جلسه 708
* متن
*
بسم الله الرحمن الرحيم.
موضوع درس: خارج فقه بحث طهارت.
شماره نوار:708 ب
نام استاد: آيت الله تبريزى.
تاريخ:1371
توسط دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم واحد صوت.
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم. بسم الله الرحمن الرحيم.
صاحب العروه مىفرمايد اگر زن از او بلل مشتبه خارج بشود يا شخص مريض بوده باشد از او بلل مشتبه خارج بشود اگر در خروج شهوت بشود و فطور حاصل بشود براى مريض يا بر مرئه، اين كفايت مىكند كه حكم كنيم آن بللى كه خارج است محكوم به منى است و شخص جنب مىشود. اين فرمايش را ايشان اين جور مىفرمايد. دليل اين مطلب چيست؟ امّا دليلش در مريض شما صحيحه على ابن جعفر را ديديد و در آن صحيحه على ابن جعفر امام (ع) سه وصف ذكر كرد بر آن منى. فرمود آنى كه از مكلّف خارج مىشود مع شهوتٍ خروج پيدا كند بشهوتٍ خروج پيدا كند و سست بشود آن شخص و فطر و دفع آن بلل را بپراند، آن يجب عليه الغسل. بايد غسل كند. در ذيلش فرمود كه اگر شهوتى نيست، و فطرتى نيست، او منى نيست. لا يجب عليه الغسل. اگر شهوتى نيست و فطرتى نيست، براى او غسل كردن واجب نيست. فرمودهاند وقتى كه شهوت نشد، فطرت نشد، دفع هم نمىشود. ديگر او را نفرموده است. چون كه فطرت و شهوت كه نشد دفع هم نمىشود. اين مقتضاى اين روايت اين است كه در حكم بكون البلل خارج منياً اين سه وصف بايد در او بوده باشد در موارد اشتباه. اين سه وصف باشد و طريق است اينها بكونه منياً.
غايت الامر صحيحهاى كه ديروز خوانديم صحيحه عبد الله ابن يعفور مريض را استثنا فرمود امام (ع). فرمود آن شخص صحيح است كه اگر بللى كه از او خارج مىشود دفع نداشته باشد، نپراند او منى نيست. و امّا در شخص مريض اين پراندن منى معتبر نيست و اگر از او بللى خارج بشود كه دفع نداشته باشد نه باز آن منى است. حكم منى را دارد و جنب است. بايد غسل كند. قلت الرّجل يرى فى المنى و يجد الشّهوه و يستيقض و ينظر فلا يجد شيئاً ثمّ...بعد آن وقت فيخرج. قال ان كان مريضاً در اين صورت فاليغتسل و ان لم يكن مريضاً فلا شىء عليه. قلت فما الفرق؟ قال لان الرّجل اذا كان صحيحاً جاء الماء بدفعةٍ قضيه و ان كان مريضاً لم يجع...همان سست مىآيد. در صحيحه زراره هم كه روايت 5 است در همين باب 8 از ابواب الجنابه محمد ابن يعقوب عن على ابن ابراهيم عن ابيه عن حماد ابن عيسى عن حريض عن زراره. چه قدر رواياتى دارد كلينى به اين سند در كافى. رواياتى است زياد. از اين حريض عن زراره. قال اذا كنت مريضاً فاصابتك شهوتٌ در اين صورت فانّه ربّما يكون هو الدافغ . آن بللى كه خارج مىشود ربّما منى مىشود. در اين صورت بايد لاكنّه...ضعيفاً ليست له قوّه لمكان مرضك. چون كه مريض هستى. در اين صورت لمكان مرضك يجيع ساعت بعد ساعت قليلاً قليله. در اين صورت فاغتسل غسل بكن. ربّما يكون منياً معنايش اين است كه بعضى اوقات اين جور مىشود. اين طريق مىشود. طريق وقتى كه انسان مريض شد شهوت داشت ولكن منى ولو ضعيفاً آمده است اين خود شهوت داشتن با فطور او بلا فطور كما سنذكر طريق است كه اين منى است...بلل مشتبه. اين روايت عصرهما فى الباب است كه در اين صفات طريقيت اعتبار شده است. طريقيت تعبدى. اين عصرهما فى الباب است. چون كه امام(ع) مىفرمايد فانّه ربّما يكون هو الدافغ . بدان جهت در ما نحن فيه اگر مريض بودى بايد غسل بكنى.
پس صحيحه على ابن جعفر مىگفت در حكم كردن به منى سه امر مىخواهد. همان دفع است و فطور است و شهوت.
اين صحيحه زراره و صحيحه عبد الله ابن يعفور انّ المريض كه در مريض دفع معتبر نيست. بدان جهت نتيجه اين مىشود كه اگر در مريض فطورى شد و شهوتى به شهوت خارج شد ولو دفع ندارد، او محكوم است بر اين كه منى است و شخص محكوم است به جنابه. اين دليل آن است كه صاحب عروه مىفرمايد. در زن معلوم است بر اين كه دفع نيست. او ديگر صحبت مرض و صحّت نمىخواهد. هر چه قدر هم چاق و چلّه باشد در منى او دفعى نيست. چون كه دفعى نيست آن دو تاى ديگر مىماند كه اگر عن شهوتٍ خارج بشود انزال من شهوتٍ بشود و فطورى بشود حكم مىشود به جنابت. اين دليل فتواى صاحب عروه است. و آن كسانى كه سلكوا مسلك صاحب العروه را. ولكن ديروز عرض كرديم كه اساس اين حرف شرطيه اولى در صحيحه على ابن جعفر است و بيان كرديم كه جاى مناقشه است كه در آن صحيحه شرطيه اولى اصل بوده باشد. شايد مناقشه بشود كما اين كه بيان كرديم كه اصل شرطيه ثانيه است شايد. چون كه فا ندارد شرطيه ثانيه. شايد شرطيه ثانيه اصل است. امام(ع) مىفرمايد در شرطيه ثانيه اگر منى بوده باشد كه در او شهوتى نيست، و فطورى نيست، نه شهوت است، نه فطور است، او در ما نحن فيه منى حساب نمىشود در شرطيه ثانيه. مفهومش اين مىشود كه اگر شهوت شد و فطور شد، منى مىشود. بدان جهت در ما نحن فيه مفهوم او مىشود. آن وقت مىگفتيم كه چون كه دفع ذكر شده است در شرطيه اولى اين شاهد بر اين است كه اصل شرطيه اولى است. در شرطيه ثانيه دفع شرط نشده است...شرطيه اولى كه اگر مفهوم است او فرعه چرا ذكر شده است؟ در اصل كه ذكر نشده است. بدان جهت در ما نحن فيه اين صحيحه سليمان و زراره هم دلالت كردند كه دفع معتبر است در شخص صحيح. بايد دفع هم باشد. ولكن در ما نحن فيه اين اشكال باقى ماند كه اگر دفعى بشود، فطورى بشود و شهوتى بشود، او طريق تكوينى است. آن طريق، طريق تعبّدى نيست. عدمشان طريق تعبّدى است بر عدم المنى. بود آنها طريق تعبدى نيست. اگر انسان انزالى بكند كه دفعى دارد چه جور خودش هم من شهوتٍ خارج مىشود، خودش هم فطور افتاده كنار بعد از او، اين يقيناً است ديگر. اين جاى شك نيست كه. اين طريق تعبدى نيست. نبود اينها طريق تعبدى است كه ممكن است اينها نباشد ولكن منى بوده باشد كما اين كه مثالش را هم گفتيم. بدان جهت در ما نحن فيه كه هست طريق تعبدى قضيه شرطيه كانّ مفهوم ندارد. چون كه مىگويد اگر اينها هست منى است. چون كه تكويناً هست. در قضيه شرطيه اولى تعبّدى نيست كه در حكم به بلل مشتبه به منى بودن سه امر بايد شارع اعتبار كرده است. نه...اوصاف اعتبارى نيست. آنها اوصاف تكوينى شىء است كه اگر موجود شد تكويناً منى است. انّما الكلام در تخلّف آن اوصاف است كه آن اوصاف ممكن است متخلّف بشود ولكن شىء منى بشود. چون كه اوصاف عادى است. تعبّد در ناحيه نبود آن اوصاف است. وقتى كه در تعبّد در ناحيه اوصاف شد صحيحه عبد الله ابن ابى يعفور مىگويد اگر شخص، شخص صحيحى شد بلل از شهوتٍ خارج شد و دفع داشت، او منى است. و امّا اگر دفعى نداشت حكم به منى بودن نمىشود. يعنى در صورتى كه شخص صحيحى بشود، آن جا شهوت نباشد دفع نباشد منى نيست. امّا صحبت فطور نشده است در آن صحيحه. در صحيحه صحبت از فطور نبود. نه در حكم به منى و نه در حكم به عدم منى. فرمود شهوت بشود، دفع بشود، در شخص صحيح منى است. دفع نباشد غسل نكند. و امّا در شخص مريض اگر شهوت شد دفع هم نشد بايد غسل بكند. مقتضايش اين است كه صحبت فطور نيست. فطور را شارع اخذ نكرده است. بدان جهت فطور باشد يا نباشد على حدّ سوا است. در صحيحه زراره هم اين جور فرمود بر اين كه اگر مريض بودى فاصابتك شهوتٌ فانّه ربّما يكون دافغ . نفرمود كه ببين فطور مىآيد يا نمىآيد. فرمود ربّما دافغ مىشود. يعنى اگر مريض شدى با همان خروج به شهوت بايد غسل بكنى. صحيح بودى نه اين جور نيست. بايد دفع داشته باشد. بدان جهت بعضىها فتوا دادهاند كه در مريض يكفى الشّهوه. شهوت كافى است. احتياجى به ملاحظه فطور و عدم فطور نيست. چون كه آن كه طريق تعبّدى را بيان مىكند كه اين دو تا روايات قطعاً طريق تعبّدى را بيان مىكنند فانّه ربّما يكون طريق تعبّدى است، در طريق تعبّدى اين است كه اگر شهوت شد و هكذا دفع شد در صحيح همين جور است. دفع نشد نه. مريض باشد باز منى است. بايد غسل بكند. بدان جهت در ما نحن فيه فتوا دادند بر اين كه يكفى خروج الشّهوه در زن هم همين جور است. در روايات زن دوباره بحث خواهيم كرد. آنها بماند. دوباره بيان مىكنيم. در مريض گفتند يكفى الشّهوه. لزومى ندارد ملاحظه فطور و عدم فطور بشود. و توى ذهن مىرسد كه مقتضاى ادلّه هم همين است. چون كه صحيحه آن اشكال را دارد.
سؤال؟ در مريض هم مورد تعبّد است ربّما يكون دافغاً دفع ندارد بايد غسل كند با شهوت تنها. تعبّد مىكند. ربّما بللى از انسان خارج مىشود در حال شهوت ولكن آن شهوتى كه هست آن بلل كه خارج مىشود در خروج آن بلل شهوت نيست. مذى همين جور است. مذى ولو در حال شهوت خارج مىشود، ولكن در خروج او شهوتى نيست. در خروجش موجب لذّت بشود نيست. امّا به خلاف المنى اين را مىدانيد كه خروج او خودش موجب لذّت است. اين كه در روايات شهوت را علامت قرار دادهاند يعنى انزال، انزالى بشود كه شهوت دارد. شهوت آور است. نه در حال شهوت از انسان بللى خارج شد دفع هم نداشته باشد مريض بشود او مىشود. نه. خروجش خروج التذاذى بشود. خروج اگر من شهوتٍ شد آن وقت دفع هم ندارد. چون كه مريض است سستى هم نياورده است. خودش سست است ديگر. بر مريض چه سستى بياورد. خودش از اول سست است. بدان جهت حكم مىشود بر اين كه اين جنب است و بايد غسل بكند. حكم هم تعبدى است. ممكن است در واقع منى نباشد. خروج وقتى كه خروج شهوتى شد، در آن صورت حكم مىشود كه او منى است و امّا المرئه در مرئه وطى اين كه يكفى در مرئه شهوت و فطور را گفتيم. ولكن جماعتى از فقها فرمودهاند در مرئه طريق تعبّدى نيست. در مرئه يك طريق تعبدى داشته باشيم نيست. اگر مرئه فهميد، علم پيدا كرد كه ماء خارج من فرجش منى است، فعليه الغسل. كه دخول نشده است فرض كلام در آن جا. و امّا اگر نفهميد...بالوضو. چون كه اصل اين است كه منى خارج نشده است. صفاتى را شارع در زن اعتبار بكند طريقاً اين اينجور نيست. چرا؟ فرمودهاند اين رواياتى كه وارد شده است درباره احتلام المرئه و جنابت المرئة بالانزال اين روايات در مقام اين هستند كه زن هم مثل مرد محتلم مىشود. زن هم مثل مرد بالانزال منى مىكند كه اگر انزال منى كرد غسل دارد. اين روايات در مقام بيان اين توهّم است كه در زن انزال منى نمىشود. اگر دخول به زن شد آن دخول كه شد او جنب مىشود. بايد غسل كند. و امّا اگر دخولى نشد هر چه بلا به سرش بيايد غسل ندارد. كما اين كه عدّه كثيرى از زنها بلكه اكثرشان همين توهّم را دارند. اين روايات در مقام بيان اين است كه امام (ع) مىفرمايد اين جور نيست. اين اشتباه است. زن اگر خواب ديد انزال به شهوتٍ كرد او مثل مرد است كه انزال بشهوتٍ مىكند. يعنى او محكوم است به واسطه اين انزال شهوت يعنى انزال منى جنب هم مىشود.
در آن صحيحهاى كه ما تعبير به روايت معاوية ابن حكيم مىكنند گفتيم اين صحيحه است ظاهراً و معاوية ابن حكيم هم اشتباه است. معاويه وهب يا معاوية ابن عمار است به قرينه ساير روايات. اين غلط نسخه بوده است. چه جور شده است كه اين جور در آمده است. كه روايت 14 است در آن باب 7 كه عن جماعتٍ عن ابى محمد هارون ابن موسى عن احمد ابن سعيد و عن احمد ابن محمد ابن عبدون عن على ابن محمد ابن زبير عن على ابن حسن فضّال كه دو تا سند است. جميعاً نقل مىكنند عن احمد ابن حسين ابن عبد الكريم العودى يا عودى كه راوى كتاب حسن ابن محبوب است. عن الحسن ابن محبوب عن معاويه قال سمعت ابا عبد الله (ع) يقول اذا انّت المرئة و الامه من شهوتٍ وقتى كه مرئه و امه منى انداختند بشهوتٍ يعنى چون كه شهوت نباشد عادتاً نمىشود. جامعها الرّجل او لم يجامعها مرد او را وطى كند يا نكند فى نومٍ اين منى را بيندازد او فى...فانّ عليه الغسل. اين روايت در مقام بيان اين است كه زن كه منى انداخت حكمش، مثل حكم مرد است. بايد غسل بكند. جنب مىشود. و امّا اين كه شك كرد كه منى است يا نيست، منى مىاندازد. امّا نمىداند انداخت يا نينداخت بللى از او خارج شد آن جا شارع يك طريقى قرار بدهد، شارع طريقى قرار نداده است و منهنا جمعى از فقها گفتهاند امّا المرئه فيعتبر علمها. علم مرئه معتبر است كه بايد بداند كه اين منى است. و الاّ صفتى براى او طريق تعبّدى نيست اگر علم نداشته باشد كه صاحب اين قبر آقاى بروجردى رضوان الله عليه در حاشيه عروه هم ايشان همين جور فرموده است كه اعتبار صفات طريقاً بر مرئه محل اشكال است. بدان جهت اين را فرمودهاند. ولكن اين روايات دو دسته هستند. اين رواياتى كه در حق زن وارد است. يك دستهشان سنخ اين است كه گفتم. بدان جهت در ما نحن فيه اين روايات مال بلل مشتبه نيست. مال اين است كه زن هم محتلم مىشود. منى از زن كه خارج شد جنب مىشود. مثل مرد. يك دسته از روايات اين جور است كه نه علامت داده است، فرموده است آب اگر زن خارج شد خروجش من شهوتٍ شد كه التزاجى شد خروجش، او غسل دارد. اين محرز نشود كه منى است. ممكن است انسان احتمال بدهد كه نه رطوبات فرج است يا مذىهايى است كه جمع شده است. آنها خارج شد. اين كه در روايت دارد وقتى كه خرج من شهوتٍ او بايد غسل بكند، اين اطلاق دارد. اعم از اين كه بداند كه منى است. معلوم بشود كه منى است حقيقتاً يا مشكوك بشود. اين حكمش عبارت از غسل كردن است و سابقاً هم ما در اصول بحث كردهايم. خطاب واحد هم متكفّل بشود، هم حكم نفسى را، هم حكم طريقى را عيبى ندارد. آنى كه نازل مىشود عن شهوتٍ منى بوده باشد وجوب الغسل حكم واقعى است. و امّا اگر محرز نشود يعنى در واقع منى نبوده باشد روى شهوت گفتهايم غسل واجب است و در واقع منى نباشد وجوب الاغتسال حكم ظاهرى است. حكم طريقى است. يعنى اگر جنب بوده باشد زن وقتى كه شهوت نازل شد، ماء از او خارج شد من شهوتٍ حكم منجّز است. مثل صحيحه اسماعيل ابن سعد.
در صحيحه اسماعيل ابن سعد كه روايت 2 در باب بود، عن عدّة من اصحابنا عن احمد ابن محمد عن اسماعيل ابن سعد اشعرى قال سألت رضا (ع) عن الرّجل يلمس فرج جاريته حتّى تنزل الماء جاريه ماء را نازل مىكند من غير عن يباشر بدون اين كه دخول بكند به او مرد يأبس بها بيده حتّى تنزل. قال اذا انزلت من شهوتٍ و عليه الغسل. اين بلل اگر عن شهوتٍ خارج شده است بايد غسل كند. اين اطلاق دارد. چه مقطوع بشود كه در خارج اين منى است يا اين كه نه محتمل باشد كه منى نيست. چيز ديگر است. انزال بكند من شهوتٍ بايد غسل بكند. بدان جهت در ما نحن فيه چون كه اين جور روايات داريم كه فرج منى نشده است. اذا انزلت من شهوتٍ بللى از او خارج بشود، مائى از او خارج بشود من شهوتٍ بايد غسل بكند. يعنى خروجش التذاذى باشد كما ذكرنا. او بايد غسل بكند. چه محرز بشود چه در واقع منى باشد، چه در واقع اتّفاقاً مايع ديگرى بوده باشد كه متكوّن بود در آن مجرا خارج شد اتّفاقاً. اين روايت دلالت مىكند بر اين كه اين حكم، حكم طريقى است و جمع ما بين حكم طريقى و نفسى عيبى ندارد. اين روايت جمع ما بين حكم نفسى را آن جايى كه منى واقعى است حكم نفسى است. و امّا آن جايى كه مجرّد خروج من شهوتٍ است حكم، حكم طريقى است. و اين محصورى ندارد كما اين كه جمع ما بين حكم مولوى و حكم ارشادى اشكالى ندارد. اينها مباحث اصوليه است در خطاب واحد ولو خلاف مسلك مثل مرحوم آخوند و من تبعش است. بدان جهت در ما نحن فيه اگر انسان نگويد كه اذا خرج الماء عن المرئة عن شهوتٍ ولو علم ندارد به منى بودنش بالوجدان احتمال بلل ديگر مىدهد، ولكن احتياط واجب اين است كه بايد غسل كند. اگر اين معنايى كه عرض كردم موجب احتياط در مقام نشود، موجب احتياط مىشود كما ذكرنا. ثمّ اين حكمى كه در مقام ذكر مىشود، مىدانيد شبهه موضوعيه است. اگر منى باشد كه جنب مىشود. مرد باشد يا زن باشد. مريض باشد يا صحيح باشد. اوصاف داشته باشد يا نداشته باشد. سابقاً گفتيم. انّما الكلام در بلل مشتبه شبهه موضوعى است كه نمىدانيم در خارج اين بلل خارج منى است يا نه. منتهى گفتيم شارع يك طرقى اعتبار كرده است. طرق تعبّدى. اوصاف را اعتبار كرده است اينها را طريقاً. اين سه تا وصف را اعتبار كرده است طريقاً يا دو تا را اعتبار كرده است طريقاً به آن بيانى كه گذشت. بدان جهت وقتى كه همين جور شد حكم ساير شبهات موضوعيه در مقام جارى است. خوب انسان پا شده است و احتمال مىدهد كه محتلم شده است. نگاه بكند ببيند بلل خارج شده است از او يا نه. احتمال مىدهد كه خواب ديد ولكن به آن درجه نرسيد كه در خارج چيزى پيدا بشود و چيزى بيايد. فحص لازم نيست. يا نه يقيناً چيزى آمد. نمىدانم بر اين كه نگاه بكنم ببينم...دارد. لباسم را خيلى آمده پايين همين جور رد شده كه معلوم بشود...دارد يا اين كه نه يك چيز مختصرى است كه همان جا خشك شده است و هيچ...ندارد...نداشت كه منى باشد. اين فحصها وجوبى ندارد. چون كه در شبهات موضوعيه نه عند التّمكن از علم تفصيلى فحص لازم است كه علم پيدا كند نه عند التّمكن از وصول لا طريق المعتبر فحص از آن طريق معتبر لازم است. هيچ كدام از اينها لازم نيست. بدان جهت عكس عمل اين است كه يك وقتى كه ما خوابيديم جنب نبوديم. الان نمىدانم جنب شدهام يا نه، استسحاب مىكند عدم جنابت را. جنب نشدهام. و خواهيم گفت. يعنى گفتيم ديگر. تمام شد. بگوييم تكرار مىشود كه سابقاً گفتيم هر كسى كه محدث بوده باشد و جنب نباشد، وظيفه او وضو گرفتن بر صلاة است. اذا قمت من الصّلاة فاغسلوا وجوهكم در ذيل كه مىفرمايد فان كنتم جنباً فالطّهروا، يعنى آن اذا قمت جنب نباشيد چون كه جنب بايد غسل كند. آن وقت صورت با بشورى.
بدان جهت اين شخص پا شده است به نماز، خودش هم از خواب پا شده است. يا از بول پا شده است بر صلاة. نمىداند جنب هست يا نه، استسحاب مىگويد جنب نيستى. وظيفه چه مىشود؟ وضو گرفتن مىشود. بله اگر اين شخص، شخصى بوده باشد كه قبل از خروج اين بلل وضو داشت كه جنب هم نبود و وضو هم گرفته بود اتفاقاً اين بلل خارج شد. اين بلل اگر امرش داير بشود ما بين بلل طاهر كه مذى باشد، مىگوييم نه وضويت باقى است. برو نمازت را بخوان. غسل هم نيست براى تو. استسحاب بقاء طهارت را مىكنيم وضو را و عدم انتقاضش را. كه اصل اين است كه منى خارج نشده است و وضو باقى است. چون كه خروج منى وضو را نقض مىكند. وقتى كه وضو گرفتيم و شارع گفت منى خارج نشده معنايش اين است كه...تعبد به وضو است و صلاة را مىتواند اتيان بكند. شرطش موجود است. و امّا نه بللى اگر خارج شد مىدانم بلل طاهر نيست. مىدانم بلل طاهر نيست. مردد است بين البول و المنى. مىدانم مذى نيست. يا بول است يا منى. اين جا حضرات فقها كه معروف و مشهور ما بين علماء عصر ما بلكه متقدمين بر آنها در عصرى تفصيل مىدادند كه در رسالههاى عمليه هم هست. مىگفتيم اگر اين شخص كه بلل مشتبه خارج شده است مردداً بين البول و المنى اگر اين شخص متطهّر از حدثين بود يعنى وضو داشت اين خارج شد، بايد جمع كند ما بين الوضو و الغسل. و امّا اگر قبل از خروج بلل خودش محدث بالاصغر بود، خودش خوابيده بود يا بول كرده بود، بعد از او بللى خارج شد. مىداند يا بول است يا منى. در اين صورت كفايت مىشود وضو. غسل لازم نيست. چون كه استسحاب مىكند محدث است بالاصغر يقيناً، و استسحاب مىگويد جنب نيستى و وظيفه او عبارت از وضو گرفتن است و امّا اگر متطهّر بوده باشد، آن جا علم اجمالى دارد كه يا وضو واجب است، يا غسل، علم اجمالىاش منحل نمىشود به استسحاب عدم الجنابه چون كه استسحاب عدم الجنابه معارض است به استسحاب عدم خروج البول. در جايى كه اول بول كرده بود يا خوابيده بود استسحاب عدم خروج البول آن جا اثر نداشت. چون كه يقيناً آنى كه ناقض حدث اصغر است طهارت وضويى است موجود شده است. يا الان يا قبل. از قبل قطعاً موجود شده است. نقض به او حاصل مىشود. استسحاب عدم خروج جنابت منى معارض نداشت آن جا. آن جايى كه فرض كنيد محدث بالاصغر بود اين بلل مردد خارج شد استسحاب عدم جنابت معارض ندارد. و امّا متطهر از حدثين بود. هم وضو داشت و جنب هم نبود وضو گرفته بود بلل بعد خارج شد، استسحاب عدم الجنابه عدم خروج منى معارض است با استسحاب عدم خروج البول و وظيفهاش اين است كه جمع كند ما بين الغسل و الوضو. فتواى مشهور نمىدانم روى اين حرف بود و اين حرف را سابقاً در بحث وضو مقدارىاش را بحث كرديم. مقدار ديگرش اين است كه اين تفصيل در نظر قاصر ما تمام نيست. در هر دو فرع اكتفا به وضو مىشود. وقتى كه بلل خارج شد مردداً بين البول و المنى اين بايد وضو بگيرد. فرقى نمىكند وضو داشته باشد بلل خارج بشود باز دوباره بايد وضو بگيرد. غسل لازم نيست. يا اين كه نه وضو نداشت، بول هم كرده بود اين بلل خارج شد. فرقى ما بين اين صورتين نيست. كه انشاء الله مىآيد و بحث هم مىكنيم كه چرا اين جور مىگوييم. و مخالفت با مردم مىكنيم. با آن فقهاى عظيم الشأن مخالفت مىكنيم نظر قاصر ما را خواهيم گفت كه چرا مخالفت مىكنيم. بدان جهت در ما نحن فيه شبهه، شبهه موضوعيه است. در شبهه موضوعيه فحص لازم نيست. هذا كلّه فى الموجب الاول از جنابت كه انزال منى بود.
و امّا جنابت يك موجب ثانى دارد. آن موجب ثانى جماع است. بين اصحاب ما متّفقٌ عليه است كه اگر مرد جماع كند با زن در فرجش يعنى در قبلش جماع بكند ولو انزالى نشده باشد هم مرد و هم زن هر دو جنب مىشوند ولو انزالى نشده باشد و همين جور هم هست كانّ متفقٌ عليه ما بين اصحاب است كه آن جماع...شده است به...حشفه. يعنى آن قدرى ادخال بكند كه حشفه پيدا نشود. تو برود حشفه. اين...حشفه دخول به او تحديد شده است. اين معنا خلاف ما بين اصحاب ما نيست. ولكن در بين آنى كه موجب مىشود در مقام بحث مىكنيم اين است كه در رواياتى كه وارد است، بعضىها گفتهاند در مقابل اين روايات روايات ديگرى است كه آنها با اين تحديدى كه مشهور دخول را كردهاند و با اين حرف كه ملتزم شدهاند علما دخول موجب جنابت است ولو انزال نبوده باشد با او منافات دارد. اولاً آن رواياتى كه دلالت مىكند بر اين معنا ذكر كنم. يكى از اينها در باب 6 از ابواب الجنابت صحيحه بزنتى است. محمد ابن اسماعيل چون كه احمد ابن محمد ابن عيسى از محمد ابن اسماعيل كه نقل مىكند اين محمد ابن اسماعيل...است صاحب وسائل مىگويد يعنى ابن بزى. اين يعنى از صاحب وسائل است. قال سألت الرّضا(ع) عن الرّجل يجامع المرئة قريباً من الفرج. مردى مجامعت مىكند با زن در نزديكىهاى فرجش فلا ينزلان. نه مرد و نه زن هيچ كدام انزال نمىكنند...يجب عليه الغسل. قال اذا...وقتى كه نزديكتر شدند...پيدا كرد فقد وجب الغسل. غسل واجب مىشود. قلت...هو...حشفه؟ قال نعم. امام (ع) فرمود كه...است. روايات متعدد است. روى غرضى مىخوانم صحيحه زراره را. روايت 5 است. در همين باب 6.
محمد ابن الحسن باسناده عن الحسين ابن سعيد عن حماد، حماد ابن عيسى است. عن...ابن عبد الله حسين ابن سعيد از حمادى كه نقل مىكند حماد ابن عيسى است عن...ابن عبد الله...ابن عبد الله شخص جليل است عن زراره عن ابى جعفرٍ (ع) قال جمع عمر ابن...اصحاب النّبى (ص) در آن خلافتش فقال به آن اصحاب النّبى ما تقولون به الرّجل...اهله و يخالطها مردى به زنش مىآيد با او مخالفه مىكند. يعنى دخول مىكند و لا ينزل انزال نمىكند. عليه الغسل؟ غسل است بدون انزال؟ بله در اين صورت فقال در ما نحن فيه فقالت الانصار. انصار كه آن جا جمع شده بودند فتوا دادند كه الماء من الماء. كه انسان كه آب بايد استعمال كند در غسل كردن بايد آب از او خارج بشود. و الاّ اگر آب اكبر از او خارج نشود غسلى نيست. و قال المهاجرون...فقد وجب عليه الغسل...شد بايد غسل بشود. قال عمر لعلىٍ(ع) ما تقول يا ابا الحسن؟ فقال علىٌ اين ما بين عامه و خاصّه خلافى نيست. اگر زن دو تا اجنبى مع العلم و الامر با همديگر مجامعت بكنند ولو مجامعت به مقدار ادخال حشفه بوده باشد. در آن صورت اگر آن زانى محسن بوده باشد رجم مىشود. غير محسن باشد حد مىشود، اين ما بين عامه هم متفقٌ عليه است و هكذا اگر صحبت زنا هم نيست كسى زن گرفته است تازه بسم الله الرّحمان الرحيم. شب زفاف نتوانست كارى بكند الاّ اين مقدار. فقد وجب المهر. مهر واجب شد. يعنى ديگر مهر طلاق بدهد نصف نمىشود. مستقل شد. مولانا امير المومنين فرمود اتوجبون عليه الحد و الرجم. حد و رجم را واجب مىكنيم ولو توجبون عليه...من الماء يك مشت ماء را...غسل به...من الماء مىشود...آب را براى او واجب نمىكنيم،...روى مسلك خودشان كه اين جوابى كه ايشان فرمود. روى مسلك عامّه. اذا...فقد وجب عليه الغسل فقال عمر القول لا قال المهاجرون...الانصار. مىگويند آنى كه انصار فرموده بودند كه غسل نيست و مهاجرين فرموده بودند كه سغل است، آن شخص نگفتند كه آنى كه على فرمود او را بگيريد.گفت...الانصار چيزى كه هست قال القول ما قال المهاجرون...ما قال الانصار. چون كه على ابن ابيطالب اين حرف را تصديق كرد. و موجب تصديق شد. نگفت بر اين كه قول علىٍ را اخذ كنيد. گفت قول مهاجرين را اخذ كنيد...ما قالت الانصار. اين مقدار را حاضر نشد. اين رواياتى است كه دلالت به اين معنا مىكند. در مقابل اين بعضى رواياتى است كه گفتهاند اين بعضى روايات منافات با اين حرف دارد. يكىاش را مىخوانم. يكى از آن رواياتى كه در ما نحن فيه گفته شده است منافات با اين حرف دارد، آن اين است كه روايتى است كه نقل كرده است ابن ادريس در كتاب سرائر از نوادر محمد ابن على ابن محبوب. روايت 9 است در اين باب 6. عن كتاب نوادر مصنّف كه ابن ادريس است تأليف محمد ابن على ابن محبوب عن محمد ابن عبد الحميد اين محمد ابن على ابن محبوب نقل كرده است از محمد ابن عبد الحميد. آن عبد الحميد طاعى كه امام در حقّش فرمود ان كان مثل...عبد الحميد فلا بعث آن عبد الحميد. اين محمد پسر او است. اين محمد ابن عبد الحميد نقل مىكند از محمد ابن عمر ابن يزيد. عمر ابن يزيد پسرى داشت كه اسمش محمد است. از او نقل مىكند، محمد ابن عمر ابن يزيد هم از محمد ابن اضافر قال سألت ابا عبد الله (ع) متى يجب على الرجل و المرئه على الغسل. قال يجب على مع الغسل حين يدخله. آن وقتى كه ادخال كند. و اذا...و يغسلان فرجهمان وقتى كه فقط...ملاقات كردهاند آن فرجشان را مىشورند. چون كه آلوده شده است اگر انزال كردهاند و الاّ غسل كه از سر تا پا بشورند، او در صورتى است كه ادخال صورت گرفته است. بعضىها مناقشه فرمودهاند كه اين روايت من حيث السّند مقطوعه است. يعنى سند ابن ادريس به نوادر محمد ابن على ابن محبوب چون كه بر ما معلوم نيست، نمىتوانيم به اين روايت اعتنا كنيم. روايت اصلاً مقطوعه است. اين فرمايش درست نيست. چون كه ابن ادريس در سرائر اگر نگاه بفرماييد نوشته است روايتى را كه از نوادر محمد ابن على ابن محبوب نقل مىكنم، اين روايات را از نوادرى نقل مىكنم كه به خطّ شيخ الطّائفه است. نسخهاى كه پيش ابن ادريس بود خطّ شيخ الطّائفه بود. كانّ ابن ادريس از شيخ الطّائفه نقل مىكند. شهادت مىدهد خطّ شيخ الطّائفه است و شيخ الطّائفه هم به كتاب محمد ابن على ابن محبوب...معروفى دارد. اين اشكال ندارد. امّا چه جهتش اشكال دارد اين روايت انشاء الله فردا.
|