|
جلسه 775
* متن
*
بسم الله الرحمن الرحيم.
موضوع درس: خارج فقه بحث طهارت.
شماره نوار:775
نام استاد: آيت الله تبريزى.
تاريخ:1371
توسط دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم واحد صوت.
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم. بسم الله الرحمن الرحيم.
كلام در اين جهت بود آيا زن حامله حيض مىشود يا دمى را كه حامل مىبيند حيض نمىتواند بشود؟ اقوال فى المسأله را نقل كرديم. اثبات على الاطلاق، نفى على الاطلاق و تفصيلين لآخرين كه ما بين...الحمل و غير...الحمل بود. غير...تحيض و...حملها لا تحيض.
ديگرى هم تفصيل در زن ذات العاده بود. حامل اگر در حيض عادتى داشت در قبل الحيض در ايّام آن عادت ببيند حيض است. ولكن بعد عشرين يوماً ببيند حيض نيست. ولو بعد از عشرين يوماً من تلك الايّام دمى را ببيند كه اوصاف حيض را دارد و شرايط حيض را دارد. چون كه بعد عشرين يوماً هست، محكوم به عدم الحيض است. يا وجداناً حيض نيست، يا تعبداً. شارع نفى حيضيّت كرده است.
و امّا ادلهاى كه در مقام ذكر مىشود. دليل بر اين كه حامل حايض نمىشود كه مفيد عليه الرّحمه و ابن جنيد اختيار كرده بودند، آن كه در ما نحن فيه دليل مىشود بر اين قول، اين روايتى است كه در ما نحن فيه از سكونى نقل شده است.
در باب 30 از ابواب الحيض، روايت 12 است. و باسناد الشّيخ عن محمد ابن احمد ابن يحيى الاشعرى كه صاحب نوادر الحكمت است. سند شيخ هم به كتاب او صحيح است. محمد ابن احمد ابن يحيى نقل مىكند عن ابراهيم ابن هاشم كه پدر على ابن ابراهيم است كه محمد ابن احمد ابن يحيى روايات كثيرهاى دارد از پدر على ابن ابراهيم. اين هم او است. ابراهيم ابن هاشم عن النّوفلى عن السّكونى. اين حسين ابن يزيد نوفلى است كه از معاريف است و گفتيم رواياتش معتبر است. عن السّكونى توثيق دارد. ولكن عامّى است. عن جعفرٍ عن ابيه عن ابيه (ع) اگر يادتان بوده باشد و لانّ اين را مكرر يا غير مكرر عرض كرديم. سكونى عامى بود ولكن...بودن امام صادق سلام الله عليه به پدر بزرگوارش را و اجدادش را فقها و محدّثين بودند قبول داشت اينها را. بدان جهت در غالب روايات سكونى امام صادق (ع) سند ذكر مىكند به رسول الله يا به جدّش على ابن ابيطالب. اين هم از آن روايات است كه در غالب روايات سكونى اين سند ذكر شده است. سرّش اين است كه...امام صادق (ع) كه رسول الله در احكام شرع پيش اينها...است، اينها كذا هستند، اين جور عديدهاى نداشت. فقيه هستند و محدث اينها را قبول داشت. عن السّكونى عن جعفرٍ يعنى امام صادق سلام الله عليه عن ابيه (ع) انّه قال، قال النّبى (ص) ما كان الله...ما كان الله اليجعل حيضاً...حملٍ. نبود عادت خداوند كه قرار بدهد حيض را با حاملگى زن. يعنى اذا...الدم و هى حامل لا تدع الصّلاة. يعنى زن وقتى كه حامل بود دم ديد، لا...الصّلاة. دمش دم حيض نيست و صلاة را ترك نمىكند. الاّ ان تَرى على رأس الولد. اين استثنا، استثنا منقطع است در حقيقت كه دم نفاس باشد دم نفاس را. آن دم نفاس هم بعد الولادت است. اين جا على رأس الولد است. يعنى قبل از اين كه دم ببيند او دم نفاس حساب مىشود. اين هم خلاف است. اين جور نيست. بعد الولاده بايد بشود. دم...على ما سيعتى انشاء الله زنده مانديم كه درد زايمان كه مىخواهد بچّه را بياورد دمى كه قبل مىآورد او دم نفاس نيست. او دمى كه بعد از زايمان مىآيد دم نفاس حساب مىشود. آن دمى كه الاّ...رأس الولد اذا...وقتى كه
همان درد زايمان...گرفت و رأس الدّم دم ديد. ترك الصّلاة. او دم نفاس است. بايد ترك كند. اين مال سكونى است. و از اين روايت مباركه كه در ذيل هم دارد استشمام تقيه مىشود. اين حكم تقيهاى است. اذا...اكثر عامه همين جور ملتزم هستند كه زن حامله دم ببيند حيض نيست. امام (ع) هم همان فتواى عامّه را نقل كرده است كه...اقلاً ساير احكام را بيايد و ياد بگيرد. هست در رواياتش. چون كه عامّى است. چون كه در مقابل رواياتى داريم كه آن روايات صريح هستند كه حامل حيض مىشود. اين روايتش را خواهيم خواند. اين كه ما كان الله...حيضاً مع حبلٍ، اين محمول بر تقيه مىشود. در مقام معارضه خودش هم قرينه تقيه تويش هست كه در درد زايمان درد نفاس است. آن دمى كه درد زايمان مىگيرد، آن دم، دم نفاس است و حال آن كه نفاس نيست.
سؤال؟ عيب ندارد. چون كه عامّه از رسول الله اين جور نقل كردهاند، ايشان هم همين جور نقل مىكند از رسول الله كه اين جور نقل كردهاند. اين در باب تقيه ذكر شده است كه رواياتى كه عامّه دارند از رسول الله (ص) امام هم به حسب آن روايات فتوا مىدهد كه قال رسول الله به حسب نقل آنها. اين در باب تقيه معوّن است و اشكالى هم ندارد. آن جا دارد كه ما كان الله ليجعل حيضاً مع حبلٍ يعنى اذا....حامل لا تدع الصّلاة.
ممكن است بعضىها تمسّك بكنند به اين معنايى كه در روايت ديگرى كه روايت مقرن مىگويند او را. روايت مقرن روايت 13 است در اين باب. محمد ابن على ابن الحسين فى العلل عن ابيه عن محمد ابن اب القاسم كوفى اسدى است. اين هم نقل مىكند عن محمد ابن العلى الكوفى. اين محمد ابن على الكوفى ابو...است. كما اين كه صدوق قدس الله نفسه الشّريف در بعضى رواياتى كه از محمد على كوفى مىكند، خودش...كرده است كه ابو...در بعضىها تقييد كرده است. روى اين اساس محمد ابن على الكوفى ابو...است كه توثيق ندارد. يعنى محلّ اشكال است. عن عبد الله ابن عبد الرّحمان ابن عصم كه از ضعفا است. بدان جهت روايت اگر از ناحيه محمد ابن على هم تمام بشود، عبد الله ابن عبد الرّحمان ابن عصم يك نفر است. يادتان باشد. اين چند نفر نيست از...عبد الله ابن عبد الرّحمان ابن عصم يك نفر است و اين هم توثيق ندارد. تضعيف مفصّلى دارد. روايت اعتبارى ندارد. عن حيث ابن واقد عن مقرن عن ابى عبد الله (ع) قال سأل سلمان عليّاً (ع) امام صادق مىفرمايد كه سلمان سؤال كرد از على (ع)...ولد فى بطن امّه. ولد در رحم از چه چيز تغذيه مىشود؟ فقال علىٍ(ع) انّ الله تبارك و تعالى...عليه الحيض. خداوند متعال بر زن دم حيض را حبس مىكند و يجعلها رزقه فى بطن امّه. قرار مىدهد اين دم حيض را، رزق آن ولد در بطن رحم است. در بطن امّش در رحم اين روزىاش است. گفتهاند بر اين كه بما اين كه اين حيض حبس مىشود اين روايت دلالت دارد، محبوس يعنى بيرون نمىتواند بيايد ديگر. فلان كس را حبس كردهاند يعنى بيرون نمىتواند بيايد. اين هم كه محبوس است يعنى بيرون نمىتواند بيايد. بدان جهت حامل حايض نمىتواند بشود. ولكن اين روايتى كه هست، اين روايت جمع عرفى دارد كه هميشه بيرون نمىآيد. ربّما بيرون مىآيد.
كما اين كه در صحيحه ديگر اين معنا ذكر شده است. آن صحيحه، صحيحه 14 است. محمد ابن يعقوب عن على ابن ابراهيم عن ابيه عن ابن ابى عمير عن سليمان ابن خالد. قال قلت لابى عبد الله (ع) جعلت فداك الحبلا ربّما تمست حبلا ربّما خون مىبيند. تامس يعنى حايض. الحبلا ربّما تمست قال نعم عيبى ندارد. حايض مىشود و ذالك انّ الولد فى بطن امّه غذائه الدّم. ولد در بطن امّش غذاى او خون است و ربّما كثر بسا اوقات خون زياد مىشود. مادر قوى است. در اين صورت...از غذاى ولد بيشتر مىشود فاذا...وقتى كه خون بيشتر شد...خون را بيرون مىاندازد. فاذا...حرمت عليه الصّلاة. وقتى كه...خون را در خارج با آن شرايطش كه تا سه روز استمرار داشته باشد و آن استمرارى كه در فضاى فرج است خواهيم گفت، آن وقت صلاة را ترك مىكند. اگر آن روايت هم صحيح بود من حيث السّند بيان مراد..مىكند كه حبس مثل حبسهاى حكومتى نيست. اين حبس معنايش اين است كه او را برگردانده است خداوند متعال غذاى ولد قرار داده است. به مقدار الحاجت اگر زياد آمد باز مىآيد بيرون. بدان جهت در ما نحن فيه معلوم شد آن تفصيلى كه شيخ در خلاف ذكر فرموده است...الحمل لا تحيض ولكن غير...حيض مىشود. لعلّ اين در روايات اين تفصيل نيست. شيخ قدس الله نفسه الشّريف شايد اين تفصيل را از اين روايات رزق ولد استفاده كرده است. چون كه حمل اگر غير...بشود او چه قدر خون مىخورد. اگر حمل غير...است، هنوز چيزى ظاهر نيست او چه قدر غذا مىخورد. بدان جهت چون كه او كم احتياج به غذا دارد، به تغذيه خون مىآيد. حيض مىشود. و امّا وقتى كه...شد خصوصاً در شكم اين ور و آن ور حركت مىكند آن احتياج به غذاى زياد دارد. آن وقت...زياد نمىآيد. اين هم...به غير است. اين را نمىشود از اين روايات استفاده كرد. ممكن است آن وقت هم خون خيلى بشود. ممكن است در آن وقت خون كم باشد كه بيرون نيايد در وقتى كه...نيست. بدان جهت در ما نحن فيه آن تفصيل چون كه سندى ندارد از روايات و آنى كه محتمل است همان روايات رزق الولد است، معلوم مىشود كه اين روايات رزق الولد كه عمدهاش همين صحيحه..است كه خدمت شما عرض كردم دليل بر آن تفصيل نمىشود. پس روايتى كه بگويد اين نمىتواند حيض بشود مختص است به روايت سكونى، به معتبره سكونى. ولكن علاوه بر اين كه روايت سكونى من حيث قرينه داخليه خودش چيزى دارد كه استشمام تقيه مىشود.
علاوه بر اين در مقابل روايات ديگرى است. آن روايات ديگر يكى صحيحه عبد الله ابن سنان است كه روايت اولى است در باب 30. محمد ابن يعقوب عن عدّة من اصحابنا عن احمد ابن محمد و ابى داوود جميعاً ابى داوود از اجلاّ است. با احمد ابن داوود هر دو تا نقل مىكنند عن الحسين ابن سعيد عن نذر ابن سويد و فضالة ابن ايّوب عن عبد الله ابن سنان جليلٌ عن جليل عن ابى عبد الله (ع). قال انّه سئل عن الحبلى تَرى الدّم. حبلى خون مىبيند. حامله. اتترك الصّلاة. صلاة را ترك مىكند. فقال نعم. انّ الحبلى ربّما...بالدّم. زن حامله ربّما خون حيض را بيرون مىزند. يعنى همان زيادهاى از غذاى ولد ربّما كه اگر بيرون زد با آن شرايط، حكم مىشود بانّه حيضٌ.
صحيحه عبد الرّحمان ابن الحجّاج كه روايت 2 است در اين باب و عن محمد ابن يحيى عن محمد ابن الحسين اب الخطّاب است. عن محمد ابن اسماعيل، محمد ابن اسماعيل ابن بزى است. سند ديگرى است. عن محمد ابن يحيى عن محمد ابن الحسين اين يك سند، و عن محمد ابن اسماعيل عن الفضل ابن شازان اين سند دومى جميعاً عن سفوّان ابن يحيى عن عبد الرّحمان ابن الحجّاج قال سألت ابا الحسن (ع) عن الحبلا تَرى الدّم و هى حامل كما كان التَّرى قبل ذالك فى كلّ شهرٍ. در هر شهرى چه جور خون مىديد الان هم همين جور خون مىبيند. هل تترك الصّلاة. صلاة را ترك مىكند. مثل هميشه خون مىبيند. قال تترك الصّلاة اذا قام. صلاة را ترك مىكند وقتى كه استمرار پيدا كرد. يعنى استمرارى كه در حيض معتبر است. يعنى همان سه روز است. اين...را حفظ بكنيد. اين يكى از رواياتى است كه دلالت مىكند اگر آن...استمرار معتبر را نداشته باشد، ولو در ايّام عادتش ببيند زن حامله دوام و استمرار نداشته باشد آن استمرارى كه معتبر در حيض است، و لا يكون حيضاً.
باز دلالت مىكند بر اين معنا در روايت 5 كه صحيحه ابى مقرا است. اب المقرا حميد ابن مثنّى اب المقرا كه از اجلّا است. محمد ابن الحسن باسناده عن الحسين ابن سعيد عن فضاله عن اب المقرا كه عبارت از حميد ابن مثنّى است. قال سألت ابا عبد الله (ع) عن الحبلى قد ابان حملها. حبلا حملش هم معلوم است ديگر. شكم آمده بالا. تَرى كما التَّرى الحايض من الدّم. حايض چه جور خون مىبيند اين هم همين جور خون مىبيند. قال تلك الحراقه. او ريختن خون است در خارج كه همان خونى است كه از غذا زايد شده است. ان كان دماً كثيراً...اگر دم كثير بوده باشد نماز نمىخواند و ان كان قليلاً فالتغتسل انّ كلّ صلاتينى. اگر قليل بوده باشد استحاضه است. براى دو نماز يك غسل مىكند. اين كثير به معنا استمرار است. يعنى دماً كثيراً يعنى دمى باشد كه كثرت دارد به حسب الايّام. يعنى ايّامى كه در حيض معتبر است كثرت دارد. چرا؟ مثل آن دانهاى كه معنا كرديم. نه كثرت معنايش اين است كه خونش زياد بيايد. اين نيست. به قرينه ذيلش كه و ان كان قليلاً فالتغتسل انّ كلّ صلاةٍ. غسل براى كلّ صلاةٍ مال آن مستحاضهاى است كه خون استحاضهاش كثيره بشود. يعنى خون به حسب...زياد است كه زده پارچهها را هم آمده بيرون. او غسل مىكند لكلّ صلاةٍ چون كه آن كثرت به حسب كم يعنى كمّ خون او مراد در ما نحن فيه نيست، اين كثرت به حسب كمّ ايّام خون است مراد در اين روايت. يعنى اگر خون به حسب الايّام كثير يعنى استمرار داشته باشد آن استمرارى كه معتبر در حيض است، فلا تصلّى. ديگر نماز نمىخواند. و امّا وقتى كه اين جور شد كه، كم شد به حسب الايّام در آن يوم و يومين مستحاضه است و احكام استحاضه را عمل مىكند.
يكى از رواياتى كه استدلال شده بود بر اين كه حامل خون حيض نمىبيند معلوم شد كه يكى از اين روايات مال خود اين حميد ابن مثنّى است كه الان روايتش را خواندم. كه ايشان يك روايت ديگر هم دارد. از آن روايت ديگرش گفتهاند استفاده مىشود كه حامله حايض نمىشود. آن روايت ديگر حالش معلوم شد. محمد ابن الحسن باسناده عن احمد ابن محمد عن على ابن الحكم عن حميد ابن المثنّى همان اب المقرا است حميد ابن مثنّى. صحيحه است روايت. قال سألت ابا الحسن الاول (ع) كه موسى ابن جعفر سلام الله عليه را پرسيدند عن الحبل تَرى...خون را يك دفعه مىاندازد بيرون يا دو دفعه مىاندازد بيرون فى الايّام در عرض چند روز يا در عرض ماه يا در عرض دو ماه يك دفعه. فقال تلك الحراقه ليس...هذه عن الصّلاة. اين حراقه است، ريختن است. امساك عن الصّلاة نمىكند. بايد صلاتش را بخواند. معلوم شد كه اين حراقهاى را مىگويد كه كثير نباشد. چون كه خود اين حميد ابن مثنّى نقل كرد تلك الحراقه ان كان دماً كثيراً فلا تصلّى. نماز نخواند. اين كه مىگويد حراقه، اين مقيّد مىشود به آن صورتى كه دليل بوده باشد يعنى به حسب الايّام كثرتى نداشته باشد. بدان جهت اين روايت جمع عرفى دارد با آن روايتى كه راوى خودش هم هست. بدان جهت اين از روايات معارضه حساب نمىشود. حمل مىشود به آن جايى كه يك خون آمد و قطع شد. يا دو دفعه خون آمد و قطع شد كه به حسب ايّام مستمر نشد. اين فايدهاى ندارد و حيض نمىشود. كه بايد استمرار داشته باشد. پس بدان جهت رواياتى كه دلالت مىكند بر اين كه حبلى حايض مىشود علاوه بر اين روايات، روايات ديگرى هم هست كه آن روايات ديگر هم دلالت مىكند بر اين كه حايض مىشود مثل صحيحه محمد ابن مسلم، روايت 7 است در اين باب و باسناد الشّيخ عن احمد ابن محمد عن على ابن الحكم عن العلاء القلا. همان علاء ابن رضين است عن محمد ابن مسلم. به علاة ابن رضين علاء القلا هم مىگويند. اين نقل مىكند از محمد ابن مسلم علاء را به قاعده كلّيه. هميشه در روايات ديد علاء عن محمد ابن مسلم، اين همان علاء ابن رضين است. علاء القلا است. بدان جهت آن روايت معتبر است. علاء ابن رضين از اجلاّ است. محمد ابن مسلم كه جلالتش واضح است عن احدهما (ع). قال سألته عن الحبلى تَرى الدّم. حبلى دم را مىبيند. كما كانت تَرى ايّام حيضها مستقيماً فى كلّ شهرٍ. قال تمسك عن الصّلاة كما كان تسمح فى حيضها. فرض كرده است در ايّام حمل مثل همان حيضى را كه قبل الحمل مىديد مىبيند. امام (ع) فرمود كما كانت تسمح فى حيضها ترك مىكند. فاذا طهرت صلّت. وقتى كه پاك شد نماز مىخواند. اين روايات كلّها دلالت مىكنند كه اين جور نيست كه ممكن نشود زن حامله حايض بشود. زن حامله هم اگر دم ديد و آن دم شرايط الحيض را داشت و...داشت، حكم مىشود بانّه حيضٌ. حيض است. بدان جهت اين معنا كه زن حامله حايض نمىشود، نمىشود به او ملتزم شد، و آن روايت سكونى هم ذكرنا...معارضه با اين روايات كثيره خودش هم قرينه داخليه دارد. آن وقت مىماند تفصير آخر.
تفصير آخر اين است كه يك وقت حامله ذات عادتٍ نيست. اصلاً ذات عادت نبود. قبل از حمل هم پريشان بود حالش. مختلف بود خون ديدنش. لم تستقرّ عليها عادتٌ. يا اين كه نه، شب عروسى بود. با همان دخول حامله شد و قبلاً هم آن حيضهايش آن قدر نبود كه دو شهر متتابع يكسان بشود، نبود. اين زن حامله كه عادت ندارد او حكمش همين است كه خوانديم در روايت كه اگر دم شرايط حيض را داشته باشد محكوم به حيض است. و اوصاف حيض را كه خواهيم گفت داشته باشد با شرايط محكوم به حيض است.
و امّا ذات العاده. آن زنى كه عادت مستقرّهاى داشت قبل از حيض. در عروه مىفرمايد اين زن اگر از ايّام عادتش بگذرد كه در ايّام عادتش هم خون نديده است. حامله است. بيست روز بعد از ايّام عادتش اگر خون ببيند ولو اوصاف و شرايط حيض را داشته باشد اين حيض نيست. و امّا اگر در ايّام عادتش ببيند يا يك روز، دو روز قبل از عادتش ببيند شرايط حيض را داشته باشد كه سه روز مستمر بشود، حكم مىشود به انّه حيضٌ. و در ايّام عادت هم...لازم نيست. در يكى دو روز انشاء الله خواهيم گفت...آن حيض نيست. دليل اين تفصير چيست؟ اين صحيحه حسين ابن...است كه خدمت شما مىخوانم. ببينيد اين صحيحه چه دارد.
و عنه در ما نحن فيه كلينى نقل مىكند عن محمد ابن يحيى عنه يعنى عن محمد ابن يحيى عن احمد ابن محمد عن الحسن ابن محبوب عن الحسين ابن نعيم...حسين ابن نعيم...هم از ثقات است و روايت من حيث السّند صحيحه است. قال قلت لابى عبد الله (ع) انّ امّ ولدى تَرى الدّم من يك مملوكهاى داشتم كه وطى كردم او را امّ ولد شد. از او ولد دارم. انّ امّ ولدى تَرى الدّم و هى الحامل. اين خون مىبيند در حالى كه حامله است. خون مىبيند. كيف تصنع لصّلاة؟ به صلاة چه كار بكند؟ چون كه عامّه هم اين جور مىگفتند كه اين حيض نيست. قال، قال لى امّ ولد تو با غير امّ ولد و زنهاى ديگر فرقى ندارد. فقال لى اذا...الحامل الدّم وقتى كه حامل دم را ديد بعد ما يمضى عشرون يوماً بعد از اين كه بيست روز بگذرد من الوقت الّذى كانت تَرى فيه الدّم. بيست روز بگذرد از آن وقتى كه در آن وقت خون مىديد. من الشّهر الّذى كانت تقعد فيه. آن وقتى كه حامله نبود قعود پيدا مىكرد يعنى خون مىديد، از آن وقت اگر عشرون يوماً بگذرد فانّ ذالك ليس من الرّحم. اين خون از رحم نيست و لا من التّمس. از حيض هم نيست. اين خون از او نيست. فالتتوضء و تحت...و تصلّى احكام استحاضه را بار كند. از رحم نيست يعنى از مجراى عروقى كه در رحم دم حيض مىآيد از آن عروق نيست. چون كه عروق استحاضه غير از عروق حيض است. از رحم نيست يعنى از آن عروق نيست. بدان جهت مىفرمايد بر اين كه ليس من الرّحم و لا من التّمس فالتتوضء و تحت...و تصلّى. و اذا رأت الحامل الدّم قبل الوقت الّذى كان تَرى فيه الدّم بقليلٍ آن قليل را تفصير خواهيم كرد كه در ساير روايات يوم و يومين است. اگر قبل از آن عادت ببيند به قليلٍ او فى الوقت من ذالك الشّهر يا در ايّام عادت ببيند، فانّه من الحيض او حيض است. فالتمسك عن الصّلاة عدد ايّام انّ فيه كان تقعد فى حيضها و ان...فهو و التغتسل و تصلّى. والاّ حديث دنباله دارد كه مستحاضه است و بايد به احكام استحاضه عمل كند بعد از ايّام عادتش. اين صحيحه مباركه را صاحب مدارك قدس الله نفسه الشّريف فرموده است دلالتش صريح است در اين معنا. ايشان صراحت ادّعا فرموده است. فرمودهاند اين صحيحه صريح است در اين كه...بعد از ايّام عادتش يعنى شروع ايّام عادتش كه اول ايّام عادتش مىشود از آن اوّل ايّام عادت بيست روز بگذرد ولو در آنها هم خون نديده است، فرض اين است. خونى ببيند به اوصاف الحيض هم باشد به شرايط حيض هم باشد، نه...در اين صورت استحاضه است و بايد نمازش را بخواند. اين روايت صريح بر اين معنا است. جماعتى خواستهاند اين جور بگويند كه اين صراحتى ندارد. اين خون را كه بعد از عشرين يوماً ببيند اين مطلق است. خون را دائماً ديده است كه...و اذا دام باشد، محقق همدانى قدس الله نفسه الشّريف مىفرمايد بر اين كه اين ذيل حمل مىشود به آن جايى كه خون دوام نداشته باشد. استمرار نداشته باشد. آن جا است كه حيض نيست آن خون. ولو به اوصاف حيض هم بوده باشد چون كه دوام نداشته است حيض نيست. چرا يا محقق همدانى؟ فرموده است بر اين كه آن دو تا روايتى كه در ما نحن فيه هست، آن دو تا روايت اين جور است. آن دو تا روايت يكى صحيحه عبد الرّحمان ابن حجّاج بود كه عن الحبلى تَرى الدّم و هى حامل كه خوانديم روايت 2 بود. كما كانت تَرى قبل ذالك من كلّ شهرٍ هل تترك الصّلاة؟ قال تترك الصّلاة اذا داماً. وقتى كه دائمى شد صلاة را بايد ترك كند. ذوالعاده باشد يا نباشد، عشرين باشد يا نباشد.
و هكذا در آن روايت ديگرى كه خدمت شما عرض مىكنم، در آن روايت اين جور فرموده است كه مرسله محمد ابن مسلم است. روايت 16 است. در آن جا دارد بر اين كه محمد ابن يعقوب عن على ابن ابراهيم عن ابيه عن بعض رجاله عن محمد ابن مسلم عن احدهما (ع) سألته عن الحبلى قد تبان امرها تَرى ما تَرى الحايض من الدّم. قال تلك الحراقة من الدّم ان كانت دماً احمر كثيراً فلا تصلّى. احمر بشود كثير يعنى به حسب ايّام كثير بوده باشد فلا تصلّى. و ان كان قليلاً يعنى به حسب ايّام...الاّ الوضو. اين روايات دلالت مىكند وقتى كه استمرار داشته باشد اين جور است. عرض مىكنيم درست نيست اين تفصير. چرا؟ براى اين كه امام (ع) در روايت حسين ابن نعيم...براى ذوالعاده فرموده است. ذوالعاده اگر بعد از عشرين يوماً ديد حيض نيست. اين روايت مطلق است. حبلا ذوالعاده باشد يا نباشد. اين مطلق است. ذوالعاده باشد يا نباشد. در ايّام عادتش ببيند يا قبل ببيند يا بعد ببيند. اينها مطلق است اين روايات. او در خصوص ذوالعاده وارد هستند. اگر كسى گفت نسبت عموم و خصوص من وجه است. چرا؟ براى اين كه آن روايت حسين ابن نعيم...ولو از ناحيه ذوالعاده بودن مختص است، ولكن از ناحيه اين كه ذوالعاده است و دم را بعد از عشرين يوماً ديده است اخص است. ولكن دم اوصاف دارد يا ندارد، از اين حيث مطلق است. كه دمى كه بعد از عشرين ديده است اوصاف را دارد يا...دارد مطلق است. اين روايات عكس است. اين روايات از حيث اين كه زن ذوالعاده باشد بعد عشرين يوماً من عادتها باشد، از اين حيث اينها مطلق هستند. ولكن از حيث دم اخص هستند كه دم، دم احمر بوده باشد و اوصاف حيض را داشته باشد. بدان جهت در آن دمى كه ذوالعاده مىبيند بعد از عشرين يوماً ولكن آن دم مع الاوصاف است اطلاق صحيحه نعيم...نص نيست كه صاحب مدارك مىگفت. ظهور است. ظهور هم اطلاقى است. چون كه حيض نيست...يا احمر. مطلق است. ممكن است حمل كنيم به آن صورتى كه...باشد. بدان جهت در ما نحن فيه اين روايت دلالت مىكند اگر آن دم بعد از عشرين يوماً اوصاف داشت حيض است. نعيم...صحيحهاش مىگويد نه اوصاف هم داشته باشد حيض نيست. اينها وقتى كه معارضه كردند ممكن است كسى بگويد كه اينها تساقط مىكند.
ولكن اگر كسى اين توهّم را بكند كه معارضه بالعموم و الخصوص من وجه است، اينها تعارض مىكند درست نيست. چرا؟ چون اگر بخواهيد صحيحه نعيم...مقدم نكنيم، تقييد عشرين يوماً لغو مىشود. يعنى حمل كنيم صحيحه حسين ابن نعيم...را به آن جايى كه دم...است. اين روايت را مقدم بكنيم. آن وقت عشرين يوماً لغو مىشود. چرا؟ چون كه قبل از عشرين يوماً هم اگر...ببيند حيض نيست. در عدم حيضيّت...عشرين يوماً مدخليت ندارد. اصلاً ايّام عادت دو روز بود گذشته بود...را ديد. سه روز گذشته بود...را ديد. ليس بحيضٍ. اين كه امام (ع) مىگويد بعد از بيست روز حيض نيست اگر بخواهيم مطلقات اين روايات را كه دم كثير احمر باشد حيض است، اين اطلاق اينها را مقدم بكنيم بر اطلاق صحيحه نعيم...اين لازمهاش عبارت از اين است كه قيد عشرين يوماً در صحيحه حسين ابن نعيم...لغو بشود. عشرين يوماً ديگر معنا ندارد تقييدش. چون كه القاء تقييد لازم مىآيد، او قرينه است كه او مقدم است. او مقدم است و اين...تقييد مىكند. مضافاً بر اين كه موضوع صحيحه نعيم...حامل ذوالعاده است. تفصيل در زن ذوالعاده است. اين روايت مطلق مرئه را مىگويد. الاّ ذوالعاده. فانّها اذا رأت الدّم بعد از عشرين يوماً من ايّامها لا تكون ذالك الدّم حيضاً كان بصفات الحيض و شرايطه او لم يكن. بدان جهت اين معنا اين جور مىشود. چون كه اين كه حمل مىشود به فقد الشّرايط كه ايشان فرموده است درست نيست، از اين جا معلوم مىشود كه جماعتى كه اين را حمل كردهاند به آن جايى كه فقد صفات را داشته باشد نه فقد شرايط را. محقق همدانى حمل كرده است به فقد شرايط. يعنى كثرت نداشته باشد. دوام نداشته باشد به حسب الايّام. جماعتى حمل كردهاند به آن جايى كه اوصاف نداشته باشد...باشد. آن هم درست نيست. چون كه هر كدام از اين حملها را اختيار بكنيم، قيد عشرين يوماً لغو مىشود. قيد عشرين يوماً در صحيحه نعيم...لغو مىشود. چون كه...باشد، عشرين باشد يا نباشد. فاقد شرط باشد، فاقد دوام عشرين يوماً باشد يا نباشد. بعد از چند روز از ايّام عادتش يك خونى ديد آن خون دو روز بود. حيض نيست كه. ولو اوصاف حيض را داشته باشد. چون كه حمل بر فقد الاوصاف و حمل بر فقد الشّرايط ممكن نيست، و قيد عشرين يوماً لغو مىشود، جماعتى چيز ديگرى گفتهاند. گفتهاند اين قدر روايتى كه مىگفت حامل حيض مىشود داد مىزد كه نه ربّما...ترك فى الصّلاة همه اين مطلقات را رفعيت كنيم با يك روايت؟ با يك روايت حسين ابن نعيم...؟ برويم به آن يك روايت تمامى اين مطلقات را تقييد كنيم؟ نمىشود با يك روايت. اين را مرحوم همدانى هم دارد. اين تقديم مقيّد بر خطاب مطلق است. از قبيل تقديم اظهر بر ظاهر است. وقتى كه مطلقات قوى شدند يكى ديگرى را...كرد مقيّد يك خطاب شد، اين نمىتواند آنها را تقييد كند. بدان جهت فرموده است حمل مىشود به آن جايى كه دوام نداشته باشد. كثرت نداشته باشد. استمرار نداشته باشد. اين حرف هم حرف درستى نيست. چون كه ذكرنا فى الاصول تقديم خطاب و مقيد بر خطاب مطلق از قبيل تقديم قرينه بر ذوالقرينه است. خطاب مقيد به حسب فهم عرفى قرينه بر مراد از مطلق قرار مىدهد. مطلق فرقى نمىكند. دو تا باشد، سه تا باشد، پنج تا باشد. وقتى كه يك تفصير آمد در آخر قانون، خطابات قانونيه، وقتى كه چند تا مطلقى آمد در ذيل يك...آمد و همهاش را تقييد كرد عيبى ندارد. نمىگويند اظهر...قرينه است اين تبصره...بر مطلقات. بدان جهت در ما نحن فيه التزام به اين معنا كه زن اگر ذات العاده بشود بعد از ايّام عادتش عشرين يوماً خون ببيند به صفات الحيض و شرايط الحيض اين حيض نيست اين قول قوى است. مقتضاى ادلّه است. ولكن مع ذالك آن احتياطى كه در عروه فرموده است، لا يترك. و الحمد الله ربّ العالمين.
|