ما نحن فيه علاوه بر اين كه در ما نحن فيه اين جور است، بعضىها استدلال كردهاند به روايتى كه آن روايت دلالت مىكند كه آن استبرائى كه در مرد گفته شد قبل البول يا بعد البول آنها در نساء جارى نمىشود. آن كدام روايت است؟ موثقه سليمان ابن خالد است. در باب 13 از ابواب الجنابه. روايت 1 است. محمد ابن الحسن باسناده عن الحسين ابن شيخ به سندش از حسين ابن سعيد نقل مىكند. حسين ابن سعيد عن عثمان. اين عثمان ابن عيسى است. يادتان باشد. هر عثمانى كه حسين ابن سعيد از او نقل كند، اين عثمان ابن عيسى است كه خود شيخ توثيق كرده است. عثمان ابن عيسى شخص ثقه است. عن عثمان ابن عيسى عن عبد الله ابن مسكان عن سليمان ابن خالد عن ابى عبد الله (ع). قال سألته عن رجلٍ اجنب فغتسل شخصى جنب شد و غسل كرد. قبل عن يبول قبل از اين كه بول بكند و خرج منه شىءٌ. شيئى از او خارج شد. قال يعيد الغسل. مرد غسل را اعاده كند. قلت فالمرئه يخرج منها شىءٌ بعد الغسل. زن بعد از غسل از او شيئى خارج مىشود. قال لا يعيد. اعاده نكند. قلت فامع الفرق بينهما؟ فرق زن و مرد چه شد در اين جا. قال لانّما يخرج من المرئه انّما هو من ماء الرّجل. اين حكم غالبى است. غالباً وقتى كه مرد انزال كرد در فرجش جذب نمىكند رحم تمام آن ماء را. كه مرد انزال كرده است. بدان جهت مىريزد زن فى ما بعد بيرون. بدان جهت اين جنابت نمىشود. جنابت اين است كه منى خودش بيايد بيرون. بما انّه در اين مرئه خصوصيت همين جور است، فرق پيدا مىكند ما بين اين كه مرد قبل از بول غسل بكند بعد از او بلل خارج بشود آن جا ديگر منى مال خودش است اگر منى باشد. در ما نحن فيه ولكن در زن بما اين كه من مردد است ما بين اين كه خودش باشد و غير خودش باشد و غير خودش هم كه غالباً بيرون مىآيد بدان جهت حكم جنابت جديده ندارد. اين روايت دليل بر مسأله نمىشود. كه از مرئه بللى خارج شد آن وقتى كه اصلاً مرد دخول نكرده است. محتلم شده بود. انزال كرده بود در احتلام يا كار ديگر كرده بود و انزال كرده بود به واسطه ملاعبه و نحوها انزال كرده بود. بعد غسل كرد. بعد از غسل بللى خارج شد، آن جا ديگر اين تعليل نمىآيد لانّ ما يخرج منها من ماء رجل. رجل كار ندارد با او در اين فرضى كه گفتيم. ما به اين روايت استدلال نمىكنيم به حكم مقام. اين قدر مىگوييم كه اين روايت در مقام تفرقه است. كه زن با مرد فرقى دارد. يك فرقش آن است كه در اين صحيحه گفته شده است.
يك فرق ديگرش هم آن است كه ما در خارج عرض كرديم. كه اينها مجرا دو تا است در زن ولكن مجرا در مرد يكى است. عمده اين است. لانّ بول لم يدع شيئاً اين در زن نمىآيد اين تعليل. بدان جهت در ما نحن فيه آن بللى كه از زن خارج مىشود حكمى ندارد. بعد ايشان قدس الله نفسه الشّريف در مقامى كه هست مسأله ديگرى را مىفرمايد. و آن مسأله ديگرى را كه مىفرمايد اين است. بعضىها ما هم كه آن وقتى كه از بعضىها كه مسأله مىگفتند مىشنيديم. مىگفتند بعضىها كسى اگر انزال بكند، بعد بخواهد غسل بكند و نتواند بول بكند. چون كه قبلاً بول كرده بود ديگر. بول ندارد كه بيايد بيرون. تمكّن به بول ندارد. مىگفتند كه اين جا استبراء به خرطات بكند. استبراء به خرطات يقوم مقام الاستبراء بالبول. استبراء بالخرطات مستحب است مثلاً. و اگر بعد از استبراء بالخرطات آن كسى كه متمكّن از بول نيست، ولكن استبراء به خرطات كرد و بعد غسل كرد و بعد بللى آمد، اين بلل محكوم است به بوليت. حكم آن استبراء به بول را دارد. اين حرف اساسى ندارد. چرا؟ براى اين كه رواياتى كه آن جا حكم به جنابت جديده فرمود كما اين كه برايتان عرض كرديم كه موضوع جنابت جديده در روايات دو شىء است. يكى اين است كه شخصى كه اجنب بالانزال غسل بكند، و ديگرى اين است كه قبل از آن غسل بول نكند. چرا بول نكرد؟ داعىاش بر عدم بول چه بود؟ كيفش نكشيد بول نكرد يا حوصله نداشت يا اصلاً بول نمىتوانست بكند. بول نداشت كه بول كند. روايات مطلق است. عدم البول او موضوع جنابت جديده است، آن عدم البول در ما نحن فيه موجود است. استبراء به خرطات بكند يا نكند موضوع حكم نيست. چه استبراء به خرطات بكند، چه نكند. روايت مطلق بود. اگر بول نكرد، بللى كه خارج مىشود او منى است. چه استبراء به خرطات بكند، چه نكند. اصلاً مساعدت هم ندارد استبراء به خرطات جاى آن بول بنشيند. چرا؟ چون كه همان بول را كه آن روز صحبتش بود، اين بول مىشورد مجرا را. چون كه آب است. انّما البول ماءٌ و يكفيه الماء. در تطهيرش. ولكن استبراء بالخرطات وقتى كه انسان بعد البول كرد چون كه بول مايع است، به خرطات و فشار مايع جدا مىشود از آن مجرا كه چسبيده است مىآيد بيرون. ولكن در منى اين جور نيست. منى اگر به مجرا چسبيده باشد به خرطات جدا نمىشود.
بدان جهت در ما نحن فيه منى با بول اين فرق را هم دارد. اين هم منافات ندارد با حرف سابقى كه گفتيم انسان قبلاً بول بكند استبراء به خرطات نكند. انزال بكند آن انزال با آن فشار مىاندازد بول را بيرون اين حرف صحيح بود. با او منافات ندارد. كلام اين است كه اين بولى كه هست، بول وقتى كه نكرد بما اين كه انزال كرده است و منى مىچسبد و لزوجت دارد، با خرطات نمىآيد بيرون. مثل آن خرطات در بول نيست. بدان جهت هم روايات مطلق است و هم دليلى بر اين كه خرطات قائم بر او است نداريم. بدان جهت فرقى نمىكند استبراء به خرطات بكند يا نكند. در ما نحن فيه يك روايتى هست كه آن روايت هم من حيث السّند صحيحه است. ربّما از او توهّم مىشود كه انسان اگر استبراء به بول كند قبل الاغتسال در حالى كه بول كردن ممكن نبود، او محكوم به منى نيست بللش بعداً. آن جايى كه بول مىتوانست كانّ بكند، آن جا محكوم است بر اين كه اين بلل خارج شده است بول است والاّ اين بلل بول نيست. اين صحيحه بزنتى است.
در صحيحه بزنتى در باب 34 از ابواب الجنابت روايت 3 است. محمد ابن الحسن باسناده عن الحسين ابن سعيد جلالت حسين ابن سعيد را ببينيد. الاّ...ابواب فقهى است كه روايت ندارد. غالب روايات در غالب ابواب روايات متعددهاى دارد كه نوعاً هم رواياتش منقّه است. تعقيدى در آنها نيست. منقّه است و سندش هم همان سندهاى معروفى است كه دارد قدس الله نفسه الشّريف كه بيشتر از سى تا كتاب داشته است يا بيشتر از او داشته است شخص جليل القدر اين روايت هم از او است و باسناده عن الحسين ابن سعيد عن احمد ابن محمد اين حسين ابن سعيد از احد ابن محمد كه نقل مىكند احمد ابن محمد ابن ابى نصر بزنتى است. چون كه احمد ابن محمد ابن عيسى طبقهاش قبل از حسين ابن سعيد است. بدان جهت در ما نحن فيه اين مىگويد كه باسناده عن الحسين ابن سعيد عن احمد ابن محمد صاحب وسائل مىگويد يعنى ابن ابى نصر. اين تفصير از صاحب وسائل است. درست هم است. خوب مىگويد. همين احدم ابن محمد است كه حسين ابن سعيد از او نقل مىكند. همان بزنتى است. قال سألت ابا الحسن رضا (ع) كه مسئول هم امام رضا سلام الله عليه است. اين هم قرينه است كه بزنى از اصحاب امام رضا سلام الله عليه. آن جا دارد كه سألت ابا الحسن الرّضا (ع) ان غسل الجنابه قال اغسل يدك اليمنى من المرفغ. يد يمنى را از مرفغ بشور تبول ان قدر تعلل بول بتوانى بول بكنى، بول بكن. ان قدر تعلل بول. اگر قادر بر بول باشى بول بكن. معنايش اين است كه اگر قادر نباشى بول نكن ديگر. محصورى ندارد. بول نكردند در صورت عدم قدرت محصور ندارد. محصور چه بود؟ محصور همان محصورى بود كه بلل خارج مىشد محكوم به چه چيز است؟ محكوم به منى بودن بود. جنابت جديده بود. قادر نباشى محصورى ندارد. ثمّ تدخل يدك فى الاناء چون كه يدت پاك است و شستهاى، در انائى كه ماء قليل است داخل بكن ثمّ اغسل ما اصابك منه. آنى كه از او به تو اصابت كرده است از بول يا منه از منى او را پاك بكن. عرض مىكنم به اين روايت استدلال كرده است. عرض مىكنيم روايت را قبول كرديم. فرضاً قبول كرديم كه اين روايت دليل است. خيلى خوب است. يعنى اگر همين جور است كه قادر به بول نبودى بول نكردن محصورى ندارد. يعنى محصور بول نكردن جنابت جديده بود. اگر بول نكردى نه جنابت جديده نيست. خوب اين ديگر خرطات نمىخواهد كه. آخر مىخواهيم بگوييم خرطات قائم مقام بول مىشود. خوب مقتضاى اين روايت مىشود كه نه وقتى كه قدرت بر بول نداشتى نه محصور ندارد. بول نكن. آن محصور را ندارد. خوب خرطات را چرا بكند؟ خرطات مال بول كردن بود كه انسان بعد البول استبراء به خرطات بكند. ربطى به ما نحن فيه ندارد. بدان جهت اگر اين استدلال تمام بود لو فرض محال كه محال نيست. اگر اين استدلال تمام بود ديگر خرطات را احتياج نداشت. فقيه بگويد خرطات قائم مقام بول مىشود. اين اولاً.
و ثانياً اين روايت ربطى به مسأله خروج بلل بعد الغسل ندارد. اين آداب غسل كردن را مىگويد كه مرفغ را بشور از آن جا. گفتيم مستحب است كه بول بكند. خوب معلوم است كه استحباب حكم تكليفى است. حكم تكليفى به...متعلّق مىشود. حكم وضعى كه نيست. حكم تكليفى است. حكم تكليفى در صورت قدرت است. مىگويد اگر متمكّن از بول بودى بول بكن كه مستحب است. آداب غسل است. امّا اگر بول كردى يا نكردى بعد بللى خارج شد، آن حكمش چيست، اين روايت در مقام بيان حكم بلل نيست. اين معنايش ترغيب به بول كردن است كه گفتيم آداب غسل است، و بدان جهت اين روايت را هم صاحب وسائل قدس الله نفسه الشّريفى كه هست، در آن حكم آخر كه انسان دستش نجس باشد، توى اناء نمىتواند ببرد، در آن باب ذكر كرده است كه اين هم پاك بوده باشد يا نجس بوده باشد پاك باشد مستحب است شستن. نجس باشد كه بايد بشورد. بدان جهت در ما نحن فيه اين ربطى به بلل مسأله بلل ندارد. بله اگر كسى مىگفت بر اين كه خروج بلل غسل قبلى را باطل مىكند. اين را ملتزم بود كه بلل وقتى كه قبل البول خارج شد، جنابت جديده نيست.
|