|
جلسه 604
* متن
*
بسم الله الرحمن الرحيم.
موضوع درس: خارج فقه بحث طهارت.
شماره نوار:604 آ
نام استاد: آيت الله تبريزى.
تاريخ:1369
توسط دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم واحد صوت.
اعوذ بالله من الشيطان الرجيم. بسم الله الرحمن الرحيم.
در عروه مىفرمايد اگر مكلّف وضو بگيرد و در وضويش غسل الرّجلين بكند تقيّه حاصل مىشود به غسل الرّجلين بدل المسح عليهما و اگر مسح على الخفّين و الجوراب بكند، باز تقيّه مراعات مىشود. مىفرمايد در جايى كه مراعات تقيه به غسل هم حاصل مىشود فالاحوط تعيّنه. احوط اين است كه غسل الرّجلين را اختيار كند و مسح على الخفّين را طرح كند. و ان كان الاقواء جوازه اقواء اين است كه مسح الخفّين هم كردن جايز است. احتياط، احتياط استحبابى مىشود. در مواردى كه امر داير است ما بين غسل الرّجلين و مسح الخفّين در اين صورت احتياط استحبابى همين است كه غسل را اختيار كند. ولكن مخيّر است بينهما. اين فرمايش ايشان است. در مقابل اين فرمايش جماعتى گفتهاند فالاقواء تعيّن الغسل. بايد غسل را اختيار كند. مسح على الخفّين را ول بكند. اين كه بايد مسح على الرّجلين را گرفت و مسح على الخفّين را طرح كرد، يك صورتش من ما لا اشكال فيه است. و آن در صورتى است كه انسان اگر بخواهد غسل الرّجلين بكند با غسل الرّجلين ممدوحه پيدا مىكند به مسح الرّجلين. چون كه در مسح رجلين گفتيم كه مىشود از اطراف اصابه الى الكعب مسح كرد و مىشود از كعب به اطراف الاصابه. كسى كه پيش سنّىها جورابهايش را در آورده است و مىبيند ما بين دو تا انگشتش يك خورده چرك است به قصد وصف وضويى دستش را مىبرد تا سر انگشتان و آن چرك را لاى انگشت ازاله مىكند. به او نشان مىدهد كه چرك را ازاله مىكنم قبل از غسل. شروع به غسل مىكند. اين جور اگر ممدوحهاى در بين بوده باشد كه غسل را مراعات كند اين لا اشكال بر اين كه بايد اين غسل را احياء كند. چون كه در غسل ممدوحهاى به مسح پيدا مىكند. ولكن كلام ايشان در اين مسأله ناظر است كه اگر غسل رجلين بكند، فقط غسل الرّجلين بكند فقط غسل الرّجلين است. مسح خفّين بكند مثل مسح خفّين است. امر داير ما بين دو تا است. در اين صورت جماعتى گفتهاند بر اين كه اين بايد غسل را اختيار كند و مسح را ترك كند على الخفّين. اين دو وجه مىشود گفت. يكى همان وجه معروفى است. كه در كلماتشان هست كه غسل ميسور است غسل الرّجلين نسبت به مسح الرّجلين. مسح الرّجلين واجب اصلى است و در ما نحن فيه اگر غسل الرّجلين را بكند، غسل الرّجلين مطابق با قاعده ميسور هم هست. چون كه ميسور است در غسل الرّجلين. به خلاف مسح الخفّين. مسح الخفّين ربطى به مسح الرّجلين ندارد. بدان جهت در ما نحن فيه روى قاعده اقربيّت لغسل الى المسح البشره او را بايد اختيار كند. اين دو تا اشكال دارد. اشكالش اين است كه اين اقربيّت از كجا است؟ چون كه در مسح بشرة الرّجلين مسح بالرّطوبت است خودش هم به رطوبتى كه در كف يد باقى است در وضو. در غسل الرّجلين به آب خارجى مىشورد رجلين را. اين چه جور به مسح الرّجلين؟ مسح الرّجلين اگر به ماء جديد هم جايز بود فرضاً آن وقت مىشد ادّعا بكنيد كه غسل الرّجلين ميسور آن مسح الرّجلين است. ولكن غسل به ماء جديد مىشود. مسح بايد به بلّه وضو بشود. چه جور اين غسل ميسور به او مىشود؟ ربطى به او مىشود؟ چه جورى كه مسح الخفّين ربطى به مسح الرّجلين ندارد، غسل الرّجلين هم به ماء خارجى ربطى به مسح الرّجلين به بلّة الوضو ندارد...
سؤال؟ آن در جايى است كه رطوبت نباشد در يد. عرض مىكنم او در صورتى است كه بلّه ممكن نبوده باشد. او روى
قاعده ميسور است. ولكن مسح مىكند. ولكن كالمحقق ميسور آن جا كه گفتهاند همين مسح است كه مسح مىكند. اين جا نه مسح است در غسل و نه بلّه است. آن جا مسح است. بلّه نيست. مىشود گفت اعتبار مسح ميسور است. ولكن در ما نحن فيه كه غسل رجلين مىكند نه بلّه است و نه مسح است. بلكه غسل است. اين اولاً كه اصلاً ميسور نيست. افرض كه اين ميسور هم بود ميسور تمام است. اصل چه دليلى است كه در مواردى كه...واجب اولى در وضو متعزّر شد اكتفا به ميسور او مىشود در همه چيز. قاعده ميسور دليلى به اعتبارش ندارد. بدان جهت اگر در يك جايى دليل خاص بود چون كه مثل بعضى موارد وضو مثل مسح على ال...و امثال ذالك منصوص بود ملتزم مىشويم. و الاّ قاعده ميسور دليلى بر اعتبارش نيست على الاطلاق كه تمسّك به او بشود. اين وجه اول است. تمام نيست.
وجه ثانى و هو الصّحيح. ما هم اختيار مىكنيم كه الاحوط وجوباً لو لم يكن اظهر تعيّن اختيار الغسل است. چرا؟ براى اين كه روايتى كه تجويز كرده بود مسح على الخفّين را و مىگفت مسح على الخفّين در مورد تقيّه عيبى ندارد، آن روايت ابى...بود كه ديروز خوانديم. آن جا بود كه سؤال كرد از امام (ع) اب ال...على ما فى الرّوايه هل فى مسح الخفّين رخصةٌ؟ امام در جواب فرموده باشد كه لا الاّ عدواً تتّقى او سرجاً تخافاً. بدان جهت سابقاً ما در موارد سرج و اينها گفتيم تيمم بايد بكند. مسح الخفّين و جوراب فايده ندارد. در موارد خفهاى ديگر از سبع يا فرض كنيد سرماى زياد آن جاها بايد تيمم كند. چون كه متمكّن از وضو نيست. فلم تجدوا ماءً فتيمموا. بدان جهت اصل دليلش روايت ابى...بود مسح كافى است در وضو و قد ذكرنا بر اين كه سابقاً اين روايت ضعيف است.
يكى هم روايات اين بود كه صلّوا فى مساجدهم، صلّوا فى اشائرهم آنها مسح على الخفّين مىكند. در مقابلش روايات داشتيم كه لا...فى ثلاثةٍ. در سه چيز تقيه نمىشود. يكى از آن مواردى كه تقيه نمىشود مسح على الخفّين است. چون كه تقيّه فرد ديگرى دارد كه به غسل الرّجلين تقيّه حاصل مىشود. اين جا من بايد به جامع عمل بكنم. نه جامع را در ضمن آن غسل الرّجلين مىتوانم موجود كنم و تقيه كنم. بدان جهت اخذاً به رواياتى كه ثلاثةٍ لا...كه يكى مسح على الخفّين است، مىگوييم مسح مشهور نيست. اگر از آن روايت، از آن استثنا رفعيّت كنيم در آن موردى رفعيّت مىكنيم كه تقيّه تقيّهاى باشد كه ضرر واجب الدّفعى داشته باشد. و امّا در مواردى كه مثل شرب المسكر در آن مواردى كه قتل نفس صحبتش بود. و امّا در ما نحن فيه كه تقيّه به دو نحو مىشود، به غسل اختيار كردن تقيّه حاصل مىشود رعايتش، خوب صلاتاً لا يبطقى. مسح على الخفّين به اطلاقش اخذ مىكند. بدان جهت در ما نحن فيه ولو ما در مسح على الخفّين يعنى در وضو ما قائل به اجزا شديم در وضو تقيهاى ولكن نه در مسح خفّينش چون كه ثلاثةٍ لا...بود. وضوى تقيهاى را به غسل اتيان بكند او مجزى است. بدان جهت اگر در يك جايى امر داير بشود بين التّقيتين كه دو نحو مىتواند تقيّه كند، احوط اقل اظهر نباشد لا اقل احوط وجوباً اين است كه غسل را اختيار كند كه ثلاثةٍ لا...به او عمل بشود. بعد ايشان يك مسأله ديگر را مىفرمايد و آن مسأله ديگر اين است كه نه، مكلّف آن كسى كه از او تقيّه مىكند، او مخالفى است كه مسح على الخفّين را فقط واجب مىداند. مىگويد در وضو مسح على الخفّين معتبر است. اين در صورتى كه مذهب آن من يتّقى است اين است كه بايد مسح على الخفّين بكند، اين آن جا غسل رجلين كرد. به آن يكى عمل كرد. يا من يبطقى من مذهبش تعيّن غسل الرّجلين بود، او مسح على الخفّين كرد. ايشان مىفرمايد و فى صحّت وضوئه اشكال. در جايى كه انسان تقيّه را ولو...شده است. چون كه مسح على الخفّين بكند او خيال مىكند كه اين شيعه نيست. تقيّه مرتفع مىشود. ضرر متوجّهاش نمىشود. تهديدى باشد حب مىآيد. الاّ انّه در ما نحن فيه كه هست در ما نحن فيه يك مطلبى است و آن مطلب عبارت از اين است كه اين تقيّه صدق نمىكند. عمل تقيّهاى صدق نمىكند بر اين وضو. چون كه عمل تقيّهاى اين است كه مذهب من...را مراعات بكند. اين مراعات نكرده است. آن ادلّه كه مىگفت وضوى تقيهاى مجزى است يعنى در صورتى كه مذهب آنها را مراعات بكند. اين را هم اين جور فرمودهاند. خوب ممكن است كسى بگويد كه گفت معناى تقيّه اين است كه بايد مذهب من...كند. فقط آنى كه ما داريم در تقيه اين است كه به مذهب خودش عمل نكند. مذهب خودش را ترك كند و به مذهب الغير كه به او دفع تقيه مىشود، رعايت تقيّه مىشود به آن مذهب عمل كند. اين مقدار را ما يقين داريم. بيشتر از اين ما دليل نداريم. بدان جهت در ما نحن فيه كه هست چه جورى كه يك شافعى برود پيش حنفى وضو كه مىگيرد غسل رجلين مىكند. آن حنفى مسح على الخفّين مىكند چه جورى كه ما بينشان است عمل مىكنند خودشان مذهبشان مختلف است بر فرض اين شافعى هم رفته است پيش آن حنفى و مذهبش اين است كه مسح على الخفّين بشود. فرض بفرماييد اين غسل رجلين مىكند. اين منافات با تقيه كه ندارد. اين مذهب خودش را اخفا كرده است و عمل كردن به مذهب غير كه غير آن كسى كه...آن مذهب را محترم مىداند. حنفى مذهب شافعى را محترم مىداند. شافعى مذهب حنفى را بدان جهت همه مىگويند كه همه مجزى است. بدان جهت در ما نحن فيه وجهى ندارد كسى در موردى كه من...عنه مسح على الخفّينى است انسان غسل رجلين را اختيار كند، اشكالى داشته باشد. بدان جهت در ما نحن فيه تقيه بر جامع است. مثل مسأله اولى است. غسل رجلين را اختيار كرده است عيبى ندارد. و امّا اگر عكسش بود. مذهب من يتّقى عنه غسل بود. اين مسح را اختيار بكند اين اشكال دارد. چرا؟ چون كه به آن دليلى كه گفتيم. دليل گفتيم كه نهى شده است از مسح على الخفّين كه ثلاثةٍ لا...در ما نحن فيه را هم مىگيرد. مذهب او غسل بر رجلين است و اين هم غسل رجلين بايد بكند. نه به جهت اين كه مذهب آخر مراعات كردن در موارد تقيّه جايز نيست. بايد فقط مذهب من لا...عنه را مراعات كند. نه به جهت اين. بلكه به جهت اين كه در...دارد مسح على الخفّين اصلاً به آن نهى در ما نحن فيه غسل رجلين را مىكند.
بعد ايشان يك فرع ديگرى مىگويد. مىگويد و كذا اشكال دارد وضو كسى كه نه مسح خفّين بكند، نه غسل رجلين را بكند، فان ارتفع فى التّقية به. ولو تقيه به ترك به اينها حاصل بشود. اين به چه مىشود؟ اين ربّما متصوّر مىشود كه وضو را ناقص بگذارد. مثلاً وضو مىگرفت در حال تقيّه. صورتش را شسته بود. دستهايش را شسته بود. سرش را هم مسح كرده بود. نوبت به مسح پا مىرسيد. بايد تقيّه كند ديگر. غسل كند رجلين را. يا مسح كند خلفّين را. رفيقش صدا زد فلانى! اين همين جا وضويش را گذاشت و رفت. نه مسح خفّين را كرده است و نه غسل رجلين را كرده است. تقيّه هم مرتفع شد. كه او مىگويد كه رفيقش صدا زد كار ضرورى داشت. ول كرد و رفت. گفت وقت وسيع است. اين خلاف تقيّه هم نيست. خود آنها هم مىكنند اين كار را. وقتى كه رفيق سنّى صدا زد در اثنا وضو وقت وسيع باشد ول مىكند مىرود ببينم كارش چيست. ايشان مىفرمايد اگر هر دو تا را ترك بكند هم غسل الرّجلين را و هم مسح الخفّين را ترك بكند، وضويش اشكال دارد. براى اين كه وضو، وضوى واقعى نيست. اگر اكتفا به او كرده است و اصلاً مسح رجلين هم نكرده است، مذهب شيعه را هم مراعات نكرده است او كه وضو نيست. آنى كه ما دليل داشتيم غسل الوجه و اليدين كافى است، در صورتى كه مسح على الخفّين بكند تقيتاً. آن جا مىگفتيم كه نه. مسح على بشرة الرّجلين ساقط است تكليفش. و امّا در جايى كه مراعات نكند مذهب را و عمل مسح على الخفّين يا غسل الرّجلين را موجود نكند، مسح على الرّجلين تكليفش ساقط است دليل نداريم. بدان جهت در ما نحن فيه كه هست با آن نحو نماز بخواند، مسح رجلين هم نكند نمازش محكوم به بطلان است. چون كه وضو ندارد. دليلى نداريم كه مسح على بشرة الرّجلين ساقط است. در صورتى كه عمل تقيهاى اتيان نكرده است. و امّا اگر مسح على البشره بكند بر موضع تقيه نباشد، بيرون برود بكند آن عيبى ندارد. آن جا واجب واقعى را اتيان كرده است. و الاّ اگر اتيان نكند يا آن جا هم موقع تقيه باشد آن حرفى پيش مىآيد كه سابقاً گفتيم در مورد تقيّه اگر واجب واقعى را اتيان كند ،وضو واقعى را...مخالفت با تقيّه بكند عملش محكوم به بطلان است. اين هم اين جور. يك مسأله ديگرى هم در تقيّه باقى ماند. چون كه در عروه نيست. اين را هم مىخوانم. چون كه فرع، فرع... است، اين را هم متعرّض بشويم و آن اين است كه آيا اين تقيّه تحريبى و مداراتى كه ما گفتيم و از روايات استفاده كرديم امام فرمود صلّوا فى اشائرهم، صلّوا فى مساجدهم المصلّى معهم فى ال...الاول كالمصلّى خلف رسول الله يا آن كسى است كه مجاهدت مىكند بر...جهاد اين ترغيباتى كه در تقيه مداراتى هست و ما گفتيم در موارد وضو و صلاة مجزى است عمل تقيهاى هم كما ذكرنا در بعضى موارد ديگر هم مثل حج و اينها كه گفتيم تقيّه در اين موارد مجزى است، اين مختص است به آن جايى كه شيعه تحت سيتره بوده باشد و سيتره با مخالفين بوده باشد كه آنها شوكتى داشته باشند و عظمت داشته باشند. شيعه در زير سيتره آنها است. در آن زمان اين تقيه تحريبى مشروع است، يا اين كه تقيّه تحريبى مختص نيست به آن زمان ولو زمانى برسد كه مىرسد انشاء الله. زمانى برسد كه در هر نقطهاى از نقاط شيعه در عظمت بوده باشد، شوكت داشته باشد، حساب ببرند، بترسند از شيعه، ولو در بلاد غربت بوده باشد حتّى در آن بلاد غربت هم شيعه در سيتره نيست. بلكه از اين مىترسد. حال به آن جور شده است كه از آن مىترسد. در اين موارد هم اين تقيه تحريبى باز هست. ولو در جايى كه آنها به يك مقامى برسند كه عظمتى نداشته باشند. سيترهاى نداشته باشند. بلكه اگر ذليل را بخواهند در دنيا نشان بدهند انگشت به طرف سلطان آنها دراز مىشود نشان مىدهند كه ذليلترين مردم اينها هستند. حقيرترين اينها هستند. در اين زمان هم تقيه استحباب دارد. مرحوم حاج آقا رضاى همدانى فرموده است كه تقيه تحقيقى مختص به زمان شوكت آنها است. و امّا در جايى كه شوكت نداشته باشند يا در محلّى كه شوكت دارند مثل بلادى كه فعلاً آنها شوكت دارند در آنها است. و امّا در بلادى كه آنها هستند. مسجد، مسجد آنها است. ولكن شوكتى ندارند. در آنها اين تقيّه تحريبى مشروعيّتى ندارد. اين جور فرموده است. ولكن نه ظاهر عكس مطلب است. اين تقيّه تحريبى اختصاص ندارد. چون كه اين تقيه تحريب سلطان آنها نيست كه اين سلطان يك عظمتى داشته باشد يك آدم مضخرفى نباشد. عظمت داشته باشد. اين تقيّه به جهت جلب قلوب مردم است. قولوا لنّاس حسناً. امام (ع) در آن روايت كه امر كرد به تقيّه فرمود به جهت اين كه خداوند مىفرمايد قولوا لنّاس حسناً. مقتضاى اين تعليل اين است كه فرقى نمىكند. انسان در هر جايى وارد شد و ديد كثرت با آنها است، اين اگر از آنها جدا بشود مثلاً دلگير مىشوند ولكن اگر با آنها موافق باشد تحريب مىشود. بفهمند هم شيعه است...پيدا مىكنند بابا شيعه خوب است. مذهب ما را هم صحيح مىدانند كه وضوى ما را مىگيرد. نماز را با ما مىخواند. اين جور تحريبى بوده باشد اين عيبى ندارد. آن قولوا لنّاس حسناً آن مقتضاى آن روايات اين است كه تقيّه مشروع است.
سؤال؟ نه. نمىداند. اين جور نمىخواند امّا در اين وقت باطل نمىداند نه، از ما بالاتر كه نمىشود علميّت آن سنّى...مىگوييم صحيح است. بدان جهت خود اين معنا كه در اين حال با ما نماز مىخوانند و نماز ما را صحيح مىدانند اين معنا در ما نحن فيه كه هست كافى است در جلب...اگر اين جور اثرى داشته باشد قولوا لنّاس يعنى مردم را از خودش دور نكند، آزرده خاطر نكند اين معانى بوده باشد كه كثرت با آنها است در يك محلّى، مقتضاى تعليل در آن روايات توسعه است.
سؤال؟ علّت نگفتيم. علّت كه مىگوييم تحريب قلوب، تحريم قلوب مخالفين. نه شارب الخمر از شيعه. اگر روايتى داشتيم عيب ندارد. حتّى در روايات هم همين جور است. تقييد هم دارد به غير شارب الخمر. حتّى در رواياتش هم تقييد دارد. بدان جهت در ما نحن فيه كه هست اگر در يك موردى، موردى بوده باشد كه فاسق شيعه هم انسان...بكند غرضى داشته باشد كه خيلى براى شيعه بكشد، اين عيبى ندارد. اين هم عيبى ندارد. فاسق شيعه بشود امّا اگر يك خورده تهديد كنيم با او جاسوسى مىكند، اسرار عدو را مىگويد. مسلمانها را از مهلكه راه نجاتش را مىفهمد چه بايد بكند اينها يك چيزهايى، يك سياستى كه ما فعلاً وارد نيستيم و نمىخواهيم بحثش را كنيم. على هذا الاساس اين تقيه مداراتى داخل سياست است. اين تحريب النّاس و جلب قلوب النّاس كه يك روزى به درد انسان بخورند اين خودش حكمت اين است كه شارع مقدّس اين تقّيه مداراتى را تشريع فرموده است به مقتضاى اين كه فرموده است. منتهى اين را تا كجا مىشود برد، اين با شما است. من فعلاً كارى با او ندارم. اين حاصل حرف بود. بعد يك چند تا فرع در عروه باقى مانده است در اين بحث كه اين فرعها را بعضىاش را سابقاً سال گذشته بحث كرديم. بعضىاش مانده است. آنها را تمام مىكنم.
يكى از آنها اين است صاحب العروه قدس الله نفسه الشّريف مىفرمايد بعد از اين كه بيان شد سابقاً انسان مىتواند غسل وجه و اليدين كه در وضو معتبر است مىتواند اينها را...بشورد. سرش را توى حوض ببرد من الاعلى. اول...الشّرع از آن طرف ببرد. من الاعلى فالاعلى بشورد. و هكذا گفتيم يدينش را آن وقتى كه مىخواهد بشورد...بشورد. از مرفق ببرد شيئاً و شيئاً تحتها. آن وقت اينها را گفتيم جايز. بلكه گفتيم بعضى وضو را رمساً كه وجه را رمساً. يدين را در خارج بشورد عيبى ندارد. عضو واحد را، يد...را از مرفق تا نصفهاش يا تا زند رمساً شست اين كفش را در خارج شد. گفتيم عيبى ندارد. چرا؟ چون كه مقتضاى اطلاقات است. امام (ع) در آن صحيحه داوود ابن..كه پرسيد از امام (ع) از حدّ وضو، در باب 15 از ابواب الوضو روايت اولى بود كه انّ الوضو هدّم من تعدّى..لم..كسى حدّ وضو را بگذرد اجر نمىبيند و كان ابى يقول. امام صادق مىفرمايد بر اين كه پدرم امام باقر مىفرمود انّما...فقال له رجلٌ و ما حدّ الوضو. قال تغسل وجهك و يديك و تمسه الرّأسك و رجليك. اين تغسل وجهك و رأسك چه غسل رمسى باشد و چه در خارج بوده باشد. به نحو رمس نبوده باشد. حتّى در عضو واحد.
اين روايت ولو مقيّداتى وارد شده است كه غسل الوجه بايد من الاعلى بشود، من ال...شرعى..يدٍ بايد از مرفق باشد اين تقييدات را دارد. امّا اين كه به رمس نشود و به غير رمس بشود اين جور تقييد ندارد. فقط كسى كه مىتواند توهّم كند رواياتى است كه در وضوعات بيانيه وارد شده بود كه امام (ع) در مقام تعليم وضو رسول الله (ص) آن وضو كه گرفت پيش مردم و مىگرفت در روايات متعدده وارد شده است، كفى از آب را برداشت...بر آن...مباركش و تمام صورتش را با آن آب غسل كرد. آن وضو ارتماسى نبود كه. در يدينش هم همين جور است كه كسى بگويد شما سابقاً گفتيد هر خصوصيتى كه در وضوعات بيانيه باشد ما بايد به آن خصوصيات اخذ كنيم. مگر دليل خارجى قائم بشود كه اين قيد، اين امر را كه امام (ع) مراعات كرده است، اين از باب افضل بود. تعيّنى ندارد. على هذا امام (ع) هم در آن روايات وضو را به غير رمس، غسل را به غير رمس گرفته است. پس او تعيّن دارد. اين را جوابش را سابقاً هم گفتيم. گفتيم نه اين روايات دلالت به اين ندارد. چون كه وضويى كه امام (ع) مىگرفت با كاسه آب بود. در كاسه آب ديگر رمس نمىشود. چون كه رمس نمىشود آن جور وضو گرفت امام (ع). بدان جهت اين مانع نمىشود از تمسّك به اطلاق. آن خصوصيتى فهميده نمىشود. كنار جوى بود آن جور وضو مىگرفت، آن جور نمىگرفت آن يك حرفى بود. با آن كاسه هم اين جور مىشود. بعد ايشان مىگويد وقتى كه وضو ارتماسى جايز شد در وضو ارتماسى ايشان مىگفت دستها را موقعى كه از آب بيرون مىكند، مىتواند قصد وضو كند. آن وقتى كه مكلّف دست راستش را در آب كرد. موقع خارج كردن قصد مىكند كه من وضو دست راستم را مىشورم. شيئاً و شيئاً خارج مىكند از مرفق. دست چپش هم همين جور است ديگر. اين را ايشان تجويز كرد سابقاً كه موقع اخراج از آب قصد وضو بكند. ما گفتيم اين درست نيست. موقع ادخال در ماء بايد قصد وضو بشود به آن بيانى كه گفتيم. ايشان مىفرمايد بله اگر شخص وسواسى بوده باشد و دست چپش را به رمس بشورد، ربّما وضويش اشكال پيدا مىكند. بعضى اوقات و آن اين است كه آن كسى كه وسواس دارد دستش را در حوض كرده است. در آورد. من ديدهام. خيلىها ديدهاند. شايد شما هم ديديد. دستش را در آورد. نگاه كرد و اينها. شك مىكند كه يك جايش مانده است كه آب نرسيده است زير مو يا نه، يك دفعه ديگر مىرسد توى حوض. در آورد باز يقين نمىكند يك دفعه ديگر مىبرد. با اين نمىشود وضو گرفت. چرا؟ چون كه بلّه، بلّه ماء جديد است. اين غسله سوّمى شد. بلّه، بلّه سوّمى شد. مسح بكند باطل مىشود. چون كه مسح با اين باطل نمىكند. بدان جهت در عبارت عروه كه دارد...اشاره به اين است. مسلكش اين است كه موقع اخراج غسل وضو مىشود. وسواسى هم ربّما اگر تكرار نكند يا فقط دو دفعه ببرد چون كه دو دفعه شستن مستحب است. دو دفعه ببرد عيبى ندارد پيش صاحب العروه. منتهى ربّما به دو دفعه هم اغتنا نمىكند. سه دفعه مىبرد. كه يقين بكند آن اشكال پيدا مىكند. نظر صاحب العروه به اين است. بعد ايشان مىفرمايد كه بلكه شخصى كه هست اگر وضو را در خارج بگيرد ولو وسواسى هم نبوده باشد. همين جور است. متعارف از وضو را در خارج گرفته است و دست راستش را و دست چپش را هم تا آخر شسته است. به جهت اين كه يقين جبرى كند كه چيزى نمانده است هى دست مىكشد. ايشان مىفرمايد اين عيبى ندارد. اين دست كشيدن عيبى ندارد. امّا آب بريزد و دست بكشد اين اشكال دارد. چرا؟ چون كه اين آب جديد بلّه جديد است. وضو تمام شده است. اين بلّه، بلّه جديد مىشود و مسح به او وضو را باطل مىكند. بعد ايشان در عبارت اين جور مىفرمايد، مىفرمايد بر اين كه يشكل الصّحة وضو الوسواسى اذا زاد فى غسل ال...من اليدين فى الماء زياده بياورد من جهت الزوم المسح بالماء الجديدى فى بعض الاحيان كه بعض احيانش را عرض كردم كه بيشتر از دو دفعه وارد بكند. چون كه غسل حين الخروج است دو غسل محقق شده است. سومى خارج مىشود. مىفرمايد به جهت فى بعض الاحيان. لو قلنا بلزوم كون بمسح بلّة الكف اگر گفتيم كه مسح بايد به بلّه كف بشود دون رطوبت الاعضا نه فقط به رطوبت اعضا وضو بلكه بايد به بلّه خود كف بشود، بعد از تمام شدن وضو كف يسرى را به جاهاى ديگر دوباره به آن دست از اول بزند اشكال دارد. چون كه بلّه كف مىرود و جايش بلّه عضو مىماند. زرا مىماند. بل لو قلنا بلزوم كون بمسح بلّة الكف دون رطوبت ساير الاعضا يزيع الاشكال فى مغابلته..اليد لانّه يوجب...رطوبت الكف برطوبت الزّراع. اين اين مسأله بود. فى غير الوسواسى اذا بالغ فى امرار اليده...يد يمنايش را در يد يسرى مرور بدهد لزيادة اليقين تا يقينش حاصل بشود كه همه جا شسته شده است، لزيادة اليقين بشود فرع اولى اين بود كه مىدانست يقيناً وضو تمام شده است. باز مىزد. آن اشكال دارد. امّا اگر براى زيادت يقين بوده باشد لا بعث به مادام...انّه غسلٌ واحد. مادامى كه غسل واحد است. نعم بعد اليقين لو سبّ عليها ماءً خارجياً آب خارجى بريزد در اين صورت محكوم مىشود به بطلان. و ان كان الغرض من زيادة اليقين. آب را كه گرفت زياده يقين بشود باز داخل است. چرا؟ چون كه اين آب خارجى بلّه خارجيه مىشود. چون كه وضو حاصل شده است. مىفرمايد و ان كان الغرض...غسلتاً اخرى غسله ديگر شمرده مىشود كه بلّه وضو نمىشود. ايشان اين جور مىفرمايد. اين را مىدانيد بر اين كه غسل وقتى كه تمام شد آب ديگر بريزد آن بلّه وضو نيست. بعد ايشان مىگويد اگر با آفتابه آب بريزد كه امروز محلّ ابتلا است. زير لولههاى شير كه هست شير را باز كرده است و دستش را زير آن گرفته است. به نحوى گرفت كه آب به تمام اجزاى يد رسيد و همهاش شسته شد از اعلى فلا اعلى ايشان دارد بر اين كه در ظاهر عبارتش اگر اين آب را استمرار بدهد اشكالى ندارد. ظاهر عبارتش اين است. منتهى ايشان...فرض كرده است. مىفرمايد اگر از...زياد بريزد اشكالى ندارد.
ما اين جور نوشتهايم كه بايد مرادشان اين باشد كه قبل از اين كه تمام اجزايش اجزا يد شسته بشود هى آب را باز كرده است و مىريزد به ساير اجزا. يعنى فرض كنيد اين جا را كه اول آب را باز كرده بود و بعد آب را آورد اين جا، دوباره برد به بالا، دوباره آورد كه همين جور آب مىريزد. ولكن غسليّت هنوز تمام نشده است. تماميّت شسته نشده است. اين زيادت را هم مىگيرد. اين اشكالى ندارد. چون كه آنى كه گفتهاند در وضو نبايد غسل زياد بشود. بلّه، بلّه وضو بشود و غسل آخر نشود. ماء آخر نشود. غسل اوّل تمام نشده است. حتّى سابقاً گفتيم كه الوضو يك غسل واجب، دو غسل مستحب، سه غسل حرام، بدعت است در روايات بود گفتيم غسل وقتى كه تمام شد دوباره او را تكرار كنيد. دومى مىشود. سه باره تكرار كنيد سه باره مىشود. امّا تامادامى كه غسله اولى تمام نشده است هر چه بشورى و آب بريزى غسله اولى است. سابقاً اين را گفتيم. بدان جهت گفتيم كه اگر اين آب را كه همين جور از آفتابه مىريزد قبل تمام غسل اليد بشود عيبى ندارد. ديگر به غسل اليد تمام نشده است. و امّا اگر بعد تمام الغسل اليد بشود اين بلّه خارجى مىشود. اين بلّه خارجى مىشود. ولو غسل ادامه يك غسل است. ولكن گفتيم بقاء غسل به ماء آخر است. من بايد به آن بلّهاى كه وضو حادث شده است به او غسل كنم. و در ما نحن فيه آن بلّه مىرود. اين عبارتش اين است مىفرمايد بر اين كه و ان كان غسله اسرى باجراء ماء العليه در اين صورت و مقدار زايد بر حاجت بريزد مع الاتصّال كه قطع نكند هى بريزد اين لا يجوز مادام...واحداً كه عرض كردم اين در صورتى است كه غسل تمام نشده باشد. و الاّ اگر غسل تمام شده باشد اشكالى ندارد. يبقى الكلام فى شرايط الوضو انشاء الله بعد.
|