|
جلسه 709
* متن
*
بسم الله الرحمن الرحيم.
موضوع درس: خارج فقه بحث طهارت.
شماره نوار:709 آ
نام استاد: آيت الله تبريزى.
تاريخ:1371
توسط دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم واحد صوت.
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم. بسم الله الرحمن الرحيم.
صاحب العروه فرمود آن وقتى شخص بالانزال و خروج المنى جنب مىشود كه منى به خارج بيايد. و مجرّد حركت منى از موضعش و لم يخرج موجب جنابت نمىشود. و قد ذكرنا ذالك.
بعد مىفرمايد كه بايد منى آن كسى كه اين منى از او خارج شده است منى مال خودش بوده باشد. و الاّ اگر منى مال خودش نبوده باشد لا يكون جنباً. و اين هم عرض كرديم دلالت مىكند به اين معنا صحيحه سليمان ابن خالد كه امام (ع) فرمود آن زنى كه از فرجش خارج مىشود منى، فرمود بر زن غسل واجب نيست. چون كه منى مال رجل است. مال خودش نيست. منتهى به حسب حكم ظاهرى گفتيم كه حصر به حسب حكم ظاهرى است. چون كه نمىداند بر اين كه منى مال خودش هست. بدان جهت اصل اين است كه منى مال خودش نيست. منى خودش نيست. بدان جهت در ما نحن فيه اين اصل جارى است و مقتضايش هم همين است كه برايش چيزى نبوده باشد.
بعد ايشان متعرض مىشود به مطلبى كه جماعتى از فقهاى ما ذكر كردهاند و آنى كه جمعى از فقهاى ما ذكر كردهاند اين است اگر از شخصى بللى خارج شد و احتمال داد كه اين بلل منى بوده باشد يا غير المنى بوده باشد كالمذى مثلاً. اين جور گفتهاند اين جمعى از فقها. كه اگر در اين خروج بلل صفات منى بوده باشد، يعنى موقع خروج عن شهوتٍ خارج بشود و براى انسان فطورى بياورد، و به دفع خارج بشود، آن منى است. اگر يكى از اين اوصاف ثلاثه در بين نبوده باشد، ولو دو تاى ديگر بوده باشد در بين اگر يكى از اينها نبوده باشد اين محكوم به منى بودن نيست. براى اين شخص فقط وضو واجب است. عين عبارت عروه هم همين جور است كه در بلل خارج از رجل اگر آن بلل اين صفات را كه گفتيم شهوت و فطور و دفع داشته باشد منى است و اگر اين اوصاف تخلّف كرد ولو يكى، اين منى نيست. عند عدم العلم است. فرض كلام در صورتى است كه انسان نمىداند اين بلل چيست. و الاّ بداند اين طريق در صورت عمل وجدانى است. طريق نمىشود. طريق آن جايى است كه بلل، بلل مشتبه باشد، اين اوصاف را داشته باشد منى است. و الاّ اگر يكى از اين اوصاف هم در بين نبوده باشد محكوم است به اين كه منى نيست. اصل نمىخواهد. خود فقد الاوصاف طريق است بر اين كه ولو يكى كه اين منى نيست. بدان جهت ايشان ذكر مىفرمايد. اين را جمعى از اصحاب ما ذكر كردهاند. آن وقت ايشان مىفرمايد اين هم در جايى است كه مردى كه از او خارج مىشود اين بلل، مرد صحيح بوده باشد. يعنى مريض نبوده باشد. امّا المريض خواهيم گفت. شخص صحيح گردن كلفتى بللى از او خارج شد اين سه صفت را دارد منى است والاّ فلا.
خوب دليل اين مطلب چيست؟ عمده دليلى كه در مقام ذكر كردهاند اين جمع يا همهشان يا بعضشان، عمده دليل دو تا روايت است. يكى از آن روايات همان صحيحه على ابن جعفر بود كه در صحيحه على ابن جعفر امام(ع) سابقاً اين جور فرمود به حسب نقل سابقى كه در باب 8 از ابواب الجنابه بود. محمد ابن الحسن باسناده عن على ابن جعفر عن اخيه موسى ابن جعفر سند شيخ الطّائفه به كتاب على ابن جعفر صحيح است. از برادرش موسى ابن جعفر سلام الله عليه نقل مىكند. قال سألته عن الرّجل يلعب مع المرئه و يقبّلها فيخرج منه المنى. يعنى از مرد منى خارج مىشود. فما
عليه؟ چه تكليفى دارد؟ سابقاً گفتيم كه يخرج منه المنى يعنى يخرج منه بلل مشتبه. به اعتقاد خودش منى است. فرمود اذا جاعت الشّهوه و دفعه و فطر الخروج به دفع خارج بشود و سست بشود لخروجه فعليه الغسل. جنب است و ان كان انّما هو شىءٌ لم يجد له فطرتٌ و لا شهوتٌ فلا بعث. اگر اين اوصافى را كه گفتيم نداشته باشد، بعثى نيست به خروجش. تكليف نمىآيد. اين روايت استدلال به اين روايت مبنى است بر آن حرفى كه سابقاً گفتيم در ما نحن فيه اين فيخرج منه المنى به اعتقاد سائل ذكر شده است فيخرج منه المنى. نه اين كه منى را امام(ع) تنبيه مىكند. منى كه با شهوت و اينها خارج شد. اين جور سستى آورد غسل دارد. امّا منى كه در مجرا مانده بود آن آمد بيرون كه نه سستى دارد، نه فطور دارد، نه شهوت دارد، آن غسل ندارد. اين نيست مراد. چون كه روايات استبراء خروج منى قبل الاستبراء دليل بر اين است كه منى تنبيه ندارد. بدان جهت اطلاق منى به واسطه اعتقاد اين شخص بود خيال مىكرد هر چيزى كه بول نبوده باشد، او منى مىشود.
بدان جهت در آن صحيحه عبد الله ابن سنان هم كه دارد ثلاثٌ يخرجن من الاحليل المنىّ و الوذى و المذى، سابقاً گفتيم بول را نگفت سرّش اين است. اين روايت در مقام ردع اعتقاد بعض النّاس وارد شده است كه اگر بول نشد منى است. بايد انسان غسل كند. نه امام مىفرمايد غير از بول ثلاثٌ يخرجن من الاحليل. سه چيز ديگر خارج مىشود. بدان جهت منى يكى از آن سه چيز است. بدان جهت در ما نحن فيه امام مىفرمايد اگر اين اوصاف را داشت طريق است به احراز المنى و امّا اگر اين اوصاف را نداشت، نه آن طريق است بر اين كه اين منى نيست. عرض مىكنم به اين روايات استدلال كردهاند. يكى اين روايت است. دو تا عمده است. ولكن در اين استدلال به اين روايت به اين كه شارع طريق قرار داده است اوصاف را فرض كنيد بر منى بودن آن بللى كه خارج مىشود مثل اوصاف را طريق قرار دادن بر زنى كه دم از او خارج مىشود كه اين دم، دم حيض است يا دم استحاضه است، اين جور طريق قرار دادن و اين را از اين استفاده كردن دو تا اشكال دارد.
اشكال اولىاش عبارت از اين است كه در اين روايت طريق، طريق تعبدى نيست. انسان اگر چيزى از او خارج بشود با شهوت، خودش هم با درد، خودش هم بيفتد و سست بشود و بعد از آن بيفتد، آن يقيناً منى است. اين جاى شك نيست. هر كسى كه اين حالت را پيدا كند يقين پيدا مىكند كه اين منى است. اين طريق تعبّدى نيست. اين آثار تكوينيه خروج منى است كه انسان در حال شهوت مىشود. و خروج او به نحو دفع مىشود از شخص سالم و خودش هم براى شخص فطور مىآورد. اين آثار تكوينيه خروج منى است. اينها را اگر احراز بكند مىداند منى است. امّا چيزى خارج شد در موردى كه روايت فرض كرده است. روايت فرض كرده است ان الرّجل هر دو سرحال هستند. ان الرّجل يلعب مع المرئه و يقبّلها اين ور و آن ورش مىكند و يخرج منه المنى. اين مردى كه اين كار را مىكند خوب اگر اين سه وصف داشت يقيناً انزال است ديگر. اگر اين اوصاف را ندارد او تكويناً منى نيست. نه اين كه تعبّد شده است كه منى نيست. او تكويناً منى نيست. و الاّ اگر منى بود اين اوصاف را دارد از اين شخصى كه در روايت فرض شده است. بدان جهت در ما نحن فيه كه هست در ما نحن فيه ولو سابقاً گفتيم ربّما خروج منى اوصاف ندارد مثل شخصى كه فرض كنيد استبرا نكرده يك چيزى در مخرج مانده است يا غير او از آن اشخاصى كه خواهيم گفت. ولكن اين كه در اين روايت فرض كرده است، اگر اين اوصاف را دارد يقيناً منى است. طريق تكوينى است. اين روايت طريق تكوينى را بيان مىكند كه سائل اشتباه نكند و بر او مشتبه نشود كه هر چيزى كه از مرد خارج شد عند الملاعبه و اينها همهاش منى است. بول كه نيست. غير از بول فرض شده است هر چه خارج بشود منى است. اين توهّم را از ذهنش بردارد. نه اين جور نيست. منى يك خصوصياتى دارد تكوينياً. آنها بود منى مىشود. و الاّ اگر آن خصوصيات در بين بود منى نمىشود.
سؤال؟ آن شبهه حكميه مىشود كه سائل منى را نمىفهمد.
سؤال؟ عرض مىكنم بر اين كه چون كه سائل بر او مشتبه شده است خود منى را خيال مىكند كه همه بللها منى است، امام (ع) براى ردع اين توهّم كه همه بللها منى نيست فيخرجها منه المنى بود. فرض كرده بود منى خارج شد سائل. براى اين كه امام (ع) دفع كند اين وهم را و بفرمايد كه همه چيز كه خارج مىشود عند الشّهوه منى نيست، اين را فرموده است كه اگر اينها شد منى است. اينها نشد منى نيست. اين تكوينى است. طريق تعبّدى نيست به خلاف بحث اوصاف حيض كه آنها را طريق قرار داده است. ممكن است زن روز اول با اوصاف حيض ديده است ولكن فردايش قطع شد. ولكن اگر مع الاوصاف باشد بايد آثار حيض را بار كند. بدان جهت آثار حيض بار مىشود. فردا اگر قطع شد سه روز مستمر نشد معلوم مىشود حيض نبود. طريق مصادف با واقع نبود. آن جا جعل طريق ممكن است. ولكن در ما نحن فيه جعل طريق نمىشود. اين اوصاف است منى است. نيست قطعاً منى نيست. اين جا طريق نيست كه. طريق تعبدى.
سؤال؟ عرض مىكنم بر اين كه مفروض اين است كه سه تا اوصاف نبوده باشد هيچ كدام اين معلوم مىشود منى نيست كه فرض اين است كه هر سه تايش مفقود است كه در روايت فرض شده است، اين قطعاً منى نيست. پس اين روايت دلالت نمىكند. امّا جواب از اين شبهه كه شبهه اولى است. جواب ظاهر است. اين شبهه، شبهه ضعيفى است. والوجه فى ذالك اين است اين بود اين اوصافى كه هست، بود اين اوصاف ولو محرز است تمام الاوصاف، بود تمام الاوصاف ولو محرز است بر اين كه بللى كه خارج شده است منى است. اين محرز تكوينى است كه منى است. چون كه به غير منى با اين سه تا وصف خارج نمىشود از انسان. و امّا عدم خروج اين اوصاف ولو از شخصى كه سر حال است و در حال شهوت است، عدم بود اين اوصاف دليل نمىشود كه خارج منى نيست. مثل اين كه شخص گردن كلفتى است. با زنش اين ور و آن ور مىرفت. نمىخواست هم محتلم بشود و انزال كند. مىخواست نماز بخواند يا يك كارى داشت مىخواست برود آن جا. همين كه آن حالت مىخواست منى حركت بكند مىزد خودش را عقب. كه انزال نشود. مع ذالك اين شخص وقتى كه رها شد و رفت يك قطره بللى خارج شد بعد از اينها. فطور نيامده است. خودش گردن كلفت بود اگر همهاش هم مىآمد فطور حاصل نمىشد. خودش هم كه دفع نيست. يك قطرهاى آمده است. خودش هم شهوت به اين معنا بود. شهوت به آن معنا كه حين الانزال مىشود او نيست. ولكن مقام، مقام ملاعبه بود. مقام حين شهوترانى بود. اين نمىداند اين منى است يا منى نيست. خوب در ما نحن فيه امام مىفرمايد كه منى نيست. چون كه اين اوصاف ثلاثه را ندارد. ولكن فى علم الله محتمل است منى باشد. چون كه منى حركت كرده است به مجرا چون كه اين خودش را عقب كشيد، دفع حاصل نشد ولكن چون كه حركت خيلى كرده بود، يك قطره از او فطوراً در مجرا ماند موقع برگشتن، آن يك قطره خارج شده است. اين فى علم الله ممكن است. اين امرى است كه همه مىتواند امر وجدانى است. مىتواند تصريح كند كه مطلب همين جور است. اگر بود اين اوصاف اماره بوده باشد فرض كنيد يعنى اماره تكوينى بوده باشد، نبود اوصاف اماره تكوينى نيست.
بدان جهت اگر در ما نحن فيه اين اشكال بود جوابش را مىگفتيم. شارع در بود آن اوصاف تعبّدى به منيّت ندارد. چون كه منى تكوينى است. و امّا در فقد اوصاف فقد اوصاف را يعنى فقد ماء اوصاف را طريق قرار داده است به عدم منيّت. چه جور كه استبرا را طريق قرار داده است كه استبرا بالخطرات را بلل خارج بول نيست، اين جا هم فقد اوصاف را طريق قرار داده است بر اين كه بلل خارج منى نيست. مع ذالك محتمل است در واقع منى باشد. بدان جهت اين اشكال اول، اشكال درستى نيست. عمده اشكال ثانى است. در اشكال ثانى اين است كه در شرطيه ثانيه فقد تمام اوصاف فرض نشده است كه عبارت عروه اين بود. عبارت اين جماعت اين بود كه تمام اوصاف مفقود بشوند يا همه موجود بشوند ولكن يكى مفقود بشود، باز حكم مىشود بر اين كه اين منى نيست. فقد كلّ واحدٍ من الاوصاف را كه اوصاف ثلاثه همهاش مفقود است. مشهور و جماعت او را طريق قرار دادهاند. ولكن در روايت فقد كلّ الاوصاف طريق قرار داده نشده است. آنى كه طريق قرار داده شده است، اين است كه و ان كان انّما هو شىءٌ لم يجد له فطره و لا شهوه. نه فطرت دارد و نه شهوت. امّا اگر شهوت نداشته باشد فطرت باشد، يا فطرت نباشد شهوت بوده باشد در خروج اين. اين روايت نمىگويد اين منى نيست. روايت مىگويد وقتى كه منى نشد، فطرت نشد، شهوت نشد و دفع مثلاً نشد، در صورتى كه اين سه تا نشد منى نيست. يكى هم نشد باز منى نيست. ولكن اين معنا كلام مشهور است. ولكن اين روايت اين را نمىگويد. اين روايت مىگويد كه اگر فطرت باشد منى است. شهوت تنها باشد آنها نباشد منى است. مدلول اين روايت اين است. اين را به عبارت علمى عرض كنم. اگر شرطيه اولى كه امام(ع) در اين روايت فرمود اذا جاعت الشّهوه و دفع و فطر لخروجه فعليه الغسل ان واو، واو الجمع است. به معناى... است كه اذا جاء الشّهوه و دفع و فطره همه اينها بودند. يعنى همه با هم بودند. اينها اگر بودند منى است. مفهوم اينها اين است كه اگر اينها معاً با هم نبودند، منى نيست. كه فتوا المشهور است كه اگر اين سه تا نشد ولو يكىاش نيست. دو تايش است. منى نيست. اين فتوا المشهور است. اشكال اين است كه از اين روايت اين معنا استفاده نمىشود. چرا؟ چون كه اگر در اين روايت اين جمله ثانيه كه فرموده است و ان كان اگر فان كان بود فاء تفريع داشت، مىگفتيم فان كان انّما و هو شىءٌ مفهوم آن شرطيه را بيان مىكند. شرطيه اين بود كه اين سه تا شدن منى است. مفهومش اين است كه سه تا نشد، منى نيست. اين سه تا نشدن اقسامى دارد.
يكى اين مىشود كه يكى هست آن ديگرى نيست. مىگفتيم مفهوم اين را مىگويد. مفهوم اين است. اين فان كان بعضى مفهوم را مىگويد. ولكن در ما نحن فيه اين كه گفته مىشود و ان كان انّما هو شىءٌ لم يجد فا ندارد. ممكن است جمله شرطيه اصل همين دومى بوده باشد. نه اولى. اولى اين است كه سه تا بودن منى است. مفهومش اين است كه سه تا نشدن منى نيست. فان كان بود دومى، معين بود كه جمله شرطيه اصليه كه ذات مفهوم است، همان جمله اولى است. در ذيل كه گفته است فان كان انّما هو شىءٌ لم يجد له شهوتٌ و لا فطرةٌ فلا بعث اين بعضى مفهوم او را مىگويد. اين هم متعارف است بعضى مفهوم را بعد تصريح كند. ولكن جمله شرطيه ثانيه فا ندارد. واو است. و ان كان انّما هو شىءٌ. ممكن است جمله شرطيه اصليه دومى باشد. يعنى بلل خارجى اگر شيئى است كه در او شهوتى است يا فطرتى است، بلل خارجى جورى است كه در او شهوتى نيست. و لا فطرتى هم نيست. اين اگر بوده باشد نه شهوتى هست، نه فطرتى است، نه هم دفعى هست. او را هم بگوييد، آن منى نيست. مفهومش اين مىشود كه اگر در بلل خارج يكى از اينها شد، منى است. ان لم يكن فيه شىءٌ من الشّهوة و الفطرة و الدفع فليس بمنىٍّ. مفهومش چه مىشود؟ يعنى ان كان فيه شىءٌ من الفطرة و الشّهوة و الدفع فهو منىٌّ. آن وقت اين مىشود كه مفهوم قضيه شرطيه اين مىشود كه يكى از اين اوصاف كافى است در جنابت. مشهور مىخواستند استفاده كنند از اين روايت كه سه وصف جمع شد، منى است. سه وصف اگر جمع نشدند ولو دو تايش هست يكىاش نيست، منى نيست. مشهور اين را گفتهاند. اين معنا از اين صحيحه على ابن جعفر استفاده نمىشود. سرّش اين است كه در جمله شرطيه دو تا جمله شرطيه است در اين روايت. ان جاعت بشهوةٍ و دفع و فطر لخروج عليه الغسل. فان كان شىءٌ شهوتى نيست، فطرتى نيست، آن يكى نيست، فليس عليه الغسل. دو تا جمله شرطيه است. اين جمله شرطيه اصليه كدام است كه مفهوم او معتبر بشود. اگر جمله شرطيه ثانيه فا داشت مىگفتيم جمله شرطيه اولى اصل است. اين است كه بايد اين سه تا بايد جمع بشود. آن وقت جنب است. غسل دارد. سه تا جمع نشدند ولو يكى نشد، غسل ندارد. جنب نيست. چون كه فان كان تفريع است. جمله شرطيه دومى. منتهى جمله شرطيه دومى اين جور كه گفته شده است بعضى فروض را گفته است نه تمام فروض مفهوم را. ولكن در اين روايت واو است. و ان كان شهوتى نيست، فطرتى نيست، آن فرض بفرماييد غسل آن وقت نمىشود، ممكن است جمله شرطيه ذات مفهوم كه اصل دارد، دومى بشود. و آن وقت مفهومش اين مىشود كه اگر شهوت نشد، فطرهاى نشد، دفعى نشد منى نيست. مفهومش اين مىشود كه اگر يكى از اينها شد منى است. مفهوم اين جور مىشود. شما از كجا مىگوييد جمله شرطيه اصليه اولى است. نه جمله شرطيه اصليه دومى است. مجرّد ذكر كردن اولاً كه يكى را امام (ع) اولاً ذكر كرده است، او دلالت بر اصليت نمىكند. اين در بحث خودش نيست. اولاً ذكر كردن از قراين نيست كه جمله شرطيه اصليه او است. ممكن است فرض بفرماييد جمله شرطيه بعد ذكر بشود، تفريعش را اولاً ذكر كند. اين متعارف هم هست. بدان جهت آنى كه جمله شرطيه اصليه را از غير اصليه جدا مىكند فاء تفريع است مثل قوله سبحانه فاذا تطهرن. اين فاذا تطهرن يعنى وقتى كه غسل كرده است. اين مبين است. ولكن فايدهاى ندارد. چون كه اصل جمله شرطيه مجمل است. اين فرع او است. چون كه اصلش مجمل است، اين هم مجمل مىشود. محتمل است فاذا تطهرن تصريح به بعضى مفهوم بشود. ممكن است تصريح به تمام مفهوم بشود. چون كه اصل...آن چيزى كه است...النساء فى المريض در آن آيه مباركه فاذا يطهرن او تطهرن، آن صدرش، آيه چون كه مجمل است، بدان جهت فاذا تطهرن مجمل مىشود. آن حتّى...حتّى...كه آن غايت است. آن يطهرن است يا حتّى تطهّرن است. چون كه آن مجمل است فاذا تطهرن مىشود مجمل. بدان جهت در ما نحن فيه جلمه شرطيه اگر يكى به فاء تفريع ذكر شد، معلوم مىشود اصل آن يكى است، مفهوم او را مىگيريم. ولكن در ما نحن فيه جمله شرطيهاى كه هست هر دو تا ذكر شده است. فايى هم نيست. محتمل است اصلى اولى باشد، فرعى دومى باشد. اين هم اشكال دومى است. بناعاً بر اين فتواى مشهور از اين روايت استفاده نمىشود.
امّا الجواب عن ذالك. جواب از اين، اين است كه نه، در ما نحن فيه ولو فا تفريع نيست، ولكن قرينهاى داريم كه در ما نحن فيه جمله شرطيه اصليه اولى است. نه دومى. او چيست؟ اين است كه در آن اولى دفع ذكر شده است. در دومى دفع ذكر نشده است. آن جا اين بود كه اذا جاعت در شرطيه اولى اذا جاعت الشّهوة و دفع و فطره لخروج و عليه الغسل. در دومى اصلاً دفعى ذكر نشده است. اگر اين دومى كه هست اولى تفريع ثانى بود، دفع ذكر نمىشد آن جا. چون كه در ثانى مسأله دفع نيست. مسأله ثانى اين است كه انّما كان هو شىءٌ لم يجد له فطرةٌ و لا شهوه و لا بعث. اين كه دفعى در او ذكر شده است معلوم مىشود كه اين دومى فرع او است. اين سه تا نشد، سه تا نشدن يكى به اين مىشود كه دفع باشد شهوت نباشد، فطرت هم باشد. يك وقت اين است كه نه، نه شهوت است، نه فطرت است، نه دفع. و به عبارتٌ اخرى اين سه تا وصف ملازم هستند با همديگر عادتاً. اگر شهوت نشد فطرت هم نيست. دفع هم نيست. اين جور است. وقتى كه مراد اين شد چون كه عادتاً با همديگر متلازمات هستند اين اوصاف، امام كه در ذيل مىفرمايد و ان لم تكن شهوتٌ يعنى هيچ كدام نبود. در حقيقت اين جور است. و لا فطرتٌ را تأكيداً گفته است كه استعمال متعارفى است. يعنى اگر اين سه تا نيستند، آن وقت...واجب نيست. بدان جهت اين روايت را اين دو تا شبهه را مىشود به اين نحو جواب داد. بدان جهت استدلال به اين روايت به اين معنا فى نفسها لا بعثبه به اين استدلال. اين يكى از روايات.
اگر كسى اين را قبول نكرد و گفت اين قرينهاى كه شما گفتيد من قبول ندارم. يك قرينه ديگرى مىآوريم كه...با بود وصف ديگر نمىتواند اماره بشود به منى بودن. يك دليل ديگر مىآوريم. آن دليل ديگر اين صحيحه عبد الله ابن ابى يعفور است. صحيحه عبد الله ابن ابى يعفور از امام (ع) مىپرسد كسى در خواب ديد همان...در حال احتلام مىبينند. بيدار شد ديد چيزى خارج نشده است از او. بعد از اين كه مقدارى گذشت خارج شد كه همان كه من گفتم ربّما اين مىشود كه بعد خارج مىشود آن وقت خارج نشده است و خودش هم دفع ندارد. از امام (ع) مىپرسند كه حكم اين چيست؟ امام (ع) در روايت اين جور مىفرمايد، روايت 3 است در اين باب 8. در اين روايت 3 اين جور است كه مىفرمايد محمد ابن الحسن باسناده عن محمد ابن على ابن محبوب عن العبّاس ابن معروف يا عامر. عبّاس ابن معروف است كه از عبد الله ابن مقيره نقل مىكند. عن حريض عن عبد الله ابن ابى يعفور عن ابى عبد الله (ع) قال قلت له الرّجل يرى فى المنا و يجد الشّهوه فيستيقض. خواب مىبيند كه حالت شهوت را پيدا مىكند. بيدار مىشود فينظر فلا يجد شيئاً. ثمّ يمكث...مقدارى را مكث مىكند فيخرج. چيزى خارج مىشود از مخرجش. قال ان كان مريضاً اگر اين شخص مريض است فاليغتسل او بايد غسل كند. چون كه در او شهوت و فطور معتبر است و ان لم يكن مريضاً و لا شىء عليه. اين روايت صريح بر اين معنا است اگر مع شهوتٍ خارج شده است كه صريح در اين معنا است. مع شهوتٍ خارج شده است چون كه دفع ندارد از رجل صحيح منى نيست. اطلاقش مىگيرد چه فطور بياورد، چه نياورد. اين روايت صريح است در فرض شهوت و ظهور اطلاقى دارد كه اگر شخص صحيح دفع نداشت، شهوت دارد، فطور هم دارد، ولكن در ما نحن فيه غسل برايش واجب نمىشود. چون كه دفع را ندارد. فرمود بر اين كه ان كان مريضاً فاليغتسل و ان لم يكن مريضاً فلا شىء عليه. قلت فما الفرق بينهما؟ فرق مريض و غير مريض چيست. فرمود قال لانّ الرّجل اذا كان صحيحاً جاء الماء...با پريدن مىآيد و ان كان مريضاً لم يجع الاّ بعد يا الاّ ضعيفاً كه در نقل ديگر روايت كلينى است. پس بدان جهت در ما نحن فيه دعواى اين كه آن شرطيه در صحيحه على ابن جعفر دلالت مىكند يك صفت اماره است به منى بودن اجتماع سه تا نمىخواهد، نمىشود. خود آن روايت گفتيم فى نفسها قرينه دارد كه شرطيه اصلى اولى است. هم در اول ذكر شده است. اول ذكر شدن به تنهايى قرينه نمىشود. در اول ذكر شده است و دفع را ندارد. كلمه دفع را و اين كه ثانياً ذكر شده است دفع را دارد، ثانياً دفع را ندارد، اين قرينه بر اين است كه او اصلى است و اين صحيحه عبد الله ابن ابى يعفور هم قرينه است كه يك صفت كافى نيست در حكم به جنابت. در جايى كه شخص صحيح بوده باشد، بدان جهت در ما نحن فيه دلالت روايت اولى لا بعث به.
از اين جا معلوم شد كه دليل دومى اين صحيحه عبد الله ابن ابى يعفور است. صحيحه عبد الله ابن ابى يعفور دلالت كرد بر اين كه اگر شهوت شد، دفع شد، آن وقت آن بللى كه خارج مىشود منى است. در شخص صحيح. در شخص صحيح اگر دفع حاصل نشد او منى نيست. اطلاقش هم مىگيرد كه فطور داشته باشد يا فطور نداشته باشد. از اين اطلاق رفعيّت مىكنيم. چرا؟ چون كه گفتيم دفع هميشه ملازم با فطور است. چون كه غالباً فطور را دارد، بدان جهت فطور را در ما نحن فيه در صحيحه عبد الله ابن ابى يعفور ذكر نكرده است. ولكن اين را بدانيد كه در جايى كه در مرد صحيح خارج بشود شهوت بوده باشد، دفع بوده باشد، فقط فطور را نداشته باشد، ما آن جا نوشتيم احتياط عبارت از جمع ما بين الوضو و الغسل است. روى اين صحيحه عبد الله ابن ابى يعفور احتياط واجب اين است كه جمع كند ما بين الغسل و الوضو لصلاته. و امّا در صورتى كه دفع نداشته باشد يا شهوت نداشته باشد، نه آن جا فقط وضو كافى است والله سبحانه هو العالم.
|