حدیث روز
امام علی (ع) می فرماید : هر کس از خود بدگویی و انتقاد کند٬ خود را اصلاح کرده و هر کس خودستایی نماید٬ پس به تحقیق خویش را تباه نموده است.

افزونه جلالی را نصب کنید. 10 رمضان 1445 Tuesday, 19 March , 2024 ساعت تعداد کل نوشته ها : 91 تعداد نوشته های امروز : 0 تعداد اعضا : 2 تعداد دیدگاهها : 0×
  • 03 می 2022 - 8:00
    شناسه : 2095
    بازدید 1111
    10

    « وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِي لَشَدِيدٌ » در مجمع البيان گفته است:” تاذن” به معناى اعلام است: و” آذن” و” تاذن” معنايشان يكى است، نظير” اوعد” و” توعد” «1». جمله” وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ …”، عطف است بر جمله” إِذْ قالَ مُوسى‏ لِقَوْمِهِ” و نسبتى كه آيه […]

    ارسال توسط :
    پ
    پ

    « وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِي لَشَدِيدٌ »

    در مجمع البيان گفته است:” تاذن” به معناى اعلام است: و” آذن” و” تاذن” معنايشان يكى است، نظير” اوعد” و” توعد” «1».
    جمله” وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ …”، عطف است بر جمله” إِذْ قالَ مُوسى‏ لِقَوْمِهِ” و نسبتى كه آيه بعدى” قالَ مُوسى‏ …”، با اين آيه دارد همان نسبتى است كه آيه” وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا مُوسى‏ …”، با آيه” كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ” دارد، (دقت بفرماييد) و تناسبى كه گفتيم، با سياق كلام سازگارتر از نسبتى است كه ديگر مفسران گفته‏اند.
    بعضى «2» از مفسرين گفته‏ اند: آيه” وَ إِذْ تَأَذَّنَ”، كلام ابتدايى نبوده و همانند” إِذْ قالَ مُوسى‏” خطاب به رسول خدا (ص) نيست، بلكه بقيه كلام موسى بوده و عطف بر” نِعْمَةَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ” است، و تقدير كلام چنين است كه موسى گفت:” به ياد آوريد نعمتى را كه خدا به شما ارزانى داشت، و به ياد آوريد زمانى را كه پروردگارتان اعلام داشت …”. ولى اين وجه، همانطور كه گفتيم، با سياق كلام مناسبت ندارد، زيرا اگر چنين بود، جا داشت به ملاحظه رعايت ترتيب، اول بفرمايد:” بياد آوريد زمانى را كه پروردگارتان شما را از شر فرعون كه چنين و چنانتان مى‏كرد نجات داد سپس بر شما انعام نمود و آن زمان كه پروردگارتان اعلام كرد كه …”.
    بعضى «3» ديگر گفته‏اند: جمله” وَ إِذْ تَأَذَّنَ …” عطف است بر جمله” إِذْ أَنْجاكُمْ” و معناى اين دو جمله، روى هم چنين است كه:” بياد آوريد نعمتى را كه خداوند بر شما انعام نمود، آن زمان كه پروردگارتان اعلام داشت كه …” زيرا همين اعلام داشتن هم خود نعمتى است از خدا، چون تشويق و ترهيب براى رسيدن به خير دنيا و آخرت است.
    ليكن اين وجه هم صحيح نيست، زيرا اعلام مذكور، تنها براى شكرگزاران نعمت است، و اما براى كفران كنندگان، نقمت و عذاب است، و با اين حال، در رديف و دنباله ذكر نعمت‏هاى خدا آوردن مناسب و به جا نيست، چرا كه اگر كفران كنندگان را استثناء مى‏كرد، باز ممكن بود بگوئيم: اول آيه تتمه ذكر نعمت‏ها است، و در آخر، كفران كنندگان بوسيله استثناء بيرون شده‏اند. و چون استثنايى در كلام نيست مى‏فهميم كه اين آيه، دنباله كلام موسى (ع) نيست.
    پس ظاهرا اين كلام كلامى ابتدايى است، علاوه بر اين، خداى تعالى در چند جاى از كلامش اين حقيقت را اعلام كرده كه شكر نعمت، كه خود در حقيقت استعمال نعمت است به نحوى كه احسان منعم را يادآورى و اظهار مى‏كند، و در مورد خداى تعالى برگشت به ايمان و تقوى مى‏شود) مايه زياد شدن نعمت، و كفران آن، باعث عذاب شديد است.
    آرى اگر قبلا اين معنا سابقه نمى‏داشت، ممكن بود بگوييم خداوند بوسيله موسى (ع) آن را اعلام كرده، و حال آنكه سابقه داشته، مثلا از حضرت نوح حكايت مى‏كند كه گفته است:
    ” فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كانَ غَفَّاراً يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً وَ يُمْدِدْكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ” «4» و از لطايف كريمه خداى سبحان همان طور كه بعضى از مفسرين «5» بيان كرده‏اند- نكته باريكى است كه آن را در آيه مورد بحث بكار برده، و آن اين است كه وعده زياد كردن نعمت را بطور صريح (آن هم با نون تاكيد) آورده و فرموده:” لأزيدنكم:
    حتما نعمت را برايتان زياد مى‏كنم” ولى در تهديد عليه كفران كنندگان، به صراحت نفرموده كه عذابتان مى‏كنم، بلكه بطور تعريض و اشاره فرموده:” عذاب من سخت است”، آرى اين، شيوه و روش كريمان است كه در وعده و وعيدشان غالبا تصريح به عذاب نمى‏كنند.
    آيه شريفه مطلق است و دليلى نيست كه ما آن را به وعده و وعيدهاى دنيوى‏ اختصاص دهيم و يا مختص آخرتش بنماييم، وانگهى از آيات كريمه قرآن كاملا استفاده مى‏شود كه ايمان و كفر، و تقوى و فسق، هم در شؤون زندگى دنيا تاثير دارند، و هم در زندگى آخرت.
    بعضى «1» بر وجوب شكر منعم به اين آيه استدلال كرده‏اند، ولى حق اين است كه آيه شريفه، بيش از اين دلالت ندارد كه كافر از ناحيه كفر و كفرانش در خطر است، چون همانطور كه گفتيم خطر كفران را بطور صريح وعده نداده و بر فعليت و حتميت آن تصريح نكرده، بلكه فرموده اگر كفران كنيد عذاب من شديد است، آرى اگر مى‏فرمود در برابر هر كفر و كفرانى، عذاب من حتمى است، آن وقت ممكن بود بگوييم آيه شريفه، يكى از دليل‏هاى وجوب شكر منعم است.

    ________________
    (1) مجمع البيان، ج 6، ص 304.
    (2) تفسير فخر رازى، ج 19، ص 85.
    (3) روح المعانى، ج 13، ص 190.
    (4) پس گفتيم: از پروردگارتان طلب آمرزش كنيد كه او بسيار خداى آمرزنده است تا باران آسمان را بر شما فراوان نازل كند، و شما را به مال بسيار و پسران متعدد مدد فرمايد. سوره نوح، آيات 10- 12.
    (5) منهج الصادقين، ج 5، ص 125، و روح المعانى، ج 13، ص 191.

    ترجمه تفسير الميزان، ج‏12، ص: 30

    نوشته های مشابه

    ثبت دیدگاه

    • دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تایید توسط تیم مدیریت در وب منتشر خواهد شد.
    • پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
    • پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط باشد منتشر نخواهد شد.